Basisstof 8 DNA technieken

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Erfelijkheid en Evolutie

Verwantschappen

DNA technieken

Lesverloop

1. Maak de startopdracht (als je het niet weet mag je jouw boek gebruiken)
2. Uitleg
3. Kennisvragen
4. Zelfstandig werken 

Startvragen:

1. Wat is natuurlijk selectie?

2. Wat is evolutie?

3. Wat is biotechnologie?

4. Wat is genetische modificatie?

5. Wat is CRISPR-CAS?

6. Maak een kruisingsschema 

Startvragen: 

1. Wat is natuurlijk selectie?

2. Wat is evolutie?

3. Wat is biotechnologie?

4. Wat is genetische modificatie?

5. Wat is CRISPR-CAS?

6. Maak een kruisingsschema 

Natuurlijke selectie

• De nakomelingen die de betere fenotypen hebben voor hun omgeving, overleven
• Natuurlijke selectie
  

Startvragen: 

1. Wat is natuurlijk selectie?

2. Wat is evolutie?

3. Wat is biotechnologie?

4. Wat is genetische modificatie?

5. Wat is CRISPR-CAS?

6. Maak een kruisingsschema 

Wat is evolutie

De ontwikkeling van het leven op aarde, waarbij soorten  ontstaan, veranderen of verdwijnen.

Startvragen: 

1. Wat is natuurlijk selectie?

2. Wat is evolutie?

3. Wat is biotechnologie?

4. Wat is genetische modificatie?

5. Wat is CRISPR-CAS?

6. Maak een kruisingsschema 

Biotechnologie

Klassieke 

• Traditionele technieken om dieren en planten te kweken. Bijv het gebruik van bacteriën en schimmels om producten te maken (brood, kaas, wijn, bier)

Moderne

• Aanpassen van het DNA van bacteriën, planten en dieren

Startvragen: Zoek op in je boek wat het is:

1. Wat is natuurlijk selectie?

2. Wat is evolutie?

3. Wat is biotechnologie?

4. Wat is genetische modificatie?

5. Wat is CRISPR-CAS?

6. Maak een kruisingsschema 

Genetische modificatie

Technieken waarbij het erfelijk materiaal van een organisme wordt aangepast

Startvragen: Zoek op in je boek wat het is:

1. Wat is natuurlijk selectie?

2. Wat is evolutie?

3. Wat is biotechnologie?

4. Wat is genetische modificatie?

5. Wat is CRISPR-CAS?

6. Maak een kruisingsschema 

Crispr-Cas

 Bij crispr-cas worden gericht wijzigingen aangebracht in genen van een organisme. Dat noem je met een Engels woord gene editing.

Gen therapie

Startvragen: Zoek op in je boek wat het is:

1. Wat is natuurlijk selectie?

2. Wat is evolutie?

3. Wat is biotechnologie?

4. Wat is genetische modificatie?

5. Wat is CRISPR-CAS?

6. Maak een kruisingsschema 

6. Een heterozygoot zwart mannetjes konijn kruist met een wit vrouwtje. Zwart is dominant over wit.

Hoe groot is de kans op een wit konijn? (vul het kruisingsschema in)

6. Een heterozygoot zwart mannetjes konijn kruist met een wit vrouwtje. Zwart is dominant over wit.

Hoe groot is de kans op een wit konijn? (vul het kruisingsschema in)

	a	a
A
a

6. Een heterozygoot zwart mannetjes konijn kruist met een wit vrouwtje. Zwart is dominant over wit.

Hoe groot is de kans op een wit konijn? (vul het kruisingsschema in)

	a	a
A	Aa	Aa
a	aa	aa

Hoeveel % kans?

6. Een heterozygoot zwart mannetjes konijn kruist met een wit vrouwtje. Zwart is dominant over wit.

Hoe groot is de kans op een wit konijn? (vul het kruisingsschema in)

	a	a
A	Aa	Aa
a	aa	aa

50% kans

DNA-technieken

DNA-technieken

• We lopen een aantal DNA-technieken langs
• Genetische modificatie
• CRISPR-CAS

Recombinant-DNA-techniek

Recombinant- DNA-techniek

Crispr-Cas

 Bij crispr-cas worden gericht wijzigingen aangebracht in genen van een organisme. Dat noem je met een Engels woord gene editing.

Gen therapie

Voorbeeld: CRISPR-CAS

Wijzigen van bestaande genen in organisme.
(Noemen we ook wel gene editing)

Gericht DNA knippen met CRISPR-CAS

BACTERIE EN INSULINE

Vragen

Met welk dier heeft de giraf het meeste verwantschap?

1. Dwergherten
2. Nijlpaarden
3. Tandwalvissen
4. Baleinwalvissen

Welke dieren hebben de minste verwantschap?

1. Slijmprik en vissen
2. Slijmprik en reptielen
3. Zoogdieren & reptielen
4. Zoogdieren en vogels

Met wie heeft soort B de meeste verwantschap?

1. A
2. C
3. D
4. E

Waarvan spreken we als het gaat om het sterkste dier overleeft?

1. Isolatie
2. Natuurlijke selectie
3. Kunstmatige selectie

Hoe noem je het proces dat ervoor zorgt dat organismen van dezelfde soort steeds meer van elkaar gaan verschillen?

1. evolutie
2. evolutietheorie
3. isolatie
4. dat bestaat niet

Haaien zijn gewervelde dieren. In de afbeelding zie je een stamboom die
de afstamming van verschillende groepen gewervelde dieren weergeeft
volgens de evolutietheorie.
welke antwoorden zijn goed?

1. Haaien zijn eerder ontstaan dan beenvissen.
2. Beenvissen zijn meer verwant aan haaien dan aan amfibieën.
3. A en B kloppen allebei
4. A en B kloppen allebei niet

Sleep de juiste afbeelding naar de bijbehorende structuur.

overeenkomst in bouw

overeenkomst in functie

Rudimentair

Wat wordt er gedaan bij recombinant-DNA-techniek?

1. Met behulp van bacteriën wordt van melk yoghurt gemaakt.
2. Nieuwe klonen worden gemaakt van gunstige organismen.
3. Door het gebruik van gisten wordt brood, bier en wijn bereid.
4. In het DNA van een organisme wordt nieuwe erfelijke informatie aangebracht.

Wat is recombinant-DNA-techniek?

1. Negatieve eigenschappen toevoegen
2. Geen eigenschappen toevoegen
3. Positieve eigenschappen toevoegen

Wat is CRISPR-Cas9?

1. Een schaar die DNA knipt
2. De naam van een Chinees onderzoek
3. Een bacterie die iets doet
4. Een schimmel die iets doet

Wat is nu mogelijk met behulp van Crispr-Cas9?

1. Stimuleren van de menselijke afweer
2. Op elke gewenste plek in het DNA knippen
3. 'foute' genen in DNA repareren
4. Virussen bestrijden die zich in ons DNA inbouwen

Aan het werk

Maken

• basisstof 1 t/m 7
• test jezelf
• Blooket

Startvragen