de eerste boeren in Nederland

• Geschiedenis
• Taal
• +3
• Basisschool
• Groep 7,8

Introductie

Dat jagers en verzamelaars rondtrokken van plek naar plek, wist je vast al. Hoe werden die jagers en verzamelaars opeens boeren?

.

  De eerste boeren in Nederland

                        Wat weet jij al over de eerste boeren in Nederland? 

Weet weet jij al?

Stel je voor: je mag een interview doen met de allereerste boer die ooit in Nederland heeft geleefd. Schrijf minimaal 5 vragen op die je aan deze boer zou willen stellen. 

Gelukt? Voer nu het interview uit met jouw schoudermaatje en beantwoord elkaars vragen zoals je denkt dat de eerste boer ze zou beantwoorden.

Vragenmuur

Wat zou jij willen weten over 

de eerste boeren in Nederland? Schrijf jouw vragen op en plak ze op de vragenmuur!

Eigen leervragen

De leerlingen formuleren eigen leervragen over het onderwerp. De vragen worden opgeschreven op een papiertje en op de vragenmuur geplakt. Zodra een vraag is beantwoord, wordt hij verplaatst naar de weetmuur.

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik wanneer de eerste boeren in Nederland leefden.
  
• weet ik wat het verschil is tussen 'jagers en verzamelaars' en de eerste boeren.
  
• weet ik hoe de eerste boeren dachten over het ontstaan van natuurverschijnselen en goden.

Dit ga je leren

Woordenschat

Na deze les:

• begrijp ik de belangrijke woorden die met de eerste boeren in Nederland te maken hebben. 

Taal

Na de les:

• kan ik een denkgesprek voeren aan de hand van denkvragen over (de tijd van) de eerste boeren.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Over welke tijd hebben we het?

De eerste boeren in Nederland:

tot 3000 voor Christus.

Bekijk het filmpje.

Bekijk de video over de eerste boeren. Maak tijdens en na het bekijken van het filmpje aantekeningen in je projectschrift.

Filmpje

De leerlingen bekijken het filmpje en maken tijdens het kijken aantekeningen in hun logboek.

_{Verdiepende tekst}

Arceer de woorden die je nog niet goed begrijpt. Arceer in ieder geval: 

• de landbouw
• de veeteelt
• de/het leem
• het werktuig

_Woordenschat

boeren

de landbouw

Het bewerken van land om er gewassen, zoals graan te laten groeien en later te kunnen oogsten.

In de ijzertijd ontstond de eerste landbouw in Nederland.

de veelteelt

Het fokken en houden van boerderijdieren.

Sommige boeren doen aan veeteelt en zijn geen landbouwer.

de landbouwer

Iemand die als beroep akkers bebouwt met gewassen, een boer.

De landbouwgrond wordt bewerkt door de landbouwer.

het werktuig

Een voorwerp dat je gebruikt om bepaald werk te doen.

De eerste boeren hadden handige werktuigen, zoals bijvoorbeeld een bijl. 

de/het leem

Een geelbruine grondsoort, die op klei lijkt.
De eerste boeren bouwden hun huisjes met leem.

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd. 

Weet je de betekenis nog niet? Zoek het dan op. Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wat hoort bij de 'jagers en verzamelaars' en wat hoort bij de 'boeren? Slepen maar!

boeren

jagers en verzamelaars

Wonen op één plek.

Rondtrekken.

Vee houden.

Op dieren jagen.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wat hoort bij de 'jagers en verzamelaars' en wat hoort bij de 'boeren? Slepen maar!

boeren

jagers en verzamelaars

Wonen in een tent.

Wonen in een huisje van leem.

Een bijl.

Een speer.

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

WAAR of NIET WAAR?

De eerste boeren kwamen uit Nederland.

1. WAAR
2. NIET WAAR

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Hoe worden de eerste boeren ook wel genoemd?

1. broodbakkers
2. agrariërs
3. bandkeramiekers
4. huttenbouwers

.

Waarom konden boeren wel op één plek blijven wonen
en de jagers en verzamelaars niet?

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

WAAR of NIET WAAR?

Toen de eerste boeren kwamen, waren de jagers en verzamelaars verdwenen.

1. WAAR
2. NIET WAAR

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wat is WAAR over de sjamaan? 

Let op: er zijn meerdere antwoorden goed.

1. De sjamaan vertelde de mensen over geesten.
2. De sjamaan woonde altijd op een heuvel.
3. De sjamaan kon lezen.
4. De sjamaan probeerde dingen te verklaren die de mensen niet begrepen.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

In welke provincie woonden de eerste boeren in Nederland? Slepen maar!

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Hoe kan het dat sommige boeren rijker werden dan andere boeren?

1. Hun boerderijen stonden op vruchtbare grond.
2. Zij verkochten de groenten en het vlees voor veel geld.
3. Zij vonden goud in de grond.
4. Ze verkochten hun boerderijen voor veel geld.

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

WAAR of NIET WAAR?

De boeren geloofden in een leven na de dood.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Verwerkingsopdracht

Je weet inmiddels dat de komst van de boeren zorgde voor belangrijke veranderingen in het leven van mensen. Als je daarover nadenkt kunnen er een heleboel vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: hoe zou het leven eruit hebben gezien als er nooit boeren waren geweest? Of: wat zou je het meest missen van je leven nu als je zou leven in de tijd van de eerste boeren? Draai in de volgende slide aan het rad om te zien welke denkvraag jij met jouw groepje gaat bespreken.

Verwerkingsopdracht

Draai aan het rad en lees welke denkvraag jij met je groepje gaat bespreken in een denkgesprek.

De checklist kan je helpen om op een goede manier een denkgesprek te voeren met jouw klasgenoten. 

Reflectie

Draai aan het rad en bespreek de vragen klassikaal.

Wereldoriëntatie

• Ik weet wanneer de eerste boeren in Nederland leefden.
• Ik weet wat het verschil is tussen 'jagers en verzamelaars' en de eerste boeren.
• Ik weet hoe de eerste boeren dachten over het ontstaan van natuurverschijnselen en goden.

Ik weet nu ... & ik kan nu ... 

Woordenschat

• Ik begrijp de belangrijke woorden die met de eerste boeren in Nederland te maken hebben. 

Taal

• Ik kan een denkgesprek voeren aan de hand van denkvragen over (de tijd van) de eerste boeren.

Terugkoppeling lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen. Hebben zij de lesdoelen behaald?

Terugkoppeling eigen leervragen

• Op welke vragen hebben jullie deze les antwoord gekregen? 
• Welke vragen zijn nog onbeantwoord? 
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je toch achter het antwoord op deze vragen komt?
  

Wat heb jij deze les geleerd? Welke antwoorden heb jij gevonden op jouw leervragen? Schrijf het in je projectschrift.

Terugkoppeling eigen leervragen

Tot de volgende keer!