Kader 4 H3 Woordenschat : woordraadstrategie en moeilijke woorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 4

Woordraadstrategieën

en de betekenis van moeilijke woorden

Woordraadstrategieën

Woord - raad - strategieën

=

Een manier om de betekenis van een voor jou onbekend woord uit de tekst te halen (je kan de betekenis raden)

Dit doe je door...

De zin voor en na het woord nogmaals te lezen en dan op zoek te gaan naar: 

Het is altijd de vraag wat de politie zal aantreffen bij een inval.
Aantreffen =

1. maken
2. vinden
3. zoeken
4. hebben

Het tegengestelde van uiterlijk is innerlijk, het gaat dan om gevoelens en gedachten
Innerlijk =

1. binnenste
2. buitenste
3. mooiste
4. lelijkste

Ik heb zin in Nederlands want ik heb uitsluitend positieve dingen over de docent gehoord.
Uitsluitend =

1. helemaal niet
2. totaal niet
3. alleen maar
4. een beetje

De volgorde van de vragen op de toets is willekeurig, het maakt niet uit in welke volgorde je ze doet.
willekeurig =

1. slim
2. belangrijk
3. zomaar gekozen
4. heel precies afgestemd

lang

dik

intelligent

met moeite

vreemd

oneerlijk

Kort

Dun

Dom

Makkelijk

Normaal

Eerlijk

Wat betekent het voorvoegsel on- (zoals oneerlijk)

1. wel
2. niet
3. zonder
4. met

Woordbetekenissen raden

Doel van deze les!

Na deze les kan je:

de betekenis van een onbekend/ moeilijk woord afleiden uit het woord, in de tekst vinden (of opzoeken in het woordenboek).

Betekenis van moeilijke woorden

De betekenis van een onbekend woord afleiden uit het woord.

                      Er zijn drie manieren:             

- woord voorvoegsel en / of achtervoegsel

- samengesteld woord

- woord lijkt op bekend woord

Voorvoegsel/achtervoegsel

   je misdragen - je slecht gedragen

waardeloos - zonder waarde

    non fictie - niet verzonnen

Samenstelling

vakkennis - kennis van een vak (iets weten over een vak)

tegelvloer - vloer van tegels

Woord lijkt op een ander woord

concentratie lijkt op concentreren = opletten

chaotisch lijkt op chaos = puinhoop

Veelvoorkomende voorvoegsels

Voorbeeld

a-: niet

anti-: tegen

non-: niet

mis-: verkeerd, fout

wan-: slecht, verkeerd

her-: weer, opnieuw

ex-: niet meer

mini-: heel klein

inter-: tussen 2 of meer gebieden

asociaal

antipathie

non-actief

misdragen

wantoestand

herinrichten

ex-man

minibus

interland

Wat betekent het achtervoegsel -loos
(als in werkloos)

1. wel
2. niet
3. zonder
4. met

Wat betekent
onmisbare

1. niet te missen
2. gemiste

Wat betekent
interregionaal

1. in de regio's
2. tussen regio's

Wat betekent
wantoestanden

1. slechte toestanden
2. andere toestanden

Wat betekent
non-actief

1. weer actief
2. niet actief

Wat betekent
ex-voorzitter

1. iemand die vroeger voorzitter was
2. verkeerde voorzitter

Wat betekent
herkauwers

1. een dier dat zijn eten opnieuw kauwt
2. een dier dat zijn eten meteen goed kauwt

Leerdoelen

1. Je weet hoe je de betekenis van een samengesteld woord
   kunt achterhalen.
2. Je weet hoe je de context kunt gebruiken om de betekenis
   van een woord te raden.
   
3. Je weet waar je op moet letten bij de betekenis van een
   uitdrukking zoals een spreekwoord of gezegde.
4. Je kunt uitleggen wanneer je een woord raadt of opzoekt.
   

1. Betekenis van een woord

Samenstellingen

• Een samenstelling is een combinatie van twee
  of meer woorden.
• Knip de samenstelling in losse woorden. 
  
• Vind de betekenis van de losse woorden. 
• Raad de betekenis van de woordcombinatie. 

Voorbeeld

'voetbalveld'

 

Het woord is een samenstelling van 'voetbal' en 'veld'.

Een voetbalveld is dus een veld om op te voetballen.

Wat denk je dat het woord 'fotografiecursus' betekent?

Wat denk je dat het woord 'tijdschriftenrek' betekent?

De context gebruiken

• De 'context' zijn de woorden rondom het nieuwe
  woord of de voorgaande zinnen.
• De context helpt je te raden wat het woord betekent.

• Soms staat er verderop in de tekst een synoniem:
  een woord dat bijna hetzelfde betekent. 

'Ik heb drie biljetten van 50 euro.'
Wat denk je dat het woord 'biljet' betekent?

1. bon
2. briefje
3. munt

2. Betekenis van een uitdrukking

Uitdrukkingen

Denk aan: spreekwoorden, gezegden, zegswijzen.

Het gaat om vaste combinaties van woorden met een andere betekenis dan wat er letterlijk staat.

Voorbeeld

'De toekomst lacht ons tegemoet.' 

De toekomst kan niet echt lachen. Bedoeld wordt:
het gaat goed met ons

en onze toekomst. 

Raden of opzoeken

• Je kunt de betekenis van een uitdrukking proberen te raden. Dit kan met de zinnen en zinsdelen eromheen.

• Als raden niet lukt, kun je een woordenboek of spreekwoordenboek gebruiken. 

'Ik vond het maar niks om weg te zijn van huis. Oost, west, thuis best.'
Wat betekent die tweede zin ?

Een uitdrukking opzoeken

• Wil je een spreekwoord of gezegde in een (spreek)woordenboek opzoeken? Kijk dan eerst wat
  het belangrijkste woord van de uitdrukking kan zijn.

• Je zoekt dan dit belangrijkste woord, het trefwoord,
  in het (spreek)woordenboek op.

Ook in spreekwoordenboeken staan de trefwoorden op alfabetische volgorde. 

Voorbeeld

'Zij lust er wel pap van.'

'pap' is hier het trefwoord, dat zoek je op in het woordenboek.

Achter het woord 'pap' staan alle betekenissen van uitdrukkingen met 'pap'.

Wat is het belangrijkste woord van dit gezegde?
'Zijn eigen boontjes doppen'

1. eigen
2. doppen
3. boontjes

Samenvatting

• De betekenis en spelling van een woord zoek je op in een woordenboek. Daarin staan de woorden op alfabetische volgorde.

• De betekenis van een woord kun je ook proberen te raden. Kijk dan goed naar de woorden eromheen. 

• Uitdrukkingen zijn vaste combinaties van woorden met
  een andere betekenis dan wat er letterlijk staat.
  
  
• Wil je een uitdrukking opzoeken in een woordenboek?
  Kijk eerst wat het belangrijkste woord van de
  uitdrukking kan zijn. Zoek dan op dit woord. 

Momentje  nadenken

Hoe gaat het nu?
Wat gaat goed, wat kan beter?
Welke vragen heb je nog? Die kun je bij de volgende dia invullen.

Welke vragen heb je nog?