22, 23: Beeldende kunst, Literatuur

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Alle macht berust bij een vorst.

1. Absolutisme
2. Monarchie
3. Verlichting
4. Liberalisme

De Verlichting was een cultureel-filosofische en intellectuele stroming in Europa die ruwweg samenviel met...

1. de 16e eeuw
2. de 15e eeuw
3. de 17e eeuw
4. de 18e eeuw

Welke van onderstaande termen horen alle drie bij de Verlichting?

1. theocentrisme, classicisme, modernisme
2. liberalisme, optimisme, tolerantie
3. existentialisme, empirisme, feodalisme
4. purisme, aforisme, antropocentrisme

Van 1702 tot 1747 was er een 'stadhouderloos tijdperk'.

1. Waar
2. Niet waar

De ... streefden naar meer democratie.

1. Patriotten
2. Prinsgezinden

Montesqieu stelde voor om de uitvoerende, wetgevende en rechterlijke macht te scheiden, dit noemen we de ... ... .

Uitroepen Bataafse republiek

Franse Revolutie

Jaartal tijdens
stadhouderloos
tijdperk

Fransen vallen Republiek binnen

1795

1789

1745

1793

Welke 'macht' hoort niet in de driehoek van trias politica thuis?

1. Rechterlijke
2. Wetgevende
3. Uitvoerende
4. Monarchistische

"De opvatting dat er wel een Opperwezen bestaat, maar de verering ervan is zinloos." Hoe noemt men deze denkstroming?

Wat behoort tot de typische literatuur van de Verlichting?

1. moraliserende geschriften
2. didactische geschriften
3. sprookjes
4. abstracte geschriften

Empirisme

Rationalisme

Liberalisme

Optimisme

de menselijke ratio is in staat alles op te lossen.

Onderzoeken hoe de wereld in elkaar zit.

De mens is in wezen goed, verkeerd gedrag komt voort uit gebrek aan kennis.

De overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met de economie.

§22: Beeldende kunst

Muziek hoef je niet te kennen!

Beeldende kunst

• Verlichting: beperkte invloed op de beeldende kunst.

1

Rococo

• Eerste helft van de 18e eeuw
• Samentrekking van 'rocaille' en 'coquille'
• Vooral in de kunstnijverheid
• Decoratieve kunst: zwierig, gracieus, speels
• Schilderkunst: idyllische taferelen in zachte pasteltuinen

2

Neoclassicisme

• Tweede helft 18e eeuw
• Teruggrijpen op het classicisme uit de renaissance

3

'De dood van Socrates' - Jacques-Louis David

§23: Literatuur

Algemeen

Invloed van de Verlichting --> alleen in de proza.

Verlichte literatuur

• Didactisch (Van Dale: 'leerzaam')
• Invloed op de taal
• Bloei van het essay en het aforisme (korte spreuk, vaak met levensles)
  

Diderot

1713-1784
O.l.v. Diderot werkten verschillende geleerden samen

Doel

Informeren én de lezer de juiste - rationele - weg tonen

Inhoud

Er verschenen 35 delen tussen 1751 en 1780.
Hierin werden verschillende wetenschappelijke onderwerpen behandeld.

Encyclopedie vandaag de dag

Wikipedia is tegenwoordig de meest bekende (gratis) encyclopedie die over vrijwel élk onderwerp een pagina heeft. 

Tijdschriften

• Informatief, didactisch-moralistisch
• Verschillende onderwerpen
• Artikelen werden in andere vormen gegoten
• Simpele vorm
  

1. Imaginaire reisverhaal

• Populair!

• Schijn wordt opgehouden dat het om een echte reis gaat
• Verzonnen landen met verschillende bestuursvormen, zeden en gewoonten
• Utopie vs. dystopie
• Satire

--> Doel auteur?

Jonathan Swift (1726)

Satire: In het eerste deel heeft men oorlog over hoe je het beste een gekookt ei kunt tikken. De ‘big-endians’ doen dit het liefst aan de brede kant van het ei, de ‘little-endians’ tikken aan de smalle kant.
Swift parodieerde hiermee de religieuze strijd tussen katholieken en protestanten in Engeland.
Utopie: tweede en vierde deel van Gulliver's travel zijn niet alleen satires, maar ook utopieën. Bij de reuzen en bij de paarden komen geen uitbuiting, armoede en onderdrukking voor.

J.A. Schasz (1788)

Zie §25

2. Robinsonade

• Nauw verwant aan het imaginaire reisverhaal
• afzondering, alleen

--> Doel auteur?

Daniel Defoe (1719)

Crusoe is het individu van de Verlichting dat zijn eigen vrijheid ontwerpt. Het belangrijkste hieraan is de invloed die Crusoë op de natuur heeft. Hij past de natuur aan naar zijn hand, beïnvloedt deze en schept zijn eigen imperium waarin hij alleen met de natuur te maken heeft. Deze mens is los van alle conventies, zoals kerk en staat, die tussen mens en natuur in kunnen staan

Hedendaagse invloeden

Het werk van Defoe inspireert nog steeds, afzonderen van de samenleving op een tropisch eiland is de inspiratie voor programma's als Expeditie Robinson en Million Dollar Island. Daarnaast vormt het verhaal van Robinson Crusoe de inspiratie voor films als Cast Away. 

De roman

• Nieuw!

Nadruk op personen: gebeurtenissen zijn een middel

• Psychologische roman, ontwikkelingsroman
• Realistisch door gestalte van tijd en ruimte
• Ontstaan ±1740 (Engeland), nu: meest gelezen genre
  

Huiswerk:

• Volgende les maak:

  WB. 21.2

Tussentoets 20-23

WB 24

Én lees natuurlijk de paragrafen goed door (tip: maak vast een samenvatting)