Examenvoorbereiding 2024

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Op weg naar het examen...

Planning

-Herhalen onderwerpen

-Examen oefenen

-Oefenen per onderwerp

-SE's bespreken

Onderwerpen

-Bloedgroepen

-Fotosynthese + voedselweb en -keten

-Kruisingsschema's erfelijkheid

-Stambomen verwantschap

-Zenuwcellen en impulsen

(-Antibiotica) 

examenbundel.nl

Welke letter geeft het resultaat 

weer van de bloedgroepbepaling

 van Lisette?

Welke letter geeft het resultaat weer van de bloedgroepbepaling van Lisette?

1. R
2. S
3. T
4. U

Tot voor kort kon een niertransplantatie alleen plaatsvinden als de donor en de ontvanger passende bloedgroepen hadden. Door een nieuwe techniek speelt de bloedgroep bij deze transplantatie geen rol meer. Bij die techniek worden bij de nierpatiënt de antistoffen tegen de donorbloedgroep uit het bloed gefilterd. Alle andere antistoffen gaan terug in het lichaam.

 

Jasmijn is nierpatiënt en komt in aanmerking voor een niertransplantatie. Ze heeft bloedgroep 0. Door de nieuwe techniek kan zij van haar broer Mark een donornier ontvangen. Mark heeft bloedgroep A.

Voordat de transplantatie wordt uitgevoerd, wordt het bloed van Jasmijn gefilterd.

Welke antistoffen worden uit haar bloed verwijderd?

Welke antistoffen worden uit haar bloed verwijderd?

1. Alleen anti-A
2. Alleen anti-B
3. Anti-A en Anti-B

Bloedgroepen

Overzicht van de bloedgroepen?

Bloedgroep	antigenen	antistoffen
A	A	anti-B
B	B	anti-A
AB	AB	-
O	-	anti-A en anti-B

Bloedtransfusie

Bloedtransfusie

Nu

Examen oefenen

Morgen: SE bespreken

Vandaag

Dagopening

Herhaling fotosynthese + voedselweb en voedselketen

Examen oefenen

Uit welk gas bestaan de belletjes vooral?

Fotosynthese

• Fotosynthese is het proces waarbij de plant glucose maakt.

• Nodig: Zonlicht, water en koolstofdioxide.
• Maakt: Glucose en zuurstof.

• Glucose bevat energie en is dus een energierijke stof.

Blz. 158

Verbranding

• Verbranding is het proces waarbij energie wordt vrijgemaakt uit glucose.

• Cellen breken glucose af met behulp van zuurstof (energie komt vrij).

• Er onstaan 2 afvalstoffen: Koolstofdioxide en water.

Examenvraag

Noteer een voedselketen bestaande uit vier schakels uit de informatie. 

alg(en) => sardine(s)/ansjovis(sen) => dolfijn(en)=> orka(’s)

• vier juiste schakels in de juiste volgorde 

• de voedselrelaties op de juiste manier met pijlen aangegeven 

Voedselketen

Voedselweb

Vandaag

Herhaling erfelijkheid (kruisingsschema's) 

Examen oefenen

Hoe groot is de kans dat 

deze cavia's een jong 

krijgen met een 

witte vacht? 

Belangrijke begrippen:

Fenotype = uiterlijk (blauwe ogen, spitse neus, krullend haar)

Genotype = AA of Aa of aa (in tweetallen gekregen van ouders)

Homozygoot = 2 dezelfde genen (AA of aa)

Heterozygoot = 2 verschillende genen (Aa)

Dominant gen = overheersend, komt tot uiting (A of B of E) Recessief gen = niet overheersend, komt niet tot uiting

                                    (a of b of e) 

Termen bij kruisingsschema's

Fenotypen: uiterlijk (donker haar , blauwe ogen, witte vacht enz)

Genotypen: de genen op de chromosomen (AA of Aa of aa)

P-generatie: de ouders

F1-generatie: de kinderen

F2-generatie: kinderen van kinderen

F = Filius

betekent zoon

Meer oefenen met erfelijkheid? 

Of examen verder oefenen

De kleur van erwten is een erfelijke eigenschap.

Een bepaalde erwtenplant is opgegroeid uit een gele erwt. Hij wordt gekruist met een andere erwtenplant die ook is opgegroeid uit een gele erwt. Onder de nakomelingen uit deze kruising komen zowel gele als groene erwten voor.

Wat is het genotype van beide ouderplanten voor de kleur van de erwten waaruit ze zijn opgegroeid?

Bij een runderras is de vachtkleur rood of wit of rood-wit gevlekt. De vachtkleur is een erfelijke eigenschap.

Als een homozygoot rood rund wordt gekruist met een homozygoot wit rund zijn alle nakomelingen rood-wit gevlekt. Het fenotype van deze nakomelingen wordt intermediair genoemd.

Twee rood-wit gevlekte runderen worden met elkaar gekruist. Hoe groot is de kans op een witte nakomeling bij deze kruising?

Vandaag

Theorie: zenuwcellen en impulsen

Theorie: bestuiving en bevruchting

Examen (af)maken

Examen nakijken

Zenuwstelsel

-Bestaat uit hersenen, ruggenmerg en zenuwen. 

