6.4

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Doelen

welke relaties bestaan er tussen verschillende organismen

INTRAspecifieke concurrentie

INTERspecifieke concurrentie

Concurrentie

Bij intraspecifieke concurrentie zijn organismen van dezelfde soort elkaars concurrenten. Als een populatie te groot wordt, kunnen soortgenoten elkaar verjagen.

Samenwerking binnen een populatie

Samenwerking in populaties kan handig zijn omdat: 

• bescherming tegen predatoren (roofdieren)  
• bescherming tegen extreme abiotische factoren (bijv. pinguins die tegen de kou in de winter als één grote groep bij elkaar staan) 
• maakt het vangen van een prooi gemakkelijker (bijv. bij wolven). 
• paarvorming voor voortplanting

De relaties tussen de verschillende populaties (interspecifiek) in een ecosysteem zijn van belang. Deze draaien om voedsel en voortplanting.

Planten die (aan)gegeten worden, hebben last van vraat, dieren worden gegeten door een predator.

Concurrentie

Bij interspecifieke concurrentie willen verschillende soorten organismen beschikken over hetzelfde voedsel en/of over dezelfde verblijfplaats om te broeden of te schuilen.

Predator-prooi relatie

voedselketen/ web

https://www.bioplek.org/animaties/ecologie/ecologiex.html

eisen aan voedelweb:

1. geen anorganische stoffen

2. elk organisme verbonden met een aparte pijl

3. pijlen de goede richting op

1 

In de Waddenzee eet de zeevonk algen, bacteriën en jonge larven van bijvoorbeeld mossels en kokkels en daarnaast afgestorven planten en dieren. De zeevonk zelf wordt gegeten door de pijlworm en de zeedruif (een kwallensoort).

Bescherming tegen vraat

Drie typen:

1. mechanische afweer: haren, stekels, etc.
2. chemische afweer: cafeïne, nicotine
3. indirecte afweer: de natuurlijke vijand wordt gelokt

https://biologiepagina.nl/Vwo4/N2Soortenpopulaties/relaties.htm

3 typen symbiose

1. Mutualisme (+/+) = relatie tussen twee soorten, waarbij beide organismen voordeel aan elkaar hebben.   

2. Commensalisme (+/0) = relatie tussen twee soorten organismen waarbij een voordeel heeft en de ander wordt niet beïnvloed

3. Parasitisme (+/-) = relatie tussen twee soorten organisme waarbij de een voordeel heeft en de ander een nadeel.

Mutualisme

Beide soorten hebben voordeel

Mutualisme: Korstmos

https://biologiepagina.nl/Videobiologie/Mutualisme.htm

https://biologiepagina.nl/Flashfiles/Ispring/symbiose.htm

Biologische bestrijding

Gebruik maken van natuurlijke vijanden.

Wat is de relatie tussen de witte vlieg en de plant, de sluipwesp en de witte vlieg en de sluipwesp en de plant?

1. parasitisme, predatie, mutualisme
2. predatie, vraat, commensalisme
3. vraat, predatie, commensalisme
4. predatie, parasitisme, mutualisme

In het tropisch regenwoud woont de oöpendula. Deze legt ieder seizoen 2 eieren. Deze komen niet uit doordat een paardenhorzel de jonge vogels van binnenuit opeet. Doordat een broedparasiet ( de koespreeuw) een van de eieren vervangt door een ei van haarzelf, wordt 1 ei beschermt, om onbekende redenen. De paardenhorzel komt niet aan beide eieren. Wat is de symbiosevorm tussen oöpendula en koespreeuw?en oöpendula en paardenhorzel?

1. parasitisme, parasitisme
2. commensalisme, parasitisme
3. mutualisme, parasitisme
4. parasitisme, commensalisme

maak de resterende opgaven van hoofdstuk 6