Les 5 - (2VAc) (video-les)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2,3

Vandaag: uitwerken zelfstandig deze LessonUp les. 

De docent controleert of je de les hebt gemaakt.

Vandaag

• Kort herhalen
• Leerdoelen 1.5
• Verschil hoog- en laag-Nederland
• Landijs, stuwwallen en zwerfstenen
• Verandering van hoog-Nederland

Op de dia's hierna staan antwoordbladen van gemaakte huiswerkopdrachten §4. 

Kijk deze zelf na. 

Even kort herhalen: test je voorkennis. 

waar hebben wij het
het de laatste lessen over gehad?

Wat is erosie?

Wat is de juiste volgorde?

1. Sedimentatie-erosie-verwering
2. Erosie-verwering-sedimentatie
3. Verwering-erosie-sedimentatie
4. Erosie-sedimentatie-verwering

Als het water in een steen bevriest en de steen splijt is er sprake van:

1. Verwering
2. Erosie

Zag je een jong of een oud gebergte?

1. Jong
2. Oud

1.5 Het landschap in Hoog-Nederland

Lesdoelen §5

• Je weet waarom de grond in Hoog-Nederland onvruchtbaar is en hoe het geschikt is gemaakt voor akkerbouw.
  
• Je begrijpt hoe het reliëf in Hoog-Nederland is ontstaan en dat daarbij zwerfstenen zijn achtergebleven.
  
• Je kunt op een topografische kaart Hoog-Nederland aanwijzen.

Bestudeer nu de volgende dia's en bekijk het filmpje van schooltv

1.5  Het landschap in hoog Nederland

www.overstroomik.nl

1.5 Het Landschap in Hoog- Nederland

-Saale-ijstijd, voorlaatste koude periode

  in Europa 

-Stuwallen, heuvels die zijn ontstaan 

 door gletsjers op het land 

- Zwerfsteen,  groot en zwaar rotsblok 

   dat met ijs is meegekomen 

- Dekzand, zand dat direct na de saale-ijstijd is 

  afgezet en in hoog Nederland nog aan de 

  oppervlakte ligt 

Hoe zijn de hoge heuvels in midden-Nederland ontstaan?

Leg nu in drie stappen uit hoe de hoge heuvels in midden-Nederland zijn ontstaan.

Maar hoe zijn die stuwwallen in Nederland ontstaan?

1.5 Het landschap in Hoog-Nederland

Bekijk nu de korte video-uitleg over paragraaf 5

https:

Bekijk de dia's uit de video-instructie hier nog eens na. 

§5 Het landschap in  Hoog-Nederland

Lesdoelen §5

• Je weet waarom de grond in Hoog-Nederland onvruchtbaar is en hoe het geschikt is gemaakt voor akkerbouw.
  
• Je begrijpt hoe het reliëf in Hoog-Nederland is ontstaan en dat daarbij zwerfstenen zijn achtergebleven.
  
• Je kunt op een topografische kaart Hoog-Nederland aanwijzen.

http://www.ahn.nl/common-nlm/viewer.html

Wat voor kaart is dit?

Hoog Nederland 

Kleur geel: hoger dan 1 m boven N.A.P

N.A.P = Normaal Amsterdams Peil

Laag Nederland 

onder 1 m N.A.P 

Waar ligt dit zand en grind? 

En waar ligt klei?

Grondsoorten in Nederland

Wanneer is het Nederlandse landschap ontstaan?

• Ca. 150.000 jaar geleden (Saale-ijstijd): stuwwallen en tongbekkens.
• Ca. 20.000 jaar geleden: dekzandgebieden in Hoog-NL
• Na 10.000 jaar geleden: klei- en (laag)veengebieden in laag-NL, hoogveen in Hoog-NL

Voorlaatste ijstijd, het Saalien

Ontstaan van stuwwallen tijdens het Saalien

Drie vragen

1. Waar zie je de stuwwallen nog terug?
   
2. Uit welk materiaal bestaan die stuwwallen? 
   
3. Waarom is het bij de pijl geen aaneengesloten stuwwal meer?
   

§5 Aantekening

Stuwwallen: hoe zijn ze ontstaan en waarom zijn ze niet meer aaneengesloten?

• Stuwwallen: bestaan uit zand en grind. Dit zand en grind is door de Rijn en de Maas in Heel Nederland neergelegd.
• Ontstaan: aan het einde van koude periode trok het ijs terug. 
• Voorbeelden: de Veluwe, de Utrechts  Heuvelrug
• Niet meer aaneengesloten: de grote hoeveelheden smeltwater van de ijstong hebben stukken stuwwal weggesleten. Hierbij zijn smeltwaterdalen ontstaan. 

Opgelet?

Maak nu de quizvragen

Waar in Nederland vinden wij stuwwallen? Kies uit: noorden, midden, zuiden

Wat denk jij? Waarom was hoog-Nederland veel eerder bewoond dan laag-Nederland?

Hoe kan het dat de wind zo gemakkelijk het dekzand kon meenemen en neerleggen?

1. Er stond een extreem harde wind tijdens de ijstijd.
2. Doordat het hele landschap plat gebulldozerd was door de ijsstong.
3. Er heerste een poolklimaat en dus was er weinig begroeiing.

Leg uit waarom zandgronden onvruchtbaar zijn. Gebruik in je antwoord het begrip infiltreren.

Aan de slag:

1. Pak je werk- en leerboek.

2. Lees de tekst van H1.5

3. Maken opdrachten H1.5: opdr. 1,4,7,8. 

4. Klaar? Verder werken portfolio opdrachten

Einde van de les. Denk ook aan je portfolio opdrachten.