-Centraal zenuwstelsel zijn hersenen en ruggenmerg

Het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel

Aant 5.1 Zenuwcellen

Gevoelszenuwcel

• Geleid impulsen van zintuig naar CZS
• 
  

Gevoelszenuwcel

• Geleid impulsen van zintuig naar CZS
  
• Cellichaam buiten CZS
• Bevat één lange uitloper en één korte uitloper

Type zenuwcellen

Aant 5.1 Zenuwcellen

Gevoelszenuwcel

• Geleid impulsen van zintuig naar CZS
• 
  

Schakelcel

• Geleid impulsen binnen CZS
• Cellichaam en uitlopers binnen CZS
• Bevat alleen korte uitlopers

Type zenuwcellen

Aant 5.1 Zenuwcellen

Gevoelszenuwcel

• Geleid impulsen van zintuig naar CZS
• 
  

Bewegingszenuwcel

• Geleid impulsen van CZS naar spier of klier
• Cellichaam binnen CZS
• Bevat één lange uitloper en meerdere korte uitlopers

Type zenuwcellen

Cellichaam bewegingszenuwcel en volledige schakelcellen in CZS

Als de smaakzintuigen in de tong worden geprikkeld, worden er impulsen geleid naar het centrale zenuwstelsel. In een bepaald deel van het centrale zenuwstelsel worden deze impulsen verwerkt, zodat de gewaarwording 'zoet' optreedt.

In welk deel van het centrale zenuwstelsel gebeurt dit?

1. Grote hersenen
2. Hersenstam
3. Kleine hersenen
4. Hypofyse

Het knipperen met de ogen wordt de ooglidreflex genoemd. Bij het optreden van deze reflex spelen zenuwuiteinden in de buitenste laag van het oog een rol. De zenuwuiteinden worden onder andere geprikkeld als deze laag te droog wordt.

Van welk type zenuwcellen maken deze zenuwuiteinden deel uit?

1. Bewegingszenuwcellen
2. Gevoelszenuwcellen
3. Schakelcellen
4. Spiercellen

In de wand van de rechter hartboezem bevindt zich de zogenaamde sinusknoop. Deze sinusknoop geeft impulsen af die door uitlopers van zenuwcellen over de hartspier geleid worden. Door deze impulsen trekt het hart samen: eerst de boezems, dan de kamers. Het aantal malen dat het hart per minuut samentrekt wordt het hartritme genoemd.

Worden de impulsen uit de sinusknoop over het hart geleid door uitlopers van bewegingszenuwcellen, van gevoelszenuwcellen of van schakelcellen?

1. Bewegingszenuwcellen
2. Gevoelszenuwcellen
3. Schakelcellen
4. Alle drie

De bloem

Meeldraad

- helmdraad

- helmknop met stuifmeelkorrels

Stamper

- stempel

- stijl

- vruchtbegingsel met zaadbeginsels waarin eicellen zitten

Insectenbloemen

Insect verzamelt nectar.

Stuifmeel plakt aan insect, en plakt aan de stempel bij dezelfde/ andere bloem.

Windbloemen

De wind neemt het stuifmeel mee.

Komt op de stempels van andere bloemen.

bestuiven en bevruchten

Bestuiven = stuifmeel komt (door insect of wind) op de stempel 

De stuifmeelkorrel vormt een buis door de stijl naar beneden, richting de vruchtbeginsels (met daarin de eicellen).

Bevruchten = kern van stuifmeelkorrel en eicel smelten samen - bevruchte eicel

De groene bessen van een aardappelplant hebben zich uit de stamper ontwikkeld.
Uit welk deel van de stamper groeit zo’n bes?

1. Uit de stempel
2. Uit de stijl
3. Uit het vruchtbeginsel

De bloemen van de kamperfoelie worden bestoven. Drie leerlingen geven elk een omschrijving van bestuiving bij kamperfoelie.

Lisa: Een vlinder bezoekt een kamperfoelie-bloem om nectar op te zuigen, waarbij zaden aan het behaarde lijf van de vlinder blijven plakken.

Michel: Een vlinder met kamperfoelie-stuifmeel aan zijn lijf bezoekt een kamperfoeliebloem; het stuifmeel blijft aan de stempel van de bloem kleven.

Noor: In de kamperfoelie-bloem versmelt een stuifmeelkorrel met een eicel.

Wie geeft een juiste omschrijving van bestuiving?

De bloemen van de kamperfoelie worden bestoven. Drie leerlingen geven elk een omschrijving van bestuiving bij kamperfoelie.

Lisa: Een vlinder bezoekt een kamperfoelie-bloem om nectar op te zuigen, waarbij zaden aan het behaarde lijf van de vlinder blijven plakken.

Michel: Een vlinder met kamperfoelie-stuifmeel aan zijn lijf bezoekt een kamperfoeliebloem; het stuifmeel blijft aan de stempel van de bloem kleven.

Noor: In de kamperfoelie-bloem versmelt een stuifmeelkorrel met een eicel.

Wie geeft een juiste omschrijving van bestuiving?

Een stuifmeelkorrel komt terecht op een stamper van een waterlelie. Daarna vinden de volgende gebeurtenissen plaats.

1 De stuifmeelkorrel vormt een stuifmeelbuis door de stijl.

2 Een zaadbeginsel groeit uit tot zaad.

3 Twee kernen versmelten met elkaar.

Wat is de juiste volgorde van deze gebeurtenissen?

Een stuifmeelkorrel komt terecht op een stamper van een waterlelie. Daarna vinden de volgende gebeurtenissen plaats.

1 De stuifmeelkorrel vormt een stuifmeelbuis door de stijl.

2 Een zaadbeginsel groeit uit tot zaad.

3 Twee kernen versmelten met elkaar.

1-3-2

Examen afronden

Werk verder tot docent zegt dat het nakijktijd is. 

Nakijken: noteer 'te behalen punten' en 'behaalde punten' naast elkaar. 

Reken uit hoeveel % je goed had. 

Laatste tips...

-Neem mee: pen, reservepen, potlood, puntenslijper, gum, geodriehoek en rekenmachine

-Neem de tijd om de vraag te lezen en plaatjes te bekijken

-Geef zo volledig mogelijk antwoord

-Check of je antwoord hebt gegeven op de vraag

-Blijf relaxed!