16.3 dl2: Verworven afweer en antistoffen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

16.3 Verworven afweer en antistoffen

Deze les:

- Inzage/bespreken Rep H12

- Beeldverhaal maken (herh. 16.2 en 16.3): in groep van 4

- Ontwikkeling witte bloedcellen

- Werking antistoffen

- Opdrachten leerdoel 7

- Start 16.4; leerdoel 8

Beeldverhaal

Maak (4 groepen) een beeldverhaal/ schematische weergave van de stappen in de afweer reactie... 

Vanaf het binnendringen van een virus tot aan de productie van antistoffen

Klaar? Uitwisselen met / presenteren aan andere groep

Ontwikkeling witte bloedcellen

25% van de witte bloed-

cellen zijn lymfocyten,

ontstaan uit dezelfde

stamcel

Ontwikkeling witte bloedcellen

B cellen ontstaan in het

beenmerg.

Rijpen in lymfeknopen.

B cellen die kunnen binden

aan lichaamseigen 

antigenen gaan dood.

Ontwikkeling witte bloedcellen

T cellen ontstaan in het

beenmerg.

Rijpen in de thymus.

T cellen die kunnen binden

aan lichaamseigen 

antigenen gaan dood.

Ontwikkeling witte bloedcellen

De thymus zit achter het

borstbeen en verschrompelt 

in de puberteit

Leerdoelen 16.3

6. Je beschrijft hoe in je lichaam de verworven afweer ontstaat en je legt daarbij de rol van verschillende lymfocyten uit. 

7. Je legt het ontstaan en de werking van antistoffen uit. 

Antistoffen (Immunoglobulinen)

Elke antistof (Ig) bestaat uit twee zware en twee lichte eiwitketens, onderling verbonden door zwavelbruggen. 

De ketens hebben een constant en een (hyper)variabel deel. De laatste bindt aan het antigeen van een ziekteverwekker. 

 

Antistoffen (Immunoglobulinen)

Van het hypervariabele kan je afweersysteem miljoenen verschillende maken, zodat er voor elk antigeen een passende antistof is.

De constante delen koppelen aan de receptoren van macrofagen en maken  daarmee het opruimen makkelijk.

wanneer antistoffen meerdere ziekteverwekkers samen bindt, worden ze geimmobiliseerd

Specifieke afweer

Aan de slag!

- Afronden 16.3 opdrachten bij leerdoel 7

Leerdoelen 16.4

8. Je beschrijft de cellulaire en de humorale respons bij immuniteit, je herkent de verschillende vormen van immuniteit en legt de rol van vaccinatie uit. 

9. Je beschrijft de werking van antibiotica en legt uit wat resistentie is. 

10. Je legt het verloop uit van een allergische reactie. 

Verloop van een infectie

Na verloop van tijd is de infectie bestreden en moet de afweer-reactie ook weer worden stopgezet (deze kost veel energie).

Hiervoor zorgen T-suppressorcellen.

Deze remt de B-cellen en daarmee de 

vorming van antistoffen.

Geheugencellen

Geheugencellen

Wanneer de specifieke afweer wordt geactiveerd tijdens een infectie worden geheugenvellen gevormd (Th, Tc en B geheugencellen).

Bij een volgende infectie met dezelfde ziekteverwekker (hetzelfde antigeen) komt de specifieke afweer sneller en sterker op gang.

Antistoffen

De afweer reactie is de meten aan de hand van de hoeveelheid antistoffen in het bloed.

Antistoffen die afkomstig van één (gekloneerde) B cel, en dus tegen één antigeen werken heten monoklonale antistoffen. 

Immuniteit

Cellulaire immuniteit:

Th geheugencellen en Tc geheugencellen.

Humorale immuniteit:

B geheugencellen.

Bij een hernieuwde infectie met dezelfde ziekteverwekker worden Tc cellen sneller actief en worden sneller veel meer antistoffen gemaakt.

Immuniteit

Bij een tweede (of volgende) infectie komt de afweer dan zo snel op gang dat je minder/ niet ziek wordt.

Immuniteit

Deze vorm van immuniteit heet natuurlijke, actieve immuniteit.

Natuurlijk: de immuniteit is ontstaan doordat je de infectie een keer hebt doorgemaakt.

Actief: het immuun systeem heeft zelf antistoffen gemaakt.

Moeder op kind

Vóór de geboorte geeft de moeder via de placenta antistoffen aan haar ongeboren kind. Het kind wordt dus geboren met antistoffen en is dus (tijdelijk!) immuun. Deze vorm van immuniteit heet natuurlijke, passieve immuniteit.

Natuurlijk: de antistoffen zijn op een natuurlijke manier in het lichaam gekomen.

Passief: het kind heeft de antistoffen niet zelf gemaakt.

Vaccinatie

In een vaccin zijn antigenen van een ziekteverwekker opgenomen (dus niet de hele ziekteverwekker!), of zelfs het mRNA van een antigeen van een ziekteverwekker.

Dit antigeen zorgt voor de eerste immuunrespons van het specifieke afweersysteem waardoor antistoffen en geheugencellen worden gevormd.

Wordt je daarna geïnfecteerd dan is dit de tweede blootstelling en de reactie van je afweer is dus sneller en sterker.

Vaccinatie

Een persoon is daarna immuun en kan de infectie niet of mild krijgen.

Deze vorm heet actieve, kunstmatige immuniteit.

Kunstmatig: je de antigenen kunstmatig verkregen.

Actief: je lichaam heeft zelf de antistoffen gemaakt.

Antiserum

Door een (verzwakte/ dode) ziekteverwekker in te spuiten bij een dier en daarna het bloedplasma te isoleren (antiserum) kun je antistoffen isoleren tegen een bepaalde ziekteverwekker en deze inspuiten bij een patiënt. 

Dit heet kunstmatige, passieve immuniteit.

Kunstmatig: je hebt de immuniteit kunstmatig verkregen.

Passief: je lichaam heeft niet zelf de antistoffen gemaakt.

Waar hoort wat?

Waar hoort wat?

Antistoffen vanuit moedermelk/ placenta

Immuun door daadwerkelijke infectie

Antiserum: Antistoffen ingespoten

Immuun door vaccin met antigenen/ mRNA

Wat hoort bij de cellulaire immuniteit?

1. Ziekteverwekkers bestrijden d.m.v. antistoffen
2. B-geheugencellen
3. IC verdwijnen d.m.v. Tc-cellen
4. Th-cellen activeren B-lymfocyten

Na een beet van een hond krijgt het slachtoffer antistoffen toegediend, dit is een vorm van..

1. Kunstmatige actieve immunisatie
2. Kunstmatige passieve immunisatie
3. Natuurlijke actieve immunisatie
4. Natuurlijke passieve immunisatie