Les 4 Voedselafdruk

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 2

Cursus duurzaamheid en ketendenken

Lesplanning

Les 1: Wat is duurzaamheid

Les 2: Keurmerken

Les 3: Footprint 

Les 4: Voedselafdruk

Les 5: Keten in kaart brengen

Les 6: Maatschappelijk verantwoord ondernemen/plastic soep

Hoe groot was jouw Footprint?

https:

Leerdoelen les 4: 

• Jij kunt uitleggen wat het begrip Voedselafdruk inhoud
• Jij kunt Jouw Voedselafdruk berekenen 
• Jij kunt oplossingen aandragen om de Voedselafdruk te verminderen
• Jij begrijpt dat  verspillingen gevolgen hebben en de mogelijkheden om deze te verminderen

Duurzame voeding is heel belangrijk

0100

Waarom is minder vlees/zuivel en meer biologisch streek- en seizoensgebonden beter voor het milieu?

Wat doe jij al om jouw voedselafdruk e verminderen?

Duurzaam eten in 7 stappen

1. Verspil zo min mogelijk voedsel

2. Eet minder rood en bewerkt vlees

3. Neem niet meer zuivel en kaas dan je nodig hebt

4. Eet niet meer dan je nodig hebt en vermijd snacks en snoep

5. Drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken en alcohol

6. Ga voor volkoren graanproducten, groente en fruit

7. Let bij groente en fruit op herkomst en seizoen

Duurzaam eten in 7 stappen

1. Verspil zo min mogelijk voedsel

Als je slim koopt, kookt en bewaart, hoef je minder voedsel weg te gooien. Het eten is dan niet voor niets geproduceerd. Een boodschappenlijstje en een weekmenu maken, helpt om slim inkopen te doen. Op maat koken gaat makkelijk met een keukenweegschaal, maatbeker of Eetmaatje. En door voedsel op de juiste plek te bewaren, blijft het langer goed. Producten met een verlopen THT-datum, zoals zuivel, hoef je niet meteen weg te gooien. Kijk, ruik en proef een beetje om de kwaliteit te beoordelen.

2. Eet minder rood en bewerkt vlees

Vlees heeft een hoge milieu-impact. Vooral rood vlees (rund, varken, geit en schaap) is heel belastend voor het milieu. Vervang rood en bewerkt vlees daarom door peulvruchten zoals bonen, linzen of kikkererwten, ongezouten noten of ei. Je kunt ook een keer duurzame vis kiezen met een MSC- of ASC-keurmerk. Vervang vleeswaren op brood door geroosterde groente, hummus of ander plantaardig broodbeleg.

3. Neem niet meer zuivel en kaas dan je nodig hebt

Voor je gezondheid is het gunstig om elke dag enkele porties zuivel te nemen (ca. 300 - 450 ml melk/yoghurt) en zo’n 40 gram kaas (ca. 2 belegde boterhammen). Meer is niet nodig. Vooral veel kaas eten zorgt voor een hoge milieubelasting. Beleg je boterham daarom regelmatig met groente, fruit, hummus of pindakaas/notenspread.

4. Eet niet meer dan je nodig hebt en vermijd snacks en snoep

Als iedereen die te veel eet, minder gaat eten, levert dit veel winst op voor het milieu. Eet dus niet meer dan je nodig hebt. Vermijd vooral ongezonde producten die veel calorieën bevatten zoals gefrituurde snacks, chips, koekjes, gebak, snoep en ijs. Kijk hier hoeveel je nodig hebt, of vul de Eetmeter in.

5. Drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken en alcohol

Frisdranken, vruchtensappen en alcohol hebben een hoge klimaatbelasting en zijn niet goed voor je gezondheid. Drink daarom vooral water en thee en koffie zonder suiker. Kraanwater is het minst belastend voor het milieu. Bij koffie en thee kun je letten op de keurmerken Fairtrade (Max Havelaar), UTZ en Rainforest Alliance.

