5.4 (1h/v)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Planning

• Huiswerkcontrole + lezen
• Leerdoelen 5.4
• uitleg 5.4
• Huiswerk opgeven 
  
• huiswerk gaan maken

Ik controleer voor de laatste keer je huiswerk

Jullie gaan intussen aan de slag met:

1. Lees op blz. 161 basis 4 HET ZENUWSTELSEL
2. Bekijk en lees alle afbeeldingen op blz. 110+111+112+113

Leerdoelen 5.4

• Ik kan de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven.
• Ik kan de bouw van zenuwcellen en zenuwen beschrijven.
• Ik kan een reflexboog beschrijven. 

Bouw zenuwstelsel

• Centrale zenuwstelsel (CZ):      hersenen en ruggenmerg.
  
  
• Zenuwen:
  Verbinden CZ met alle lichaamsdelen.

Het ruggenmerg bestaat uit zenuwen

Werking zenuwstelsel

- Even bedenktijd............

- Wat zie je hier gebeuren en hoe lopen de prikkels/ impulsen enz.

Werking zenuwstelsel

1. Zintuigen vangen de prikkels op.
   
2. Zintuigcellen zetten deze om in impulsen. 
3. Impulsen gaan via de zenuwen naar het ruggenmerg.

Werking zenuwstelsel

4. Impulsen gaan via het ruggenmerg naar de hersenen.

5. De hersenen verwerken de impulsen wat zorgt voor bewustzijn.

Werking zenuwstelsel

6.  Nieuwe impulsen gaan via de zenuwen naar de spieren en klieren.

7. De spieren en klieren zorgen voor bepaalde reactie. 

(bewegen en speeksel maken)

Het zenuwstelsel heeft dus 2 functies:

• verwerken van de impulsen die van de zintuigen af komen
• regelen van de werking van spieren en klieren

Een klier is een orgaan dat bepaalde stoffen produceert, bijvoorbeeld zweetklieren, talgklieren en speekselklieren. 

Zenuwcellen

Het zenuwstelsel bevat miljoenen  zenuwcellen. 

Elke zenuwcel is opgebouwd uit een cellichaam en uitlopers. 

Zenuwen

In het lichaam wordt nooit één impuls via één uitloper naar het CZ of naar een spier of klier geleid. 

In werkelijkheid worden via duizenden uitlopers tegelijk impulsen geleid. 

Zenuwen

De uitlopers liggen bij elkaar in een zenuw. Elke uitloper in een zenuw is omgeven door een dun laagje. Dat laagje isoleert de uitlopers van elkaar. Om de zenuw heen ligt ook weer een stevige laag die bescherming biedt. 

Wat is nou een reflexboog?

Bij een bewuste reactie gaan er eerst impulsen van je zintuigen naar je hersenen. 

Je wordt je dan bewust van de prikkels die je zintuigen opvangen.  

Jij beslist dan hoe je wilt reageren, waarna impulsen van je hersenen naar je spieren gaan. 

Bij een reflex gaan de impulsen niet via je hersenen (behalve bij reflexen die in je hoofd plaatsvinden, zoals watertanden).  

Een reflex is een vaste, snelle en onbewuste reactie op een bepaalde prikkel. 

 Voorbeelden; terugtrekreflex, ooglidreflex, pupilreflex. 

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

Reflexboog = 

de weg die impulsen bij een reflex afleggen. 

huiswerk voor volgende les

Maak (online) van thema 5

van basisstof 5.4 opdracht 1 t/m 7 + 9

waarvan alleen 4 in je boek moet maken.

Begin met het maken hiervan!

Leerdoelencheck 

Bespreek per tweetal of je onderstaande leerdoelen beheerst: 

 1 = Ik kan de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven.

 2 = Ik kan de bouw van zenuwcellen en zenuwen beschrijven.

3 = Ik  kan een reflexboog beschrijven. 

Klassikaal nabespreken  (m.b.v. spinner)

Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en uit zenuwen.

1. juist
2. onjuist

Hersenen

Zenuwen

Ruggenmerg

ruggenmerg

wervel

zenuw

Zet de juiste naam bij het juiste onderdeel van een zenuwcel.

Celkern

Cellichaam

Uitlopers

Er komt een prikkel binnen!

zintuigcellen geven impuls door naar hersenen.

De hersenen maken je bewust en maken een besluit.

Een impuls van de hersenen bereikt de spieren. Je reageert!

Hoe verloopt deze reflexboog?

1. Blauw - Geel - Groen
2. Groen - Geel - Blauw
3. Kan beide kanten op

Hoe verloopt de weg van
een reflexboog?

1. Zintuigcellen-Gevoelszenuwcellen-Schakelcellen in de hersenen-Bewegingszenuwcellen-Spier
2. Zintuigcellen-Gevoelszenuwcellen - Schakelcellen in ruggenmerg- Bewegingszenuwcellen-Spier
3. Zintuigcellen-Schakelcellen-Gevoelszenuwcellen-Spier

Iemand trapt op een punaise . Tijdens de reflex die daarop volgt, wordt het been omhooggetrokken.

Beschrijf de reflexboog waarlangs de impulsen worden geleid bij deze reflex. 

Beenspieren

Gevoelszenuwcellen

Bewegingszenuwcellen

Zintuigen in de voet

Schakelcellen in het ruggenmerg