Reageren op prikkels

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Reageren op prikkels

De leerling kan:

 toelichten dat gedrag bij dieren uit een reeks samenhangende handelingen bestaat, en

kan aan de hand van concrete voorbeelden uitleggen dat gedrag afhankelijk is van

inwendige en uitwendige prikkels

https://biologiepagina.nl/34mavo/8Gedrag/video-oorzaakgedrag.htm

De leerling kan:

delen van het zenuwstelsel noemen, in afbeeldingen aanwijzen, en functie(s) en werkingbeschrijven; soorten zenuwcellen benoemen en onderverdelen:

– bouw, ligging en functie van delen van het centraal zenuwstelsel, met name:

- grote hersenen: bewustzijn, zintuiglijke waarneming en bewuste beweging

- kleine hersenen: coördinatie van bewegingen

- hersenstam: verbinding tussen grote hersenen en ruggenmerg en een rol bij reflexen in hoofd- en halsgebied

- ruggenmerg: verbinding van organen met hersenen en een rol bij reflexen vanromp en ledematen K3T5B1

Uitleg. 

Zorg dat je de verschillende onderdelen kan aanwijzen op een plaatje. 

In de volgende basisstoffen staat meer informatie over de verschillende functies. 

De leerling kan. 

bouw van een zenuwcel met cellichaam en uitlopers

– ligging en functies van typen zenuwcellen:

- schakelcel

- gevoelszenuwcel

- bewegingszenuwcel K3t5B2

– gevoelszenuw, bewegingszenuw, gemengde zenuw

– reflex is een vaste, onbewuste reactie op een bepaalde prikkel:

- terugtrekreflex

- strekreflex

- kniepeesreflex

- pupilreflex 

– functies van een reflex: onbewust regelen van motoriek, snel reageren bij kans op

onverwachte beschadiging van het lichaam K3T5B5

De leerling kan

delen en omringende delen van de gehoororganen, van de ogen en van zintuigelementen. K3T6B2

in huid, neus en tong in afbeeldingen aanwijzen en functie en werking ervan beschrijven:

– van het gehoororgaan, met name:

- oorschelp

- gehoorgang

- trommelvlies

- trommelholte/middenoor

- buis van Eustachius

- gehoorbeentjes: hamer, aambeeld, stijgbeugel

- slakkenhuis met zintuigcellen

- gehoorzenuw

- evenwichtsorgaan K3T6B6

De leerling kan:

– van de ogen, met name:

- wenkbrauw, wimper, 

- traanklier, traanbuis

- oogspier

- harde oogvlies

- hoornvlies

- vaatvlies

- iris met kringspieren en lengtespieren

- pupil: de opening in de iris

- lens: accommoderen

- glasachtig lichaam

- netvlies met gele vlek en blinde vlek

- oogzenuw

- ligging en functie van staafjes en kegeltjes

K3T6B 3+4+5

De leerling kan

op abstracte wijze uitleggen dat prikkels uit de omgeving door zintuigen omgezet worden

in impulsen die naar het centraal zenuwstelsel geleid worden, waardoor waarneming kan

plaatsvinden:

– drempelwaarde, adequate prikkel, gewenning, motivatie

beschrijven dat bewust gedrag vanuit de hersenen gestuurd wordt

K3T6B1

De leerling kan:

de samenstellende delen van de huid en het onderhuids bindweefsel noemen, in

afbeeldingen aanwijzen en functie(s) beschrijven:

– bouw, ligging en functies van de delen van de huid, met name:

- opperhuid met hoornlaag met dode cellen en kiemlaag met delende cellen en

zenuwuiteinden (‘pijnzintuig’)

- lederhuid met bloedvaten, haarzakjes, talgklieren, haarspieren, zweetklieren en

zintuigen

- haren

– onderhuids bindweefsel met vetcellen

– de rol van de doorbloeding, vet en de mate van zweten bij de temperatuurregeling

– de rol van de hoornlaag bij de bescherming tegen infecties, uitdroging en

beschadigingen

– de rol van pigment (in de kiemlaag) bij de bescherming tegen ultraviolette straling

K4T7B4 & K3T5B2 

Tips

Zorg ervoor dat je de bouw en de onderdelen van de huid goed kent. De twee lagen van de opperhuid en de onderdelen in de lederhuid. 

De leerling kan.

 het principe van de werking van hormonen beschrijven

– beïnvloeding van groei, ontwikkeling en stofwisseling

K3T5B6

De leerling kan

hormoonklieren noemen, in afbeeldingen aanwijzen en functies en werking met de nodige

detaillering beschrijven, met name van:

– hypofyse: productie van hormonen voor regeling groei, beïnvloeden van andere hormoonklieren

– schildklier: stimulering van verbranding in cellen

– eilandjes van Langerhans (in de alvleesklier): productie van de hormonen insuline en

glucagon die het suikergehalte in het bloed regelen; diabetes

– bijnieren: productie van het hormoon adrenaline dat de activiteit van spieren, de ademhaling en de bloedsomloop versnelt en het glucosegehalte van het bloed verhoogt

– eierstokken en teelballen: productie van geslachtshormoon voor het ontstaan van secundaire geslachtskenmerken; productie van geslachtscellen K3T5B 5+6+7

Hoe heet het orgaan waar we kaneel toch mee kunnen waarnemen.

Welke letter geeft aan waar de huidlagen van elkaar loslaten als er een blaar ontstaat?

1. q
2. r
3. s

1. p
2. q
3. r
4. s

In de iris bevinden zich 2 soorten spieren.
Welke van deze spieren trekken zich samen om de pupil zo groot mogelijk te maken.

1. alleen de kringspieren.
2. alleen de lengtespieren
3. de kringspieren en de lengtespieren.

Een deel is aangegeven met de letter P.
Hoe heet deel P?

1. Buis van Eustachius
2. gehoorgang
3. Trommelholte

In de alvleesklier liggen de eilandjes van langerhands. Deze maken twee hormonen die het glucosegehalte in het bloed regelen. Hoe heten deze hormonen?

1. Adrenaline en glucagon
2. Adrenaline en insuline
3. Glucagon en insuline.

Noteer de hormoonklier die geslachtsorganen aanzet tot het maken van geslachtshormonen.