6. Ga voor volkoren graanproducten, groente en fruit

Geef bij het samenstellen van je maaltijd de voorkeur aan plantaardige producten. Denk aan volkoren graanproducten, groente, fruit, aardappelen, peulvruchten, dagelijks een handje noten en plantaardige oliën. De meeste plantaardige producten hebben een lage klimaatbelasting.

7. Let bij groente en fruit op herkomst en seizoen

Groente en fruit hebben een lage milieudruk. Als je seizoensproducten neemt en let op de herkomst, ben je helemaal groen bezig. Kies voor groenten die het hele jaar een lage milieudruk hebben. Denk aan broccoli, rode kool, prei, rode biet, ui, wortelen, witlof en bleekselderij. Producten van buiten Europa die met het vliegtuig komen, hebben een hogere klimaatimpact. Dat geldt ook voor groenten uit verwarmde kassen. Kijk in dit overzicht voor groente en fruit van het seizoen.

Wil je weten hoe duurzaam jij nu eet? Doe de Voedselafdruk-test en ontdek het in 15 vragen.

Voedselverspilling tegengaan? 10x tips hoe jij het verbrassen een halt kan toeroepen

6 april 2020

Geen categorie, Tips voor een eco lifestyle

Schrik niet! Jaarlijks verspillen we per persoon maar liefst gemiddeld 47 kilo aan voedsel. 47 kilo! Omgerekend betekent dat 65 warme maaltijden per persoon. Niet. Te. Doen! En naast al dat eten dat we ongegeneerd in de kliko gooien, verspil je ook nog eens de grondstoffen die er voor nodig zijn geweest om het te produceren. Als je weet dat zo’n 30% van de broeikasgassen die door jou als consument worden uitgestoten, veroorzaakt worden door die ‘wegwerpmaaltijden’, dan krijg je misschien spontaan het nobele streven hier verandering in aan te brengen. Helpen we je graag mee in deze Corona-tijden dat je veel onder de pannen doorbrengt. Voedselverspilling tegengaan? Lees hier 10x tips hoe jij je steentje kan bijdragen.

Voedselverspilling tegengaan, waarom?

Voedselverspilling tegengaan is broodnodig. Brood, groente, zuivel, vlees en fruit. Het wordt met bosjes in de kliko gegooid. Maar liefst een derde van alle voedselproductie wordt zonder blikken of blozen verspild. Thuis, maar ook bij producenten, in de horeca en supermarkten. Als consument hebben we er een heel groot aandeel in: 42% van alle voedselverspilling gebeurt bij ons thuis…Zonder een lading negativiteit op je scherm tevoorschijn te toveren, is het een serieus issue waar je beter het fijne van kan weten.

Het verspillen van voedsel is o zo zonde. Niet alleen van het geld of van het lekkere eten – een no-brainer. Denk namelijk ook maar eens aan al het energie-, water- en grondgebruik dat er nodig is om een portie voedsel te verbouwen. Of aan het verpakken, transporteren en koelen van etenswaren, en de CO2-uitstoot die plaatsvindt. Als eten vervolgens ongebruikt in de prullenbak belandt, is het hele proces voor niets geweest en wordt het milieu onnodig belast.

Het zijn steeds kleine beetjes, waardoor het lijkt alsof je niet zoveel weggooit. Schijn bedriegt. Tel alles maar eens bij elkaar op, dan heb je na een paar dagen al zo een berg. Laat staan na een jaar. Een mega berg! En ja, dat kan anders. Heel anders! Het mooie is dat voedselverspilling tegengaan helemaal geen rocket science is. En het andere mooie is dat je er best wel mee kan besparen. Wat dacht je ervan om een lunch to go van je kliekjes van de vorige avond te maken? Of om slimmer inkopen te doen? Juist ja, zo wordt een groenere lifestyle nog meer fun. Eco fun!

boodschappenlijstje maken voedselverspilling

Tips hoe voedselverspilling tegengaan

Best heftige cijfers, niet? Misschien dat je er al een tijdje mee in je hoofd rondloopt om je eigen verbraspraktijken wat in te perken of dat dit artikel het bij je heeft aangewakkerd. Alleen dan. Waar te beginnen? Het begint bij het doen van je boodschappen. Voedselverspilling tegengaan, begint daarmee. Slim inkopen doen, is de basis. Makkelijker gezegd dan gedaan? Nee hoor, niet met deze praktische tips.

