Jagers en verzamelaars

• Geschiedenis
• Taal
• +3
• Basisschool
• Groep 5,6

Introductie

Dat het leven in de prehistorie heel anders was dan nu, weet je natuurlijk al lang. Huizen van steen? Die bestonden nog niet! Supermarkten? Welnee, die kwamen eeuwen later! In Nederland waren er nog niet eens boeren. In de prehistorie was je gewoon jager en verzamelaar. Zoals Trijntje. Wie?

.

Trijntje

Woordveld

Weet weet jij al?

Wat weet jij over de tijd van de jagers en verzamelaars? Schrijf in twee minuten zoveel mogelijk op in een woordveld in je projectschrift. 

Vragenmuur

Wat zou jij willen weten over 

Trijntje en de tijd van jagers en verzamelaars? Schrijf jouw vragen op en plak ze op de vragenmuur!

Eigen leervragen

De leerlingen formuleren eigen leervragen over het onderwerp. De vragen worden opgeschreven op een papiertje en op de vragenmuur geplakt. Zodra een vraag is beantwoord, wordt hij verplaatst naar de weetmuur.

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik wie Trijntje was. 
• weet ik in welke tijd Trijntje leefde. 
• weet ik hoe jagers en verzamelaars vroeger
  leefden. 

Dit ga je leren

Woordenschat

Na deze les:

• begrijp ik de belangrijke woorden die met Trijntje en de tijd van jagers en verzamelaars te maken hebben. 

Taal

Na de les:

• kan ik een dagboekfragment schrijven in de rol van Trijntje. 

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Over welke tijd hebben we het?

Jagers en verzamelaars

tot 3000 voor Christus.

_{Verdiepende tekst}

Arceer de woorden die je nog niet goed begrijpt. Arceer in ieder geval: 

• de prehistorie
  
• de middensteentijd
  
• compleet
  
• de nederzetting
  
• rondtrekken 
• tijdelijk
• de helling
  
• de vuursteen
  
• de veeteelt
• de huiden

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd. 

Weet je de betekenis nog niet? Zoek het dan op. Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

_Woordenschat

jagers en verzamelaars

de prehistorie

De geschiedenis van de mens voordat zij dingen opschreven.

De jagers en verzamelaars leefden in de prehistorie.

de vuursteen

Steen die vonken geeft als je er met een andere steen tegenaan slaat.

De jagers en verzamelaars gebruikten vuurstenen om vuur te maken.

de middensteentijd

Periode waarin wapens en gereedschappen van steen waren. Deze periode begon na de laatste ijstijd en eindigde toen de eerste boeren kwamen. 

De jagers hadden in de middensteentijd geen messen, maar gebruikten scherpe stenen.

rondtrekken

Van de ene naar de andere plek gaan.
Jagers en verzamelaars moesten rondtrekken om genoeg eten te kunnen vinden.

de (dieren)huid

De huid van een dier, die in de prehistorie vaak werd gebruikt om andere dingen mee te maken.

Jagers en verzamelaars gebruikten dierenhuiden om bijvoorbeeld kleding te maken.

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

Wie is Trijntje? Bekijk de video. Maak je tijdens het bekijken van het filmpje aantekeningen in je projectschrift?

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wie is Trijntje?

1. Een prehistorische vrouw die in 1997 begraven is in Hardinxveld-Giessendam.
2. Het oudste menselijke skelet dat in Nederland is gevonden.

.

Wat weten we allemaal over Trijntje? 

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Zijn de zinnen over het leven van Trijntje WAAR of NIET WAAR? Slepen maar!

NIET WAAR

WAAR

Ze woonde in een stenen huis.

Ze trok rond.

Ze kocht spullen bij boeren.

Ze maakte alles zelf. 

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Waarom konden de jagers en verzamelaars niet lang op dezelfde plek blijven?

1. Ze moesten vaak vluchten voor hun vijanden.
2. Als ze op een plek geen eten meer konden vinden, moesten ze naar een plek waar wel eten was.

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Hoe maakten de jagers en verzamelaars het eten warm?

