Les 3 - 4 vwo - periode 3

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom!

Voor de thuisblijvers:

• Webcam aan + werk- en leerboek op tafel;
• Aantekeningenschrift bij de hand;
• Aanmelden www.Lessonup.app via code.

Voor leerlingen in de klas:

• Werk- en leerboek op tafel;
• Aantekeningenschrift bij de hand.
• Telefoon wanneer we deze nodig hebben voor LessonUp.

Voor de thuisblijvers: hoe goed ben ik te verstaan via de headset?

😒🙁😐🙂😃

Startopdracht

Wat? Maken startopdracht.

Hoe? thuisblijvers: ga naar Google Classroom aardrijkskunde 4V. Daar staat de opdracht. Werk de antwoorden uit op papier of in je aantekeningenschrift.  

Tijd: 6 min.

Klaar? Bestuderen §3.3 & §3.4

Bespreken startopdracht

Herhalingsvragen

Herhaling:  §3.1 + §3.2

• Wat is het verschil tussen een mental map en een geografisch beeld?
• "In Peru speelt iedereen op een panfluit". Waarom is dit een voorbeeld sprake van een stereotypering?
• Waarom is het belangrijk om een geografisch beeld van Zuid-Amerika te vormen?
• Waar kom je actieve subductie tegen? In west of oostelijke continentrand van Zuid-Amerika?

En voor de thuisblijvers...

Even terugdenken aan paragraaf §3.2

Welke antwoorden zijn juist?
Bij subductie

1. duikt een oceanische plaat onder een continentale plaat
2. is sprake van een divergente plaatbeweging
3. komen lichte aardbevingen voor
4. ontstaat een stollingsgesteente zoals andesiet

2 beweringen:
1. De oostrand van Zuid-Amerika is tektonisch heel actief
2. Op het Braziliaanse en het Guyana-schild zijn vooral jonge gesteenten te vinden

1. 1 is juist, 2 onjuist
2. beide beweringen zijn juist
3. 1 is onjuist, 2 is juist
4. beide beweringen zijn onjuist

2 beweringen:
1. Oceanische platen zijn ouder dan continentale platen
2. Ertsaders ontstaan doordat verschillende onderdelen van het magma bij verschillende temperaturen stollen, zodat metalen zich na afkoeling op bepaalde plekken ophopen

1. 1 is juist, 2 onjuist
2. beide beweringen zijn juist
3. 1 is onjuist, 2 is juist
4. beide beweringen zijn onjuist

Vandaag

Vandaag

- Herhalen §3.1 & §3.2

- Uitleg & oefenen §3.3 + §3.4

- Toets inzien? Even afspraak maken.

Vandaag

• §3 & §4: Klimaten & bevolking

1. Zoek op: Deze eilanden vormen een Brits overzees gebiedsdeel. De eilandengroep wordt geclaimd door Argentinië. Wat is de naam van deze zuidelijk gelegen eilanden?

Falklandeilanden

2. Zoek op: op welke rivier ligt de itaipu-waterdam?

Itaipu is een waterdam aan de rivier de Parana in Zuid-Amerika. Het is de op één na grootste waterkrachtcentrale ter wereld (na de Three Gorges Dam in China). Het werd gebouwd in 1975-1984. Itaiupu is een joint venture tussen Brazilië en Paraguay.

Programma:

3.1 Regionale beeldvorming

3.2 Landschappen

3.3 Klimaten

3.4 Bevolking: spreiding, samenstelling en groei.

3.5 Welvaart en welzijn

3.6 Ontwikkeling van de economie

3.7 Economische integratie en infrastructuur

3.8 Politieke ontwikkelingen

3.9 Vergelijking van Zuid-Amerika en Zuidoost-Azie: Sociaal-cultureel

3.10 Vergelijking van Zuid-Amerika en Zuidoost-Azie: sociaal-economisch

H3. Zuid-Amerika

Vandaag

• §3: klimaten + §4 bevolking
• Doel: op hoofdlijnen weten en begrijpen waarom een bepaald klimaat op een specifieke plek in Zuid-Amerika voorkomt + beschrijven en verklaren van opschuiving ZA-landen in demografisch transitiemodel

§3.3 & §3.4

• Welke klimaten kom je tegen in Zuid-Amerika?

• Met welke klimatologische factoren kan je de aanwezigheid van deze klimaten verklaren?

• Waarom schuiven verschillende landen op in het demografisch transitiemodel?

Klimaten in Zuid-Amerika verklaren

• Waarom komt een klimaat op een specifieke plek voor?
• Teken ten eerste op de achterkant de overheersende luchtdrukgebieden en overheersende windrichtingen in.
• Teken ook het Andesgebergte in.  

Deze les: Klimaten in Zuid-Amerika verklaren

• Doel = Aan de hand van klimaatfactoren elk afzonderlijke klimaat in Zuid-Amerika verklaren

Bron 13

Vegetatiezones

In Zuid-Amerika zijn drie soorten vegetatiezones met een savanneklimaat (Aw):

• Grassavanne met bomen -> Llanes 
• Savanne met doornstruiken en galerijbossen langs de rivieren -> Caatinga
• Boomsavanne -> Cerrado

Noordelijke helft Zuid-Amerika ligt volledig in de tropen

Toch zijn er grote verschillen te vinden.

