Les 4 Stambomen en erfelijkheidsonderzoek

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Stambomen en erfelijkheidsonderzoek

OB havo/vwo LessonUp

§12.2 opdracht 13 t/m 21

Bij katten is het gen voor een gevlekte vacht (R) dominant over dat voor een ongevlekte vacht (r). Een vrouwtje met gevlekte vacht krijgt nakomelingen van een mannetje met gevlekte vacht. Onder de jongen zijn dieren met een gevlekte vacht en dieren met een ongevlekte vacht. Wat zijn de genotypen van de ouderdieren?

1. Rr x rr
2. rr x rr
3. Rr x RR
4. Rr x Rr

Lesdoel

Je kent de term geslachtsgebonden overerving en kunt dit toepassen bij het doen van voorspellingen over het genotype van nakomelingen en of ouders.

Stambomen en erfelijkheidsonderzoek

Bekijk straks de filmpjes op de volgende slide of bestudeer pagina 168 t/m 170 uit je tekstboek.

STAMBOMEN

Schrijf als het mogelijk is altijd in de stamboom!

Hoe maak je een stamboom?

https://www.bioplek.org/animaties/erfelijkheidsleer/stambomeneenvx.html

Twee witte Leghorns worden met elkaar gekruist.

De stamboom geeft de resultaten van deze kruising weer.

Wat is het genotype van de ouders?

1. Beide hebben genotype AA
2. Beide hebben genotype aa
3. Beide hebben genotype Aa
4. Eén van beide heeft genotype AA, de ander Aa.

Wanneer laten mensen een prenataal onderzoek uitvoeren?

1. Voor de bevruchting
2. Tijdens de zwangerschap
3. na de geboorte

Samengevat Stamboom

Kun je op basis van de stamboom hiernaast met zekerheid zeggen welke eigenschap (blond of bruin) dominant is?

1. Nee
2. Ja, dat is bruin
3. Ja, dat is blond

Kun je op basis van de stamboom hiernaast met zekerheid zeggen welke eigenschap haarkleur wel of niet X-chromosomaal is?

1. Nee
2. Ja, het is X-chromosomaal
3. Ja, het is niet X-chromosomaal

Samengevat

Stamboom

      - Is een schema waarin wordt weergegeven wat het fenotype is, van familieleden, 

         voor een bepaalde eigenschap. Je kunt uit een stamboom aflezen hoe een 

         bepaalde eigenschap overerft.

Erfelijheidsonderzoek

      - Wordt uitgevoerd wanneer je wil weten of een bepaalde eigenschap erfelijk is. Twee voorbeelden:

              *prenataal: tijdens de zwangerschap, om te controleren of je ongeboren kind  

                risico loopt op een bepaalde aandoening

              * tijdens leven: om te controleren of jezelf risico loopt op een bepaalde  

                 aandoening

Huiswerk

Leren en maken §12.2

Opdracht 13 t/m 21