2.3 Onrust in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

2. 3 onrust in de Nederlanden

Tijdvak 5: tijd van de ontdekkers en hervormers

Tijdvak 6 : Tijd van de regenten en vorsten

Lesdoel:

- Waardoor ontstond er in de 16e eeuw grote onrust in de Nederlanden?

De Nederlanden onder Karel V

• De Nederlanden waren 17 lossen gewesten met Karel V als landsheer.
  
  
• De Nederlanden: geen eenheid, maar losse gewesten die elk eigen regels, privileges, rechtspraak en bestuur hadden .

Het bestuur van de Nederlanden

- Ieder Gewest: eigen regels en gewoonten.

Aan geld komen (voor voeren oorlog) kon alleen door met ieder gewest te onderhandelen voor belasting in de Gewestelijke staten.

- voornaamste edelen, geestelijken en afgevaardigden van de steden.

Pas als de landheer hun oude privileges wilde bevestigen, waren de staten bereid belasting te betalen.

Karel V

Verbleef in het buitenland.

Vertegenwoordiging door landvoogd(es).

Binnen ieder gewest benoemde Karel een Stadhouder als plaatsvervanger.

Centralisatie van het bestuur

• Voor een koning was het niet handig dat elke stad zijn eigen wetten en regels had. 
• Waarbij steeds vanuit één plaats (Brussel) wordt geregeerd noemen we centralisatie. 
• Hoe zorgde Karel V voor centralisatie?

1. Staten-Generaal werd ingesteld
2. Hoogste rechtbank in Mechelen voor hele Nederlanden
3. Rechters en ambtenaren werden aangesteld.

Centralisatie van het bestuur

Vele gewesten vonden de centralisatie van Karel V maar niks. Ze wilden dat oude privileges en wilden het gewest zelf besturen. 

Daarnaast waren de edelen bang hun macht en rijkdom kwijt te raken. 

De situatie in 1566

Edelen

Door de centralisatie bepaalde de landvoogdes Margaretha van Parma zonder overleg. De edelen verloren hierdoor hun macht

Rijke burgers

Door de centralisatie hadden de rijke burgers ook minder invloed op het bestuur van de gewesten.

€

Armoede/honger

Veel arbeiders en ambachtsleiden verdienden maar weinig geld. Ook mislukten de oogsten waardoor er weinig voedsel was.

Protestantisme

Veel mensen waren katholiek, maar er waren aardig veel protestanten. De katholieken vonden dat protestanten veel te hard werden aangepakt (onterecht).

✞

Godsdienstige wetten tegen de protestanten= plakkaten

• Karel V was katholiek en wilde ook dat iedereen dat was in zijn rijk.
  
• Invoering plakkaten: tegen ketters.  
• 1550: Bloedplakkaat, altijd doodstraf protestanten.
  
• 
  

1555: Filips II wordt landheer van de Nederlanden en koning van Spanje. 

• Halfzus Margaretha van Parma landvoogdes
• Filips  II ging bestuur nog meer centraliseren: verbood Staten-Generaal.
• Streng katholiek en wilde dat Bloedplakkaat werd uitgevoerd. 
• De inquisitie ging hierop toezien

Huiswerk

invulsamenvatting par 2.3