Tip 1: Terug van weggeweest, het boodschappenlijstje

Brings back memories. Een boodschappenlijstje. Doe jij het nog altijd of ga je vaak met een knorrende maag door de supermarkt alle schappen na? Geloof ons, maak liever een boodschappenlijstje voordat je naar de winkel gaat. Niet alleen om voedselverspilling tegen te gaan, maar ook beter voor je portemonnee. Kijk goed in de (koel)kast wat je nog in huis hebt en probeer dit eerst op te maken. Schat vervolgens in hoeveel eten je nodig hebt voor de komende dagen. Ben je veel van huis? Koop dan weinig producten die kort houdbaar zijn. En, heel belangrijk: houd je aan je lijstje en doe geen impulsaankopen in de supermarkt (hoe verleidelijk dit ook is).

Wat nog wel eens heel handig kan zijn bij het maken van je boodschappenlijstje, is het werken met eetschema’s. Van tevoren goed uitdenken wat je wil gaan eten, met wie je eet, wat je eventueel later kan opeten. Het klinkt zo voor de hand liggend – dat is het ook -, maar soms kan je het beter eens lezen, zodat het blijft hangen.

Tip 2: Check houdbaarheidsdata

Het kan maar zo zijn dat je niet zo van het houdbaarheidsdata checken bent. Er bestaan twee soorten houdbaarheidsdata: THT en TGT. THT staat voor tenminste houdbaar tot. Dat is dus iets anders dan TGT: te gebruiken tot. Is een product over de THT-datum? Dan is het niet per se bedorven. Ten minste houdbaar tot betekent namelijk dat je het product minstens tot die datum kunt bewaren, maar vaak wel een paar dagen langer. Na de THT-datum kan de kwaliteit van het product achteruitgaan, maar als het goed ruikt en er goed uitziet, kun je het nog gewoon gebruiken. Dit is bijvoorbeeld vaak zo bij zuivel, sausjes en soepen. Het is echter wel heel belangrijk om een TGT-datum aan te houden.

Tip 3: Pin je niet vast op de houdbaarheidsdatum, verleng ‘m

Door eten op de juiste manier te bewaren kan de houdbaarheid al een stuk verlengd worden. Uiteindelijk kun je verspilling zo voorkomen. Wij geven je graag een ‘how to koelkast’ 😉

Stel je koelkast in op 4 °C. Dit is een ideale temperatuur, waarbij bacteriën en schimmels nauwelijks kans krijgen om te groeien.

Onderin de koelkast is de temperatuur het koudste, dus bederfelijke producten kun je het beste onderin bewaren. Denk aan vis, vlees en zuivel.

Leg groenten in de groentelade, zodat deze door de lade beschermd worden tegen de kou.

Zet eten met de kortste houdbaarheid in het zicht. Zo vergeet je ze niet te gebruiken.

Ooit al eens van de fresher for longer discs gehoord? Dit is een uitvinding! Deze discs zorgen ervoor dat al je groenten en fruit langer te gebruiken zijn. Ze nemen namelijk het overtollige etheen op. Een natuur eigen stofje dat wordt afgegeven door een rijpe vrucht, en waardoor het rijpingsproces van andere vruchten ook wordt versneld. Door een disc bij je groenten en fruit te leggen, wordt het proces vertraagd. Daardoor blijft het twee tot drie keer langer vers, waardoor het dus minder snel in de prullenbak zal eindigen.

voedselverspilling tegengaan bewaartips

Tip 4: Bewaar eten op de juiste manier

Als je eten over hebt, is het belangrijk om de restjes goed te bewaren.