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

1. Ze zetten hun potten en pannen op het vuur.
2. Ze gebruikten kookstenen.
3. Niet, ze aten hun eten altijd koud.
4. Ze warmden het eten op in de zon.

Draaien maar

Heb jij het goed begrepen?

Draai aan het rad en beantwoord de vragen!

_{Verwerkingsopdracht}

Stel jij bent Trijntje en je schrijft in je dagboek. Wat zou je dan schrijven? En hoe schrijf je eigenlijk een tekst in een dagboek? Dat leg ik je natuurlijk uit. 

_{Voorbeeld van een tekst in een dagboek}

3 juli 2021

Vandaag was het eindelijk zover: we gingen naar de Efteling! Ik heb amper geslapen, zoveel zin had ik in het uitje. Samen met papa, mama en Lieke gingen we erheen. Ik keek meteen mijn ogen uit: overal achtbanen, parkshows en speelplekken! De eerste achtbaan waar we in zaten was de houten achtbaan: Joris en de Draak.

Ik vond het reuze spannend en heb lekker hard gegild. Ik mocht niet in de Python, daar baalde ik enorm van! Gelukkig heb ik daarna ontzettend gelachen omdat papa zeiknat werd in de Vliegende Hollander!

We hebben tussen de middag een patatje gehaald en gezellig opgegeten in het Sprookjesbos. Het was geweldig! 

.

Waar moet een goede tekst in een dagboek aan voldoen, denk je? Praat erover met je schoudermaatje en bedenk een aantal succescriteria.

..
.

Wat is het doel van de schrijver van een tekst in een dagboek?

1. De schrijver wil je vooral informeren.
2. De schrijver wil zijn/haar persoonlijke ervaringen en emoties opschrijven.
3. De schijver wil de lezer iets stap voor stap uitleggen.
4. De schrijver wil de lezer overtuigen om iets te gaan doen.

.

Bekijk de voorbeeldtekst nog eens. De schrijver deelt zijn gedachten en emoties. In welke zinnen lees je dit?

_{Check-check-dubbelcheck!}

Je hebt inmiddels onderzocht waaraan een goed dagboekfragment moet voldoen. Check de punten in de checklist. Komen die overeen met jullie conclusies?

_{Verwerkingsopdracht}

Aan de slag! 

_{Feedback & Verbeteren}

Wissel van tekst met een klasgenoot en praat samen over de volgende vragen uit de checklist:

• Staat er een datum bovenaan de tekst?
• Is de tekst vanuit de ik-vorm geschreven?
• Blijkt uit de tekst hoe het leven van Trijntje eruitzag?
• Schrijft de schrijver over een persoonlijke belevenis van Trijntje?
• Beschrijft de schrijver zijn gedachtes en emoties over deze persoonlijke belevenis?

Verbeter jouw tekst op basis van de punten uit de checklist.

_Presenteren

Lever jouw tekst in bij je juf of meester. Hij of zij trekt uit de stapel één tekst en leest deze voor. Draai daarna aan het rad en bespreek de vraag.

Reflectie

Speel samen met je tafelgroepje een moment uit het leven van Trijntje. Draai aan het rad voor een situatie. 

Filmpje

Klik hier voor nog een video over de jagers en verzamelaars.

Wereldoriëntatie

• Ik weet wie Trijntje was. 
• Ik weet in welke tijd Trijntje leefde. 
• Ik weet hoe jagers en verzamelaars vroeger leefden. 

Dit weet ik nu ... & Dit kan ik nu ... 

Woordenschat

• Ik begrijp de belangrijke woorden die met Trijntje en de tijd van jagers en verzamelaars te maken hebben. 

Taal

• Ik kan een dagboekfragment schrijven in de rol van Trijntje. 

Wat heb jij deze les geleerd? Welke antwoorden heb jij gevonden op jouw leervragen? Schrijf het in je projectschrift.

Terugkoppeling lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Terugkoppeling eigen leervragen

• Op welke vragen hebben jullie deze les antwoord gekregen? 
• Welke vragen zijn nog onbeantwoord? 
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je toch achter het antwoord op deze vragen komt?
  

Terugkoppeling eigen leervragen

Tot de volgende keer!