Jagers en verzamelaars

• Geschiedenis
• Taal
• +3
• Basisschool
• Groep 5,6

Introductie

Jij woont vrijwel zeker in een huis, dat in een stad of een dorp staat. Dat is nu hartstikke normaal. Maar tot ongeveer tienduizend jaar geleden hadden mensen nog helemaal geen stenen huizen en steden. Ze waren rondreizende jagers en verzamelaars.

.

Jagers en verzamelaars

                        Wat weet jij al over de jagers en verzamelaars? 

Weet weet jij al?

Hoe zag een 'normale' dag van een jager/verzamelaar er uit denk je? 

Schrijf de dagindeling vanaf het opstaan tot het slapengaan op een blaadje en bespreek het met je schoudermaatje.

Vragenmuur

Wat zou jij willen weten over 

de jagers en verzamelaars? Schrijf jouw vragen op en plak ze op de vragenmuur!

Eigen leervragen

De leerlingen formuleren eigen leervragen over het onderwerp. De vragen worden opgeschreven op een papiertje en op de vragenmuur geplakt. Zodra een vraag is beantwoord, wordt hij verplaatst naar de weetmuur.

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik hoe jagers en verzamelaars aan hun eten kwamen. 
• weet ik hoe een huis/woonplek van een jager/verzamelaar eruitzag.
• weet ik hoe jagers en verzamelaars bijzondere natuurverschijnselen verklaarden.

Dit ga je leren

Woordenschat

Na deze les:

• begrijp ik de belangrijke woorden die met de jagers en verzamelaars te maken hebben. 

Taal

Na de les:

• kan ik een miniatuur (klein) dorpje van jagers en verzamelaars nabouwen met informatiebordjes aan de hand van de informatie uit de tekst.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Over welke tijd hebben we het?

Jagers en verzamelaars

tot 3000 voor Christus.

_{Verdiepende tekst}

Arceer de woorden die je nog niet goed begrijpt. Arceer in ieder geval: 

• rondtrekken
• de huid
• de geest
• de (weer)god

_Woordenschat

jagers en verzamelaars

de prehistorie

De geschiedenis van de mens voordat zij dingen opschreven.

De jagers en verzamelaars leefden in de prehistorie.

de vuursteen

Steen die vonken geeft als je er met een andere steen tegenaan slaat.

De jagers en verzamelaars gebruikten vuurstenen om vuur te maken.

de steentijd

Periode waarin wapens en gereedschappen van steen waren.

De jagers hadden in de steentijd geen messen, maar gebruikten scherpe stenen.

de (natuur)god

Een persoon die niet op de wereld is, waarvan mensen geloven dat hij/zij bepaalt wat er op de wereld gebeurt.

Jagers en verzamelaars geloofden in natuurgoden en geesten.

de geest

Een soort doorzichtig spook.
Jagers en verzamelaars geloofden in natuurgoden en geesten.

rondtrekken

Van de ene naar de andere plek gaan.
Jagers en verzamelaars moesten rondtrekken om genoeg eten te kunnen vinden.

de (dieren)huid

De huid van een dier, die in de prehistorie vaak werd gebruikt om andere dingen mee te maken.

Jagers en verzamelaars gebruikten dierenhuiden om bijvoorbeeld kleding te maken.

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd. 

Weet je de betekenis nog niet? Zoek het dan op. Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Zijn de zinnen over de jagers en verzamelaars
WAAR of NIET WAAR? Slepen maar!

NIET WAAR

WAAR

Woonden in stenen huizen.

Trokken rond.

Kochten hun spullen bij boeren.

Maakten alles zelf.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Zijn de zinnen over de jagers en verzamelaars
WAAR of NIET WAAR? Slepen maar!

NIET WAAR

WAAR

Maakten hun kleding van dierenhuiden.

De mannen verzamelden eetbare planten.

Geloofden in goden en geesten. 

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Waarom hadden de jagers en verzamelaars geen huizen?

1. Vanwege hun geloof.
2. Ze konden niet lang op dezelfde plek blijven wonen.
3. Ze vonden tenten en hutten mooier.
4. Ze wilden graag midden in de natuur leven.

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Waarom konden de jagers en verzamelaars niet lang op dezelfde plek blijven?

1. Ze moesten vaak vluchten voor hun vijanden.
2. Als ze op een plek geen eten meer konden vinden, moesten ze naar een plek waar wel eten was.

.

Jagers en verzamelaars geloofden in weergoden. Zo geloofden ze dat de dondergod ervoor kon zorgen dat het ging onweren. Wat denk je dat de mensen dachten dat de dondergod hiermee wilde zeggen? 

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Hoe maakten de jagers en verzamelaars het eten warm?