Gebruik vershoudbakjes: door eten daarin luchtdicht af te sluiten, blijft het langer goed. Ken je ons Zustainadoosje al? Toffe lunchbox, maar ook ideaal om je kliekjes in te bewaren.

Heb je porties eten waarvan je niet zeker weet of je het binnen een paar dagen op krijgt? Vries het dan in, bijvoorbeeld in een bakje. Tip: schrijf er met een white board stift op wat er in het bakje zit.

Bewaar geopende verpakkingen altijd in de koelkast. Als er eenmaal lucht bij eten is gekomen, kan het sneller bederven.

Wist je dat je het leven van je halfgebruikte groenten kan verlengen? Zet het overgebleven deel van je prei tot bosui in een laagje water, en de natuur zal de rest doen. Binnen de kortste keren zal je je veggies zien groeien. Nog leuk voor het oog ook!

Voor meer bewaaradvies, check de bewaarwijzer op voedingscentrum.nl.

Tip 5: Voedselverspilling tegengaan door kliekjes te eten

Een simpele tip: neem je restjes avondeten mee als lunch. Fijn voor de dagelijkse afwisseling en zo voorkom je dat overgebleven porties vergeten worden in de koelkast. Of je kan natuurlijk ook een wekelijkse heuse kliekjesavond in het leven roepen. Een fijne ratatouille van Joost mag weten wat, kan soms zo lekker (verrassend) zijn.

LEES OOK: RECEPTEN VOOR IN DE LUNCHBOX

Tip 6: Meten is weten

Hoe vaak gebeurt het je niet dat je net weer te veel rijst, pasta of aardappelen hebt gemaakt? Juistem! Heel herkenbaar. Door gebruik te maken van een maatbeker ben je veel nauwkeuriger, en is de kans een stuk kleiner dat je aan het einde van de avond eten in de kliko hoeft te gooien.

Tip 7: Fermenteren, pekelen, inmaken

Voedselverspilling tegengaan door te fermenteren, pekelen of inmaken. Conserveren dus. Het is misschien niet iets wat je als eerste redmiddel te binnenschiet, maar het is er wel één. En het blijkt ook nog eens een fluitje van een cent te zijn.

De voedselverspillingshelden van Instock weten er wel raad mee. Lees hier hoe te fermenteren, in te maken of te pekelen?

Tip 8: Seizoensgroenten en -fruit

Blauwe bessen in april? En bloemkool in de zonovergoten zomer? Het zal je vast wel eens zijn opgevallen dat we de meeste gezonde groente en frivole fruit het godganse jaar door kunnen eten. Hoe dat kan? Veel van deze vitaminebommetjes worden in energieverslindende kassen gekweekt of ze worden van heinde en verre geïmporteerd. Ga liever voor seizoensgroenten en -fruit. Op de redactie checken we altijd de groente- en fruitkalender van Milieu Centraal om te zien wat we het beste in maand x in ons winkelmandje kunnen doen. Zo maak je met wat duurzamere keuzes en kan je voedselverspilling tegengaan.

duurzame keurmerken groenten en fruit

LEES OOK: DUURZAAM ETEN – HOE KIES IK GROENTE EN FRUIT

Tip 9: Voedselverspilling tegengaan met keurmerken

Zo min mogelijk voedsel verkwisten, is toch wel de droom van menig green-minded do-gooder. En eerlijk is eerlijk, er glipt – hoe goed je ook bezig wil zijn – altijd wel eens iets kleins door naar de prullenbak. Liever gebeurt dat dan met producten die zo biologisch en duurzaam mogelijk zijn geproduceerd. De keurmerkenapp van Milieu Centraal (Android en Apple) is een handige tool om bij de hand te hebben. Zo kan je in een handomdraai zien wat een keurmerk inhoudt en zegt over milieu-, dierenwelzijns- en sociale aspecten.