Hoe ontstaan de verschillen?

• temperatuur
• breedteligging
• hoogteligging
• loef- en lijzijde

Klimaatfactoren

Ligging van klimaat-, vegetatie- en landschapszones worden bepaald door klimaatfactoren:

• Breedteligging
• Hoogteligging
• loef/lijzijde
• invloed zee- en luchtstromen
•  Land-zeeverdeling

• Wat verstoort af en toe het patroon van zee- en luchtstromen? 

El Nino

Even herhalen...

Er zijn 5 klimaatfactoren die klimaat het bepalen

1. De geografische breedteligging
2. Land-zeeverdeling
3. Hoogteligging
4. ligging van gebergten
5. Invloed van zeeën en oceanen

1. Geografische breedteligging

Algemene regel:
Hoe verder van de evenaar hoe kouder het is.

Dit komt doordat:

1. Zonnestralen warmte verliezen naarmate ze langer onderweg zijn.
2. De zonnestralen op hogere breedte een groter oppervlak moeten verwarmen.

2. Land-zeeverdeling

van invloed op neerslag en temperatuur

Algemene regel:
Wind van zee brengt meer neerslag met zich mee dan wind over land.

Verder van zee zijn de temperatuurverschillen tussen zomer en winter groter dan bij zee.

3. Hoogteligging

Algemene regel: Hoe hoger hoe kouder.

Per 1000 meter stijging daalt de temperatuur 6 graden.

(per 100 meter stijging -0,6 graden)

4. Ligging van gebergte

Algemene regel:
Wind van zee neemt waterdamp mee, bij het gebergte stijgt de lucht, koelt af, waterdamp condenseert en dat geeft neerslag.

5. De invloed van zeeën en oceanen

Algemene regels: 

1. Hoe verder van zee, hoe minder neerslag er valt.
2. Wind van zee heeft in de winter een verwarmend effect op het land en in de zomer een verkoelend effect.

3. Warme zeestromen kennen meer verdamping en hebben een verwarmend effect. Koude zeestroom heeft minder verdamping en een verkoelend effect.

Situatie ZA:

Het Andesgebergte

Loef- en lijzijde

Waar is de loefzijde bij het Andesgebergte?

1. Westkant
2. Oostkant

Hoe heet de kant van het gebergte waar de neerslag valt?

 §3.3: klimaten beschrijven

Klimaat en landschapszones:

Noordelijke helft Zuid-Amerika = tropisch (Af). Verder beinvloeden hoogte de temperatuur (Cf en Eh) en loef- en lijzijde de neerslag (Aw). Noordoosten droogtes (Bs).

Zuidwaarts: steppe- en woestijnklimaten. Zuidelijkste puntje is gematigd zeeklimaat. 

§3.3: klimaten verklaren

Klimaatfactoren:

Klimaat- vegetatie en landschapszones worden bepaald door: geografische breedteligging, hoogte, noord-zuidligging, Andesgebergte en de invloed van zee- en luchtstromen.

Overheerstende zuidoostpassaat blaast waterdamp over Amazonebekken naar de Andes. zuidelijker zorgte de aflandige winden voor droogte aan de oostzijde van de Andes. Regenschaduw is dus aan de keerzijde.  

§4: Vergelijken verstedelijking in Zuid-Amerika en de ruimtelijkge gevolgen in beeld brengen

Bekijk bron 16 in het boek

Beschrijf en verklaar aan de hand van de bron de positie van de verschillende bevolkingsgroepen in Zuid-Amerika.

1. Witten

2. Zwarten en mulatten

3. Indianen en mestiezen

Demografisch transitiemodel

Hoe zat het ook alweer?

Welke fases kun je onderscheiden?

Wat is de positie van verschillende Zuid-Amerikaanse landen in dit model?

§3.4: Demografische transitie ZA

Oorzaken verschuiving Demografische Transitie:

• Stijgende welvaart
• Scholing
• Verstedelijking
• Rol media (soaps) in gezinsplanning

Algemene regel:

Traditioneel lopen de zuidelijke staten (Argentinie, Uruguay) in de demografische transitie voorop.

       §3.4: Zuid-Amerika meest verstedelijkte continent ter wereld

Snelle verstedelijking na 1950 door:

• Uitstoot landbouw op platteland
• Opkomst industrie in steden

De gevolgen voor spreiding van de bevolking waren/zijn:

• Te snel ontstaan van megasteden (met favela's)
• Snelle groei kleinere steden
• Toename bevolkingsdichtheid in kustzonde. Na 1980 vlakt dit af 

Opdracht.

Pak telefoon: ga naar www.populationpyramid.net

Kies twee landen uit Zuid-Amerika uit & vul demografisch transitiemodel met snoepveters in.

Geef vervolgens verklaringen voor dit patroon

Opzoeken: 

- Birthrate, crude per 1.000 people.

- Mortality rate, under 5.

Voorbeeld uitwerking

Verwerken

Wat?  Maken §3.3: opdr. 1,3,6 + §3.4: opdr. 1,4,6.

Hoe? Alleen 

Klaar? Ga je toch iets leuks doen?