Les 2 H6.2 De zeespiegel stijgt

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H6.2 De zeespiegel stijgt

H6 §2: De zeespiegel stijgt

Na deze les...

...kun je 1. uitleggen waarom de zeespiegel steeg na de ijstijden.

...kun je 2. uitleggen hoe en wanneer de verschillende bodemlagen in West-Nederland zijn neergelegd.

H6 §2: De zeespiegel stijgt

In paragraaf 1 hebben we het gehad over het Pleistoceen. Het tijdperk van de ijstijden.

Welk tijdvak komt er na het Pleistoceen?

Het Holoceen: 10.000/ 12.000 jaar geleden

tot nu

- H6 §2: De zeespiegel stijgt

In het Holoceen begon de zeespiegel snel te stijgen.

Hoe komt dat?

Het landijs smolt. Dat water kwam in de zee terecht.

Transgressie: periode waarin de invloed van de zee toeneemt.

 H6 §2: De zeespiegel stijgt

In het Holoceen begon de zeespiegel snel te stijgen.

Hoe komt dat?

De bodem daalde, daardoor lag de zee hoger ten opzichte van het land: relatieve zeespiegelstijging

Oorzaken van bodemdaling in Nederland

- Bodemdaling door het wip-wap effect. 

- Bodemdaling door het inzakken van klei en veen (versterkt door ontwatering door de mens)

Tegenwoordig ook nog  bodemdaling door:

- het winnen van delfstoffen (aardgas en zout) in Groningen. 

Uitleg:

Oorzaken van bodemdaling in Nederland

Het wip-wap effect

Uitleg:

Oorzaken van bodemdaling in Nederland

Het wip-wap effect

Uitleg:

Oorzaken van bodemdaling in Nederland

Het wip-wap effect

Uitleg:

Oorzaken van bodemdaling in Nederland

In de ijstijd lag de grens van het landijs in Nederland. Het pakket ijs was een stuk dunner dan in Scandinavië. 

In Scandinavië lag een kilometers dikke laag landijs. Dat ijs was zo zwaar dat de aardkorst zo’n 250 m inzakte. Na het afsmelten van het ijs kwam de aardkorst in Scandinavië weer langzaam omhoog. 

In Noord-Nederland was de beweging precies andersom: in de ijstijd steeg de bodem, nu daalt de bodem.

Het wip-wap effect

Waddenkust

-Op de grens van land en zee vormden zich lage strandwallen.

-De wind kreeg wat op het droge zand en waaide het op tot oude duinen.

-De strandwallen waren niet gesloten. Door de openingen (zeegaten) werd materiaal achter de duinen afgezet. Waddengebied: oude zeeklei.

H6 §2: De zeespiegel stijgt

Beschermen tegen de zee: duinen

Ontstaan duinen

https://schooltv.nl/video/ontstaan-van-duinen-zee-wind-en-planten/#q=duinen

H6 §2: De zeespiegel stijgt

Dus in het Holoceen steeg de zeespiegel.

Eerst snel: 60-75 cm per eeuw

Daarna steeds langzamer.

Met de zeespiegel steeg ook het grondwaterpeil.

Nederland werd een moerassig gebied

H6 §2: De zeespiegel stijgt

In het moerassige gebied konden plantenresten niet verteren.

Deze onverteerde plantenresten stapelden zich op en werden fijn geperst tot veen.

Deze laag veen ontstond in het westen en noorden van Nederland en noemen we basisveen

Hoezo niet?

Doordat voor verteren zuurstof nodig is, en onder water is iets afgesloten van zuurstof

H6 §2: De zeespiegel stijgt

3850 v. Chr. (bijna 6000 jaar geleden) steeg de zeespiegel nog maar heel langzaam. Toen schoof de kustlijn niet meer op.

In plaats daarvan werden strandwallen gevormd.

H6 §2: De zeespiegel stijgt

Het veen waarover we tot nu toe geleerd hebben is laagveen

In hogere delen van Nederland ligt ook hoogveen.

Hoe zou dat ontstaan zijn?

H6 §2: De zeespiegel stijgt

Hoogveen is veen dat ontstaan is in een gebied dat onder water stond door regenwater dat niet weg kan. Bijvoorbeeld door de keileem eronder.

1. Keileem laat water niet goed door
2. Moeras ontstaat door regenwater
3. Plantenresten worden niet verteerd en stapelen op
4. Hoogveen

H6 §2: De zeespiegel stijgt

H6 §2: De zeespiegel stijgt

Waarom zie je de oude duinen niet meer terug in het landschap?

H6 §2: De zeespiegel stijgt

Deels verdwenen onder jonge duinen en zeeklei.

De rest van de oude duinen zijn tegenwoordig afgegraven:

Geestgronden

H6 §2: De zeespiegel stijgt

   Beantwoord de volgende vragen:

1. Welke grondsoorten vind je in het westen van Nederland? (als je een grondsoort niet kent, zoek je op wat het is)
2. Zand komt vooral in het oosten voor. Wat zijn de gebieden met zand in het westen?
3. De bodem daalt het sterkst in Groningen. Hoe komt dat?
4. In het westen daalt de bodem meer dan in het oosten. Hoe komt dat? (Tip: het heeft te maken met de grondsoorten.)
5. In Limburg daalt de bodem niet/nauwelijks. Hoe komt het dat er minder bodemdaling is als je verder naar het zuiden gaat?