Tip 10: Back to blik

Wist je dat je eten uit blik een stuk langer houdbaar is? Opeens vanavond dus toch geen zin in die chili sin carne? Dan kan je ‘m met een gerust hart terugzetten in de voorraadkast. Een andere mooie groene pluspunt is dat blik makkelijk te recyclen is. Oneindig recyclebaar zelfs. Het kan wel eens de toekomst zijn van een duurzaam voedselsysteem. Een future proof systeem. Benieuwd wat er in de toekomst op je bord kan komen te liggen? ASN Bank heeft een superinteressante video gemaakt. Het kijken waard!

Bonustip voedselverspilling tegengaan: Too Good To Go

Wil je niet alleen je voedselverspilling in je eigen huis tegengaan, maar ook bij jou in de buurt? Dan is de app Too Good To Go iets voor jou. Een app die voedselverspilling tegengaan leuk en toegankelijk maakt. Het is een kwestie van in de app kijken wat horecazaken en winkels overhebben. Hiermee hebben ze het afgelopen jaar al ruim twee miljoen maaltijden gered. De helden. Claim jij de kliekjes? Dan kan je in een bepaald timeslot je geredde producten voor een prikkie ophalen. Hoe leuk is dat!

Voedselresten voor de composthoop

Is geen enkel redmiddel meer mogelijk, dan kan je je keuken- en tuinafval composteren. Hierdoor krijg jij je eigen composthoop in de tuin, en heb je een stuk minder afval voor in de GFT-bak. Wist je dat ze compost ook wel ‘het zwarte goud’ noemen? Het is een rijke voedingsbodem voor bijvoorbeeld je moestuin.

LEES OOK: DUURZAAM TUINIEREN EN BALKONIEREN

Voedselverspilling tegengaan door kliekjesrecepten

Je moet het maar net weten, maar je kan zo veel lekkers maken van kliekjes. We hebben een paar ideeën voor je op een rij gezet. Koken met kliekjes, alsjeblieft:

koken met kliekjes wentelteefjes

Recept #1: Oud brood omtoveren tot wentelteefjes

Van een droge boterham die net iets te oud is, wordt niemand blij zou je denken. Maar heb je er wel eens over nagedacht om er van die waanzinnig lekkere wentelteefjes van te maken? Vegan wentelteefjes wel te verstaan. Ideaal voor de lunch of als verwennerij na het avondeten. Voedselverspilling tegengaan op een supersimpele, megalekkere manier noemen we dat. Met speciale credits voor De Groene Meisjes. Ben je meer van de hartige hap? Dan kan je natuurlijk van je oude brood ook overheerlijke tosti’s maken.

Wat heb je nodig?

6 boterhammen

1 cup – 250 ml amandelmelk (of andere plantaardige melk)

1 eetlepel ahornsiroop of agave

2 eetlepels meel

1 theelepel kaneel

kokosolie voor het bakken

Wat moet je doen?

Mix de amandelmelk, ahornsiroop, meel en kaneel in een diep bord. Verhit wat kokosolie in een koekenpan. Wentel een boterham door de amandelmelk-mix in het diepe bord, zodat de boterham doordrenkt is van het mengsel. Bak de boterham in de pan – voor een paar minuten. Draai de boterham om, zodat ook de andere kant lekker bruin wordt. Bestrooi eventueel met poedersuiker en/of eet de wentelteefjes met jam.

Recept #2: Soep van rijst, rijst met soep

In Nederland hebben we er een handje van om veels te veel rijst te koken. En ja, dat belandt aan het einde van de avond linea recta in de prullenbak. Zonde! Vanaf nu is dit verspillen niet meer nodig. Wat dacht je ervan om rijst op te bakken en er een nasi goreng van te maken? Of te mengen met wat melk of room, suiker, een losgeklopt ei, kaneel en in de oven warm laten worden tot heerlijk rijsttoetje? Daar loopt het water spontaan van in je mond. Ook een tóp idee van de groene koppen achter Milieu Centraal is om van het rijstoverschot een romige rijstrestjessoep te maken. Komt ‘ie:

Wat heb je nodig?

Hoeveelheid is afhankelijk van hoeveelheid overgebleven rijst

Restje gare rijst (of pasta of aardappels). Bewaar wat rijst om op het laatst door de soep te roeren!

