M3 grammatica 1.7

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

Lesplanning

Voorbereiding toetsweek:

Herhaling lesstof: Grammatica

- Hoofd- en bijzinnen 

- Zinsdelen

- Woordsoorten

Leerdoelen grammatica:

• Je kan samengestelde zinnen maken
• Je kan hoofd- en bijzinnen gebruiken
• Je  kan zinsdelen herkennen en begrenzen 
• Je kan woordsoorten herkennen en benoemen

SAMENGESTELDE ZIN

een samengestelde zin bestaat uit twee of meer enkelvoudige zinnen

Elke ochtend sta ik vroeg op, want de krant ligt op de mat

elke ochtend sta ik vroeg op

de krant ligt op de mat

Een samengestelde zin heeft dus twee of meer persoonsvormen.

Bij zinsontleden zet je een dubbele zinsdeelstreep tussen de twee zinnen.

Elke ochtend / sta/  ik / vroeg op, // want / de krant / ligt /  op de mat

HOOFDZIN EN BIJZIN

In een samengestelde zin staat altijd een hoofdzin+hoofdzin / hoofdzin+bijzin / bijzin+hoofdzin

Een hoofdzin ziet er net zo uit als een enkelvoudige zin:

- het onderwerp en de persoonsvorm staan naast elkaar

- de persoonsvorm staat op de eerste of tweede plaats in de zin

In de bijzin verandert de volgorde

- het onderwerp en de persoonsvorm staan uit elkaar ( of je kunt ze uit elkaar halen )

- de persoonsvorm staat op de laatste of één na laatste plaats in de zin

De poes heeft honger  (HZ) , omdat de kater van de buren haar bakje heeft leeggegeten  (BZ)

Achter welk woord komt de dubbele zinsdeelstreep?

Hij geeft de kat eten, omdat hij honger heeft

1. eten
2. omdat
3. kat
4. geeft

Achter welke woorden komt de dubbele zinsdeelstreep?

Je hoeft de camping dus niet af maar je kunt natuurlijk ook een keertje kanoën.

1. camping
2. af
3. maar
4. keertje

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Nina leest een boek en Cato is aan het koken.

1. bijzin, hoofdzin
2. bijzin, bijzin
3. hoofdzin, hoofdzin
4. hoofdzin, bijzin

Terwijl moeder het beslag maakt, zet Evi de oven aan.

1. bijzin, hoofdzin
2. hoofdzin, hoofdzin
3. bijzin, bijzin
4. hoofdzin, bijzin

Zinsdelen

Een zin | bestaat | uit zinsdelen.

Alles wat voor de persoonsvorm staat of kan staan is 1 zinsdeel.

Zinsdeelproef

Hoe kun je zien wat een zinsdeel is?

pv= 1 zinsdeel

* voor de pv staat maar 1 zinsdeel

* zinsdeel bestaat uit groepje woorden of 1 woord

* elk zinsdeel zet je tussen streepjes

* Werkwoorden worden altijd als apart zinsdeel

gezien.

Zinsdelen benoemen

1. Persoonsvorm                        (verander de tijd )
2. Werkwoordelijk gezegde   (alle werkwoorden in de zin)
   
3. Onderwerp                               (wie + gezegde?  of wat + gezegde?)
   
4. Lijdend voorwerp                  (wie + alle benoemde zinsdelen? of wat + alle                                                              benoemde zinsdelen?)
5. Meewerkend voorwerp      (aan wie + alle benoemde zinsdelen? of voor                                                                wie + alle benoemde zinsdelen?)
6. Bijwoordelijke bepaling      (alle overgebleven zinsdelen)
   

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

Zin:

onderwerp

werkwoordelijk

gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

Ze

feliciteerde

hem

met zijn verjaardag. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

ander zinsdeel

Zin:

Marjan

had

een mooi gedicht

voor haar opa 

geschreven. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vw

ww gezegde

ander zinsdeel

Zin:

De ober 

heeft 

de jas

aan de klant 

gegeven. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

Zin:

Welk zinsdeel houd je over? Dat is het mv

meewerkend voorwerp (=mv)

Marjan

had

een mooi gedicht

voor haar opa 

geschreven. 

zinsdelen

woordsoorten

onderwerp

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

werkwoordelijk

gezegde

zelfstandig naamwoord

bijvoeglijk naamwoord

werkwoord

voorzetsel

lidwoord

Woordsoorten

Woordsoorten

HERHALING grammatica woordsoorten

Wat is een persoonsvorm altijd voor een woordsoort?

1. Lidwoord
2. Zelfstandig naamwoord
3. Bijvoeglijk naamwoord
4. Werkwoord

Wat is geen woordsoort?

1. Telwoord
2. Zelfstandig nw
3. Bijvoeglijk nw
4. Onderwerp

Kies de juiste woordsoort.

Gisteravond heb ik een film gekeken.

1. Werkwoord (ww)
2. Zelfstandig naamwoord (znw)
3. Bijvoeglijk naamwoord (bn)

welk woordsoort is 'grote'

1. lidwoord
2. bijvoeglijk naamwoord
3. Voorzetsel
4. zelfstandig naamwoord

Hoe noem je de volgende woordsoorten?

in, op, onder, door

1. lidwoorden
2. voorzetsels
3. bijwoorden
4. aanwijzende voornaamwoorden

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
gewonnen is ..

1. vz
2. zn
3. zww
4. hww

Er zijn ... soorten werkwoorden. (woordsoorten)

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoe noem je de volgende woordsoorten?

Mijn, uw, jouw, zijn

1. zelfstandige naamwoorden
2. persoonlijke voornaamwoord
3. bezittelijke voornaamwoorden
4. aanwijzende voornaamwoorden

een, twee, drie... honderd...miljard hebben als woordsoort de naam:

1. telwoord
2. cijfer
3. hoeveelheid
4. zelfstandig naamwoord

Lesafsluiting:

* Vragen?

* Voorbereiding toetsweek:

- neem de leerstof uit het grammaticaboekje goed door. 

- oefen op Talent Max met:

1. de Test jezelf

2. de oefentoets 

SUCCES!!