H6 - Koppelteken en trema - les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Koppelteken en trema - les 1

Voor de vakantie

3PAK - derde verhaal

25 en 26 mei is er een les waarin je 3PAK kan verbeteren/afmaken. Daarna is het in je eigen tijd. 
Je mag niets thuis afmaken.

Indien het NV blijft, kan dat je overgang naar M4 belemmeren

Voor de vakantie

Als je thuis was, heb je gewerkt aan woordenschat

Hoofdstuk 6 - woordenschat (blz. 156-159)

Opdracht 1 t/m 8

Zijn er vragen/opmerkingen over woordenschat?

Lesdoel

Aan het einde van deze les: 

- kan je trema's en koppeltekens gebruiken in samenstellingen en afleidingen

woorden aan elkaar = samenstelling

Als verschillende woorden samen één nieuw begrip zijn, schrijf je het als één woord: aan elkaar dus.

Schrijf je een deel los, dan verandert de betekenis.

Kijk maar...

MAARRRRR....

Soms laat de uitspraak of de spelling het niet toe om woorden aan elkaar te schrijven, terwijl we het wel als één begrip bedoelen. 

We maken dan gebruik van een koppelteken (-) of trema (") 

Het koppelteken

Gebruik je bij een samenstelling  ALS er sprake is van:

- een klinkerbotsing (bijvoorbeeld: eu, ie, ee, au, ou, oo enz.)

- een afkorting, teken, letter (#-teken, t-splitsing, vwo-leerling)

- een tweede deel met een hoofdletter (Noord-Holland)

- twee gelijkwaardige delen (je bent chef EN kok = chef-kok)

Trema

Gebruik je bij afleidingen en ongelede woorden (dus géén samenstelling) ALS er sprake is van: 

- een klinkerbotsing (bijvoorbeeld: eu, ie, ee, au, ou, oo enz.)

Verschil

In afleidingen zoals beïnvloeden (een afleiding van invloed) en in ongelede woorden (zoals poëzie) is een trema nodig om klinkerbotsing te voorkomen. 

Bij samenstellingen, zoals media-invloed,  komt een koppelteken.

Aan de slag

Hoofdstuk 6 - Taalverzorging (blz. 170-171)

Spelling - koppelteken en trema

opdracht 1 t/m 3

Ik kan trema's en koppeltekens gebruiken in samenstellingen en afleidingen

010

opdrachten bespreken

Hoofdstuk 6 - Taalverzorging (blz. 170-171)

Spelling - koppelteken en trema

opdracht 1 t/m 3

Welk van de volgende woorden heeft een trema nodig? chaotisch, reunie, directie. Schrijf het woord goed.

Wat is niet goed geschreven?

1. 100-jarige
2. minister-president
3. Zuid-Amerikaans
4. piano-muziek

Welk woord is goed geschreven?

1. poezië
2. concierge
3. hygiënisch
4. tweëntachtig

Welk woord is niet goed geschreven?

1. x-as
2. geinformeerd
3. astma-aanval
4. gymnastiekles

Kies het juiste woord

1. Dieet
2. Diëet

Kies het juiste woord

1. caféëigenaar
2. café-eigenaar

Kies het juiste woord

1. officieel
2. officiëel

Kies het juiste woord

1. naäpen
2. na-apen

wel of geen koppelteken

1. cv-ketel
2. cv ketel

wel of geen koppelteken?

1. minimuminkomen
2. minimum-inkomen

Koppelteken?

1. 80 jarige
2. 80-jarige

Met of zonder koppelteken?

1. minijurk
2. mini-jurk

Trema? Koppelteken?
poeziealbum

1. poëzie-album
2. poezieälbum
3. poëzieälbum
4. poëziealbum

Schrijf je dit woord los, aan elkaar of met een koppelteken?

1. fulltime medewerker
2. full time medewerker
3. fulltimemedewerker
4. fulltime-medewerker

Trema of geen trema?

1. geijzeld
2. geïjzeld

Trema of geen trema? Welke is juist?

1. gekopïeerd
2. gekopieerd

Trema of geen trema?

1. geinstalleerd
2. geïnstalleerd

Trema of geen trema?
(voorkomt uitspraakproblemen)

1. verfraaiïng
2. verfraaiing

Trema of geen trema?

1. financien
2. financiën

Trema of geen trema?

1. ingredienten
2. ingrediënten

Aan de slag

blz. 171

opdracht 4 en 5

opdrachten nakijken

blz. 171

opdrachten 4 en 5