3HA Grammatica/6. Formuleren: Samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom bij Nederlands!

Bij Nederlands

3hv Herhaling Grammatica zinsdelen

Cursus 5 Grammatica

en 6 Formuleren

ZD §3 Samentrekking en 

Formuleren §2 Samentrekking controleren

Startvraag

Leg uit wat er niet klopt aan onderstaande zin.

Op de camping wordt een zwembad aangelegd en stacaravans geplaatst.

havo

en:

Noteer je antwoord in je schrift.

Wat is er fout aan de zin? Hoe los je de fout op?

Max keek naar een leuk meisje en daardoor niet goed uit bij het oversteken.

Startvraag

Op de camping wordt een zwembad aangelegd en stacaravans geplaatst.

Incongruentie

wordt en zwembad = ev

stacaravans  = mv, dus worden toevoegen aan de zin

havo

en:

antwoord 

Max keek naar een leuk meisje en daardoor niet goed uit bij het oversteken.

In zin 2 moet keek worden toegevoegd, omdat keek de tweede keer een andere betekenis heeft.

Deze week:

Les 1 Herhaling Grammatica zinsdelen klas 2

Les 2 Samentrekking (controleren)

Les 3 Fictie -> 3PAK 'Een berg zwijgen'

Vandaag

• Startopdracht 
• Dagopening
• Uitleg samentrekking (controleren)
•  In duo's aan de slag
•  Duo's leggen uit 
•  Toets Spelling bespreken
• Afsluiting

Dagopening

Fijn dat je er bent!

Pak voor je: 

je lesboek voor op blz 210 en 230, je schrift, je etui met een 

pen, je iPad en log in op deze LessonUp. 

 

Leerdoelen

• Ik kan voor- en achterwaartse samentrekking op verschillende niveaus herkennen en gebruiken.
• Ik kan foutieve samentrekkingen herkennen en verbeteren.

Het park

Tijdens de middaguren en avonduren is het druk in het park. Jonge mensen lopen een rondje en oudere mensen ook. Zij doen dit om even een frisse neus te halen. 

Op koude dagen en op regenachtige dagen is het wel wat rustiger. 

Hoe zou je deze tekst kunnen verbeteren? 

Het park

Tijdens de middag- en avonduren is het druk in het park. Jonge mensen lopen een rondje en oudere ook. Zij doen dit om even een frisse neus te halen. 

Op koude en regenachtige dagen is het wel wat rustiger. 

Door woorden of zinsdelen weg te laten, kun je korter formuleren. 

Samentrekking controleren

Ze maakte eerst zichzelf en daarna de bedden op.

Foutieve samentrekking

Waarom is de samentrekking ijs- en bruine beren onjuist? 

Foutieve samentrekking

Waarom is de samentrekking ijs- en bruine beren onjuist? 

ijsberen

(woordniveau) 

bruine beren

(woordgroep) 

O

P

U

M

E

R

Oriënteren

Plannen

Uitleg

M

Evalueren

Reflecteren

Expertgroepjes

Wat	Je wordt 'Expert' van jouw onderdeel.
Hoe	In duo's. Zoek informatie en bedenk een goede uitleg mét voorbeelden
Hulp	Lesboek, je iPad en je duo-collega
Tijd	15 minuten
Uitkomst	Ieder groepslid is expert en kan in 2 minuten aan de klas de theorie vertellen/uitleggen
Klaar?	Vertel aan elkaar de uitleg, kijk of je niets bent vergeten

Verwerking van de theorie

Grammatica ZD

§3 Samentrekking

 vijf groepen

Groep 1: samentrekking 

Groep 2: voorwaartse samentrekking

Groep 3: achterwaartse samentrekking

Groep 4: samentrekking op woordniveau

Groep 5: samentrekking op woordgroepsniveau

Groep 6: samentrekking op zinsniveau

twee groepen

Groep 1: Hoe controleer je een samentrekking (voorwaarden)?

Groep 2: Hoe verbeter je een foutieve samentrekking?

Formuleren

§2 Samentrekking controleren

Verwerking van de theorie

Grammatica ZD

§3 Samentrekking

- Leg uit wat jullie onderdeel inhoudt en geef minimaal twee eigen voorbeelden om de uitleg te verduidelijken.

Groep 1: 

Aan welke drie voorwaarden moet worden voldaan om woorden weg te laten? 

Hoe controleer je dat? Maak dit duidelijk aan de hand van een eigen voorbeeld.

Groep 2

Hoe verbeter je een foutieve samentrekking? Gebruik voor je eigen voorbeeld het stappenplan.

Formuleren

§2 Samentrekking controleren

Uitleg van de theorie

Grammatica ZD

§3 Samentrekking

 vijf groepen

Groep 1: samentrekking 

Groep 2: voorwaartse samentrekking

Groep 3: achterwaartse samentrekking

Groep 4: samentrekking op woordniveau

Groep 5: samentrekking op woordgroepsniveau

Groep 6: samentrekking op zinsniveau

twee groepen

Groep 1: Hoe controleer je een samentrekking (voorwaarden)?

Groep 2: Hoe verbeter je een foutieve samentrekking?

Formuleren

§2 Samentrekking controleren

Leerdoelen

Ik kan voor- en achterwaartse samentrekking op verschillende niveaus herkennen en gebruiken.

Ik kan foutieve samentrekkingen herkennen en verbeteren.

