19.1 bouw van pezen en spieren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

H19 SPORT

19.1

Bouw van pezen en spieren

(alleen SE stof)

Bouw van gewrichten

Botten/ Spieren

Pezen=

verbinding bot en spier

Banden (ligament)=

verbinding bot en bot

Een pees bestaat uit:

1. Botweefsel
2. Spierweefsel
3. Bindweefsel
4. Kraakbeenweefsel

Wat is de functie van een pees?

1. Beschermt de spier tegen beschadiging
2. Zorgt dat de spier niet uit elkaar valt
3. Aanspannen en ontspannen van de spier
4. Houdt de spier aan het bot vast

Bouw van pezen

Pezen bestaan voornamelijk uit bindweefselcellen (fibroblasten) omgeven door veel tussencelstof: collageen (gemaakt door fibroblasten).

 

Spieren zitten dus met PEZEN aan botten vast.

Een PEES is:

• wit van kleur
• stevig en taai
• flexibel (buigzaam)
• maar niet elastisch (uitrekbaar)
• slecht doorbloedt en geneest dus langzaam

Bindweefsel: cellen met tussencelstof

collageen, elastine en hyaluronzuur

(tussencelstof met elastische vezels)

collageen, lijmstof

collageen, kalk

nauwelijks

tussencelstof

(stug, met veel kalk)

   Fibroblasten - 

   gap junctions

Om toch ‘informatie’ te kunnen uitwisselen (in de vorm van ionen/ secundaire boodschappers) staan deze cellen met eiwitkanalen – gap junctions – met elkaar in contact.

De cellen van bindweefsel zijn door hun tussencelstof verder van elkaar verwijderd dan andere celtypes.

Soorten spieren

Skeletspieren

Gladde spieren

Hartspieren

Bouw skeletspieren

Spiervezel is opgebouwd uit samengesmolten spiercellen. Deze cellen hebben meerdere kernen.

BINAS 90C

Rangschik van klein naar groot....

1. myosinemolecuul - spiervezel - spierfibril - spierbundel - spier
2. myosinemolecuul - spierfibril - spiervezel - spierbundel - spier
3. myosinemolecuul - spierfibril - spierbundel - spiervezel - spier
4. myosinemolecuul - spierbundel- spiervezel - spierfibril - spier

Bouw van skeletspieren

Elke spiervezel bevat contractiele filamenten:

actine en myosine

Deze filamenten kunnen langs elkaar glijden waarbij de

spiervezel korter en dikker wordt.

De filamenten kunnen NIET uit elkaar glijden, alleen

uit elkaar getrokken worden.

BINAS 90C

Het deel tussen twee Z-lijnen (membranen) heet een sarcomeer;  de kleinste eenheid van een spiervezel die kan samentrekken

• lichte I-banden
• donkere A-banden

www.bioplek.org

Skeletspieren

• Dwarsgestreept spierweefsel
• Zitten met pezen vast aan je botten
• Onder controle van de wil = bewust
• Werkt snel, maar is snel vermoeid
• Type I en type II spiervezels (type is afh. van functie spier)
• Werken vaak samen: antagonisten/ antagonistisch paar

BINAS 90B

Gladde spieren

• Geen strakke rangschikking van de fibrillen
• Geen vergroeiing of onderlinge verbindingen

• Vaak twee lagen met andere oriëntatie (kring- en lengtespieren)
• Niet bewust - reageren op prikkels van autonoom zenuwstelsel
• Werken langzamer maar zijn onvermoeibaar
• Bloedvaten, bronchiën, maag, darmen, baarmoeder en blaas

Hartspieren

• Dwarsgestreept spierweefsel met vertakkingen. 
• Via Gap-junctions verbonden (netstructuur) waardoor gecoördineerde samentrekking kan plaatsvinden.
• Onbewust.
• Onvermoeibaar.

Wat geven de
cijfers aan?

1. 1-Dwarsgestreept 2-Hartspier 3-Gladde spieren
2. 1-Hartspier 2-Gladde spieren 3-Dwarsgestreept
3. 1-Gladde spieren 2-Dwarsgestreept 3-Hartspier
4. 1-Hartspier 2-Dwarsgestreept 3-Gladde spieren

Gecoördineerd samentrekken

Impulsoverdracht in een spier vindt plaats in een neuromusculaire synaps (= motorisch eindplaatje). 

Spiervezels verbonden met hetzelfde motorische axon vormen een motorische eenheid:

zij trekken tegelijk samen.

In dwarsgestreept spierweefsel vormt een groep spiervezels samen met een zenuwcel een motorische eenheid. Enkele beweringen over dwarsgestreept spierweefsel zijn:
1 In een spier die zich in het lichaam gedeeltelijk samentrekt, zijn alle spiervezels gedeeltelijk
samengetrokken.
2 Een spiervezel die ontspannen is, verbruikt geen energie.
3 Een motorische eenheid heeft als geheel een prikkeldrempel.

Welke van deze beweringen is of welke zijn juist?

1. alleen 1
2. 1 en 2
3. alleen 3
4. 2 en 3

Welke skeletspieren hebben de minste spiervezels per motorisch eenheid?

TIP: Bedenk wat de relatie is tussen het aantal spiervezels per motorische eenheid en de mate van fijne motoriek.

1. armspieren
2. beenspieren
3. tussenribspieren
4. vingerspieren

De motorische eenheid (motor unit) bestaat uit het axon van één motorneuron en alle spiervezels die door dit axon worden geïnnerveerd. Een spiervezel wordt altijd maar door één motorneuron geïnnerveerd, dus als deze verbinding wordt verbroken, kun je de spier niet meer gebruiken.

 

FIJNE motoriek: veel motorische eenheden + weinig spiervezels per motorische eenheid in de spier.

GROVE motoriek: weinig motorische eenheden + veel spiervezels per motorische eenheid in de spier.

Huiswerk

Bestudeer 19.1 en 

maak opdracht 1 t/m 7