Gedragseconomie verdieping

• Economie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Gedragseconomie

13:00 - 14:00 

Programma

> Kennismaking (5 min); 
> Werkvorm (10 min); 
> Filmpje (5 min);
> Uitleg (Ongeveer 30 minuten).

Alles klassikaal en samen. 

Opdracht

> Je krijgt 15 situaties, vul in waar jij voor zou kiezen. 
> Je mag eerder beantwoorde vragen niet veranderen.
> Doe het op volgorde van de situaties.
> 10 minuten de tijd. 

Lokvogel (denk ook aan huizen, makelaar)

Gratis (de muffin is bijna gratis)

Gedragseconomie

--> Mensen maken steeds economische keuzes.
--> Mens is irrationeel en naïef. 
--> Het gedrag is systematisch en voorspelbaar. 

Maar economische modellen en de economische wetenschap gebaseerd op homo economicus.

Loss Aversion

1. Bekijk situatie 13. Zou jij deelnemen? 
2. De meeste mensen niet, waarom niet? 
3. Vanwege onze afkeer (aversie) tegen verliezen: loss aversion.

• Definitie: Onze neiging om (het voorkomen van) verliezen zwaarder te waarderen dan (het behalen van) even grote winsten.
• Wat zouden we kiezen bij optie 1? 

Keuze A

Onderzoek: mensen nemen meer risico wanneer er iets verloren kan worden.

Bij de eerste keuze kon er alleen iets gewonnen worden (minder risico)

Bij de tweede keuze kon er ook iets verloren worden. 

Opvallend: want in essentie zelfde keuze

Reflection Effect

Vergelijk situatie 9 met 11. Wat valt op?

• Bij 9 is men geneigd voor zekerheid te gaan.
  
• Bij 11 is men geneigd de gok te wagen.
  

Waarom?

• ‘Gevoelsmatig’ levert 100% kans op +3.000 meer op dan 75% kans op +4.000
• ‘Gevoelsmatig’ levert 100% kans op -3.000 minder op dan 75% kans op -4.000 (bij eenzelfde verwachte waarde).
  

Reflection effect

Vergelijk situatie 9 met 11.

- Bij 2 is men geneigd voor zekerheid te gaan.

- Bij 11 is men geneigd de gok te wagen.

Ofwel:

> Men is geneigd risico’s te vermijden als het om winsten gaat

> Men is geneigd risico’s aan te gaan (op te zoeken) bij verliezen.

Dit noemen we het reflection effect.

Isolation effect

Vergelijk situatie 15 met 7. Wat valt op?

1. De situaties zijn feitelijk hetzelfde, al is de weergave anders (framing).
   
2. Bij 15 is men geneigd de kleinere kans (A) aan te gaan.
   
3. Bij 8 is men geneigd voor meer zekerheid (B) te gaan.
   
   
   Waarom?

• Men heeft de neiging de eerste fase te negeren bij de keuze. Fase 2 van situatie 15 is dan namelijk identiek aan situatie 8 (waar men ook B kiest).
• Twee opties lijken verschillend, maar zijn in feite hetzelfde. Toch kiezen we anders, omdat we een fase van de keuze negeren.

Possibility effect

Vergelijk situatie 3 en 6. 

• Mensen bij 3 geneigd B te kiezen en bij 6 voor A te kiezen.
• Bij kleine kansen zijn mensen meer geneigd om te gokken, dan bij grotere kansen.

Certainty effect

•  Kijk naar situatie 2 
  
  
• Mensen kiezen bij winst graag voor zekerheid, ook al heb je bij de andere kans op meer geld. 

Magnitude + intertemporeel

Vergelijk situatie 8 en 10 

• Kleinere bedragen geven we de voorkeur om direct te krijgen, terwijl we voor grotere bedragen bereid zijn te wachten.

Vergelijk situatie 12 en 14

•  Mensen zijn geneigd om directe verliezen snel af te handelen om mentale belasting te vermijden, maar stellen toekomstige verliezen liever uit.

Wat zou de homo economicus kiezen?

Situatie 4
Situatie 5

Zijn de lijnen in dit figuur evenwijdig(recht) of krom?

1. Evenwijdig
2. Krom
3. Geen van beide

Welke lijn is het langst?
Onder of boven

1. Boven
2. Onder
3. Geen van beide

Wat zie je in deze tekening?

1. Een man en een vrouw
2. Een man met een saxofoon
3. Een vrouwengezicht
4. Ik zie alleen vlekken

Vind zo snel mogelijk de hond tussen de panda's

Welke zaken hebben te maken met deze zaken?

Welke zou je kopen?

1. Basic
2. Standaard
3. Premium

Status-quo-bias

Bespreek het experiment na door de verzamelde data te analyseren en door te vragen op argumenten bij de leerlingen:

In de les

1. Hoeveel leerlingen waren in situatie 1 bereid om 1 dag extra te wachten op het geld? & Vraag een aantal leerlingen dat deze keuze maakte om hun argumenten.

2. Hoeveel leerlingen waren in situatie 1 niet bereid om 1 dag extra te wachten op het geld? & Vraag een aantal leerlingen dat deze keuze maakte om hun argumenten.

3. Hoeveel leerlingen waren in situatie 2 bereid om 1 dag extra te wachten op het geld? & Vraag een aantal leerlingen dat deze keuze maakte om hun argumenten.

4. Hoeveel leerlingen waren in situatie 2 niet bereid om 1 dag extra te wachten op het geld? & Vraag een aantal leerlingen dat deze keuze maakte om hun argumenten.

5. Wat is er hetzelfde in situatie 1 en situatie 2?

6. Wat is er anders in situatie 1 en situatie 2?

7. Waardoor zou je het verschil in jullie gedrag in situatie 1 ten opzichte van situatie 2 kunnen verklaren?

Bezitseffect

Geef mensen het gevoel dat ze het product al bezitten --> dan wordt het voor de consument (vooral voor kinderen) moeilijker om er afstand van te doen

Ikea effect

> Veel hogere waarde hechten aan producten die ze zelf gecreëerd hebben. 
> Positieve ervaring over hun creatie, product nog positiever inschatten

1. 30 GB
2. 15 GB
3. 25 GB

Lokvogel

Nog veel grotere wereld van gedragseconomie!

Volgende les 20 maart:
- MO=MK in één uur.