Bouillonblokje(s)

Restje gare of rauwe (fijngesneden) groenten, reepjes vleeswaren, plakjes olijf, boter, olijfolie, restje room of yoghurt, restje geraspte kaas

Eventueel (restje) kruiden zoals peterselie of bieslook

Eventueel restje chips, croutons

Wat moet je doen?

Verwarm de rijst en de bouillonblokje(s) met zoveel water dat ze half onderstaan, tegen de kook aan. Pureer glad met een staafmixer; voeg extra water toe, als de soep te dik is. Roerbak fijngesneden groenten (alles kan: prei, wortel, broccoli- en bloemkoolroosjes, plus eventueel olijven en/of restjes vleeswaren) een half minuutje in wat olijfolie en roer door de soep: rauwe groenten hebben misschien wat meer tijd nodig om zacht te worden. Je kunt gare groenten ook direct bij de rijst doen en mee-pureren. Verwarm de soep en maak op smaak af met bijvoorbeeld geraspte kaas, scheut olijfolie, (koffie)room of yoghurt, zout en peper. (Bij yoghurt: niet meer laten koken.) Strooi er tenslotte kruiden over, wat verkruimelde chips, of wat ‘croutons’: krokant gebakken broodblokjes.

Recept #3: Snacken met bloemkoolbladeren

Gooi jij de bladeren van een bloemkool altijd ongebruikt weg? Zonde! Je kunt hier namelijk een superlekkere snack te maken. Scheelt voedselverspilling en je hebt gelijk een gezond tussendoortje.

Wat heb je nodig?

Bladeren van een bloemkool

2 el sojasaus

1 tl gemberpoeder

Wat moet je doen?

Verwarm de oven voor op 200 graden. Spoel de bladeren van de bloemkool af en snijd de dikke stronken in de bladeren door midden. Leg de bladeren in een ovenschaal, besprenkel met sojasaus en gemberpoeder. Zet de ovenschaal in de oven voor ongeveer 15-20 minuten, totdat de bladeren iets bruiner kleuren. Daarna is je snack al klaar!

Recept #4: Voedselverspilling tegengaan met Soepstarter

Om op en top fit te blijven tijdens deze Corona-crisis, kan je maar beter zorgen voor gezonde, vega(n) voeding. Voorkom voedselverspilling met de natuurlijke kant-en-klaar kruidenmix van Soepstarter. Binnen een handomdraai maak je met de veggies die nog over zijn een meesterlijke maaltijdsoep. Volop moois en lekkers van moeder natuur, zonder opsmuk als palmolie, e-nummers of zout. Is moneywise ook nog eens een slimmerik in deze crisistijden om in huis te halen.

Voedselverspilling tegengaan, appeltje eitje

Kleine aanpassingen, grootste impact. Dat geldt zeker voor de dot aan voedsel dat jij op jaarbasis kan redden van de verspilling. Hopelijk heb je veel aan bovenstaande tips hoe voedselverspilling tegengaan. Nog aanvullingen of wil je delen hoe je reddingstocht tot dusver verloopt? Laat het ons dan vooral weten, smullen we van!

Bij onze opleiding letten we heel erg op verspilling

😒🙁😐🙂😃

Leerdoelen bereikt? 

• Jij kunt uitleggen wat het begrip Voedselafdruk inhoud
• Jij kunt Jouw Voedselafdruk berekenen 
• Jij kunt oplossingen aandragen om de Voedselafdruk te verminderen
• Jij hebt kennis genomen van het begrip verspillingen en de mogelijkheden om deze te verminderen

Opdracht 4

1. Test jouw eigen voedselafdruk https://www.voedingscentrum.nl/nl/duurzaam-eten/voedselafdruk.aspx 
2. Wat is de uitkomst?
3. Wat kun jij doen om jouw voedselafdruk te verkleinen?
4. Kijk goed om je heen, waar zie jij een kans om verspilling van voedsel of grondstoffen te verminderen?