1. Ze zetten hun potten en pannen op het vuur.
2. Ze gebruikten kookstenen.
3. Niet, ze aten hun eten altijd koud.
4. Ze warmden het eten op in de zon.

.

Leg in je eigen woorden uit waarom de jagers en
verzamelaars hun pannen niet op het vuur zetten.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

De vuurplaats was een belangrijke plek voor de jagers en verzamelaars. 

Wat gebeurde er NIET bij de vuurplaats?

1. Eten koken.
2. Zichzelf opwarmen.
3. Verhalen vertellen.
4. Potten bakken.

Verwerkingsopdracht

Je weet inmiddels dat jagers en verzamelaars niet in huizen leefden in dorpen en steden zoals wij dat nu kennen. 

Vandaag maken jullie een museumtentoonstelling in de klas over jagers en verzamelaars. Je bouwt in tweetallen een tijdelijke verblijfplaats van de jagers en verzamelaars na in het klein (miniatuur).  

Wat ga je maken?

- Je maakt op een stuk karton een tijdelijke verblijfplaats van de jagers en verzamelaars na. 

- Je maakt kaartjes waarop je uitleg geeft van wat er te zien is in de miniatuur verblijfplaats. 

Verwerkingsopdracht

Wat heb je nodig:

-vel karton/stevig papier als ondergrond.

-kaartjes/papiertjes waarop je de uitleg schrijft van wat er te zien is.

-kleurpotloden.

-eventueel zelf verzamelde spulletjes zoals takjes of gras.

Voorbeelden informatiekaartjes tentoonstelling

Hoe kun je zien dat het een informatiekaartje of bordje is? Welke overeenkomsten en verschillen zie je?

Wat is Alet

Hoe moet een goed informatiekaartje/bordje eruitzien? 

Maak in tweetallen  een checklist en plaats een foto van jullie checklist hieronder. 

check-check-dubbelchecklist

Bekijk de checklist hiernaast. Komt het overeen met jouw eigen checklist? 

Vul je checklist aan.

Verwerkingsopdracht

Doe het zo:

• Maak tweetallen.
• Verzamel informatie (uit de les) over hoe een dorp van jagers en verzamelaars eruitzag. 
• Schrijf de belangrijkste informatie per onderwerp op informatiekaartjes.

     Tip: gebruik hierbij de checklist!

• Bouw een miniatuuur verblijfplaats en zorg dat je de plekken die je omschrijft op de kaartjes ook
  kunt zien in het dorp. 
• Leg de kaartjes op een passende plek in het dorp.

_{Aanpassen en verbeteren}

Laat een ander tweetal jullie miniatuur verblijfplaatsen bekijken en de informatiekaartjes lezen. Bekijk samen de checklist nog een keertje. Vinden jullie dat de bordjes aan alle punten uit de checklist voldoen? Zijn er nog dingen die jullie kunnen verbeteren?

_{Laat maar zien!}

Leg alle miniatuur verblijfplaatsen verspreid door de klas als een tentoonstelling en nummer de verblijfplaatsen. Draai aan het rad. Jouw juf of meester pakt  de verblijfplaats met dat nummer en laat het zien aan de rest van de klas. Bespreek aan de hand van de checklist de verblijfplaats met de informatiekaartjes. Wat is al goed gelukt? Waar kan de maker een volgende keer nog op letten? Overleg vervolgens samen wat jullie met de tentoonstelling willen gaan doen. Wie kunnen er komen kijken?

Reflectie

Draai aan het rad en bespreek de vragen klassikaal.

Wereldoriëntatie

• Ik weet hoe jagers en verzamelaars aan hun eten kwamen.
  
• Ik weet hoe een huis/woonplek van een jager/verzamelaar eruitzag.
  
• Ik weet hoe jagers en verzamelaars bijzondere natuurverschijnselen verklaarden.

Ik weet nu ... & ik kan nu ... 

Woordenschat

• Ik begrijp de belangrijke woorden die met jagers en verzamelaars te maken hebben. 

Taal

• Ik kan een miniatuur (kleine) verblijfplaats van jagers en verzamelaars nabouwen met informatiebordjes aan de hand van de informatie uit de tekst.

Wat heb jij deze les geleerd? Welke antwoorden heb jij gevonden op jouw leervragen? Schrijf het in je projectschrift.

Terugkoppeling lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen. Hebben zij de lesdoelen behaald?

Terugkoppeling eigen leervragen

• Op welke vragen hebben jullie deze les antwoord gekregen? 
• Welke vragen zijn nog onbeantwoord? 
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je toch achter het antwoord op deze vragen komt?
  

Terugkoppeling eigen leervragen

Tot de volgende keer!