Ik heb de lesdoelen gehaald.

😒🙁😐🙂😃

Wie heeft nog een vraag over wat we vandaag hebben behandeld?

Cursus 5 Grammatica zinsdelen

Maak de opdrachten van §3 Samentrekking. Blz 210-211

Cursus 6 Formuleren

Maak de opdrachten van §2 Samentrekking controleren. Blz 230-231

Op de volgende slides vind je alle theorie om nog eens na te lezen.

blauw = §3 van grammatica zinsdelen

groen = §2 van formuleren

Toets bespreken

nationale en internationale wedstrijden

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

lands- en provinciegrenzen

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

Marius reed te hard en kreeg daarom een boete.

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

Leest je zus eigenlijk liever jeugd- of volwassenliteratuur?

1. woordniveau
2. woordgroepsniveau
3. zinsniveau

Leest je zus eigenlijk liever jeugd- of volwassenliteratuur?

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

Gebruikt u altijd katoenen of papieren zakdoekjes?

1. woordniveau
2. woordgroepsniveau
3. zinsniveau

Gebruikt u altijd katoenen of papieren zakdoekjes?

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

Leerdoelen

Ik kan voor- en achterwaartse samentrekking op verschillende niveaus herkennen en gebruiken.

Ik kan foutieve samentrekkingen herkennen en verbeteren.

+ vwo

Ik kan ingewikkelde zinsconstructies meestal foutloos formuleren.

Cursus 5 Grammatica zinsdelen

Maak de opdrachten van §3 Samentrekking. Blz 210-211

Cursus 6 Formuleren

Maak de opdrachten van §2 Samentrekking controleren. Blz 230-231

Terugblik op de les

Wat ging goed?

Wat kan beter?

Op de volgende slides vind je alle theorie om nog eens na te lezen.

blauw = §3 van grammatica zinsdelen

groen = §2 van formuleren

Dit betekent eigenlijk gewoon 'korter schrijven' of 'woord(en) weglaten'.

landsgrenzen en provinciegrenzen   ->   lands- en provinciegrenzen

nationale wedstrijden en internationale wedstrijden  ->                          nationale en internationale wedstrijden

Marius reed te hard en Marius kreeg daarom een boete. -> 

Marius reed te hard en kreeg daarom een boete.

Samentrekking

Voorwaartse: het gezamenlijke deel wordt genoemd in het eerste deel en weggelaten in het laatste deel

• een goedkope armband en een dure armband
• een goedkope armband en een dure

Achterwaartse: het gezamenlijke deel wordt genoemd in het laatste deel en weggelaten in het eerste deel

• in voorspoed en tegenspoed
• in voor- en tegenspoed

Samentrekking

Een samentrekking kan voorkomen op drie niveaus.

1. woordniveau: je laat een deel van het woord weg en plaatst een streepje (-)
2. woordgroepsniveau: je laat één of meer woorden weg
3. zinsniveau: je laat één of meer zinsdelen weg

Samentrekking

Een samentrekking kan voorkomen op drie niveaus.
1. woordniveau: je laat een deel van het woord weg en plaatst een streepje (-)
carnavalsfeesten en -optochten

2. woordgroepsniveau: je laat één of meer woorden weg
gescheiden mannen en vrouwen

3. zinsniveau: je laat één of meer zinsdelen weg
Jolinde gaat op de fiets en Tamar op de scooter
Wij schaatsten en onze kinderen sleeden in die strenge winter elke dag.

Samentrekking: voorbeelden

Wanneer mag je een samentrekking op zinsniveau gebruiken?

Samentrekken mag alleen als aan drie voorwaarden wordt voldaan:

1. de weggelaten woorden hebben dezelfde functie (zinsdeel, woordsoort),
2. dezelfde betekenis én
3. hetzelfde getal (enkelvoud/meervoud) als de woorden die blijven staan.

Samentrekkingen controleren

1. Functie: zinsdeel / woordsoort

2. Betekenis

3. Getal: enkelvoud / meervoud

Is alles gelijk, dan is de samentrekking correct.

Samentrekkingen controleren

voorbeeld 1

Tabitha heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

zin 1:                                                                   zin 2:

Tabitha = ow                                                   Tabitha = ow

Tabitha = naam van meisje                           Tabitha = naam van meisje

Tabitha = ev                                                     Tabitha = ev

voorbeeld 1

Tabitha heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

zin 1:                                                               zin 2:

heeft = pv en wg                                       heeft = pv en wg + gewerkt

heeft = zww                                                heeft = hww

heeft = ev                                                     heeft = ev

voorbeeld 1

Fout:

Tabitha heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

Goed: 

Tabitha heeft hoge cijfers, maar heeft er ook hard voor gewerkt. 

voorbeeld 2

Hij hield van haar en haar handen vast.

zin 1:                                                               zin 2:

hij = ow                                                         hij = ow

hij = persoon                                              hij = persoon

hij = ev                                                           hij = ev

voorbeeld 2

Hij hield van haar en haar handen vast.

zin 1:                                                               zin 2:

hield = pv en wg                                        hield = pv en wg + vast

hield = zww                                                 hield = zww

hield = ev                                                      hield = ev

andere betekenis

voorbeeld 2

Fout:

Hij hield van haar en haar handen vast.

Goed:

Hij hield van haar en hield haar handen vast.