H3 Grammatica woordsoorten - wederkerend en wederkerig voornaamwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

 Wederkerend en wederkerig voornaamwoord

Aan het einde van de kan ik wederkerige en wederkerende vnw herkennen, de soorten werkwoorden herkennen en de wederkerende werkwoorden uit een zin halen.

Soorten werkwoorden

Hulpwerkwoord

Meer werkwoorden in de zin?
Dan is er (minstens) één het hulpwerkwoord.

Het hulpwerkwoord geeft "hulp" aan het zelfstandige werkwoord. 

Het hulpwerkwoord heeft zelf geen duidelijke betekenis. 

Ik heb gegeten.

Dit moet verwijderd worden.

ZELFSTANDIG WERKWOORD (ZWW)

• Het zelfstandig werkwoord is het belangrijkste werkwoord in de zin.
• Het zelfstandig werkwoord geeft aan wat het onderwerp doet. Du het geeft aan wat er 'gebeurt' in de zin 

• Het zelfstandig werkwoord kan als enige werkwoord in een zin staan. 
• Er staat maar één zelfstandig werkwoord in een zin. 
  
• Je kunt het zelfstandig werkwoord niet weglaten uit de zin 

Hij loopt naar huis/ Hij is naar huis gelopen/ Hij wilde naar huis lopen 

Koppelwerkwoord (kww)

• Er zijn 9 koppelwerkwoorden:

• zijn - worden - blijven
• blijken - lijken - schijnen
• heten - dunken - voorkomen

• Let op: deze woorden hebben niet altijd de functie van een koppelwerkwoord!

Koppelwerkwoorden (kww)

Als het woord één van de negen koppelwerkwoorden is, ga je verder naar stap 2: staat er een naamwoord (= zn of bn of beide) in de zin? Is dat het geval, ga dan naar stap 3. Is dit niet het geval, dan heb je niet te maken met een kww.

Stap 3: zegt dat naamwoord iets over het onderwerp van de zin? Zo ja, dan is het een kww. Anders niet!

Ik / ben-word-blijf / docent op de Dalton.

Koppelwerkwoorden (kww)

BV Sjakie wordt morgen prins carnaval.

wordt = 1 van de 9 kww

prins carnaval = zn, zegt iets over onderwerp. Dus: wordt prins carnaval is nwgez en dus is wordt kww!

De koppelwerkwoorden in de zin kan je vervangen door een ander koppelwerkwoord? Dat is een ng!

Ik / ben-word-blijf / docent op de Dalton.

Koppelwerkwoorden (kww)

De koppelwerkwoorden in de zin kan je vervangen door een ander koppelwerkwoord? Dat is een ng!

Ik / ben / docent op de Daltonschool.

Ik/ blijf/ docent op de Daltonschool.

Ik/word/docent op de Daltonschool.

Iemand DOET iets

- zelfstandig ww

- hulpwerkwoord

Iemand IS/WORDT iets

- koppelwerkwoord

- hulpwerkwoord

Kies de juiste woordsoort.

Gisteravond heb ik een film gekeken.

1. zelfstandig werkwoord (zww)
2. hulpwerkwoord (hww)
3. koppelwerkwoord

Koppelwerkwoord

zelfstandig werkwoord

De man is in bed

De man is blij

De vrouw blijft praten

De vrouw blijft thuis

Is het onderstreepte werkwoord een koppelwerkwoord of een zelfstandig werkwoord.

Koppelwerkwoord 

Zelfstandig werkwoord

Ze is dierenarts geweest.

Gister heb ik op school de hele dag geleerd.

Lisa is vorig jaar tandarts geworden.

Alles begrepen? Test jezelf en sleep de rode vakjes naar de bijbehorende werkwoorden!

De docent zou wel eens grappig kunnen zijn.

zou

kunnen

zijn

hulp

werkwoord 1

hulp

werkwoord 2

koppel

werkwoord

Wat voor soort werkwoord is 'heeft' in deze zin:

Hij heeft gisteren meegeholpen.

1. Zelfstandig werkwoord
2. Koppelwerkwoord
3. Hulpwerkwoord

Wat voor soort werkwoord is
'is' in deze zin:
Jan is aan het zwemmen.

1. zelfstandig ww
2. hulp ww

De minister werd kwaad.

Wat voor soort werkwoord is 'werd'?

1. Koppelwerkwoord
2. Hulpwerkwoord
3. Zelfstandig werkwoord
4. Hulpwerkwoord en zelfstandig werkwoord

Wat voor soort werkwoord is het ww 'geweest'
Hij is jarig geweest.

1. hww
2. zww
3. kww

Theorie wederkerend voornaamwoord: 

Wederkerende voornaamwoord zie je het onderwerp wederkeren. 

Het onderwerp keert terug:

Ik (ow) schaam (pv) me (wed. vnw)

Hij (ow) schaamt (pv) zich (wed. vnw)

Wij (ow) schamen (pv) ons (wed. vnw)

Theorie wederkerend voornaamwoord: 

Een wederkerend voornaamwoord past zich aan aan het onderwerp. De werkwoorden waar je 'zich' voor kunt zetten, hebben een wederkerend voornaamwoord.

Ik vergis me

jij vergist je

hij vergist zich

wij vergissen ons

Theorie wederkerig voornaamwoord: 

Er zijn drie wederkerig voornaamwoorden: elkaar , mekaar of elkander.

Het verwijst naar meerdere personen. 

BV Wij geven elkaar de hand.

Ik verslik me in mijn snoepje.
Wat is dit?

1. wederkerend voornaamwoord
2. wederkerig voornaamwoord
3. geen van beide

Bij het schillen van de aardappels heb ik me gesneden.
Wat is dit?

1. wederkerig voornaamwoord
2. wederkerend voornaamwoord
3. geen van beide

U heeft mij een lolly gegeven.
Wat is het woord: mij in deze zin?

1. wederkerend voornaamwoord
2. wederkerig voornaamwoord
3. geen van beide

Welke van de onderstaande voorbeelden bevat een wederkerend voornaamwoord?

1. Die broer van jou
2. Ik schaam me
3. Ik lees ze niet
4. Hij heeft geleerd

Wederkerend werkwoord

Een wederkerend werkwoord is een werkwoord waar een voornaamwoord bij hoort (me, je, zich, ons). Er zijn twee soorten wederkerende werkwoorden:

- Verplicht wederkerend werkwoord

- Toevallig wederkerend werkwoord 

Wederkerende werkwoorden

Ik verbrand me aan de kachel.

Ik verbrand mijn vingers aan de kachel.

Toevallig of verplicht wederkerend werkwoord?

Wederkerende werkwoorden

Verplicht wederkerend werkwoord > je kunt het wederkerend voornaamwoord nooit vervangen door een ander woord. 

Toevallig wederkerend werkwoord > je kunt het wederkerend voornaamwoord wel vervangen door een ander woord. 

Wederkerende werkwoorden

	enkelvoud	meervoud
eerste persoon	me	ons
tweede persoon	je	je
derde persoon	zich	zich

Is dit werkwoord wederkerend?

bemoeien

1. Ja
2. Nee

Het werkwoord is: zich bemoeien.
- Bemoei je met je eigen zaken.
- Ouders bemoeien zich met de opvoeding van hun kinderen.

In welke zin staan een toevallig wederkerend werkwoord?

1. Ik was me
2. Ik bedenk me