Les 4 - poëzie en gedichten

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 2

Poëzie en gedichten

Rijm

Eén van de kenmerken van poëzie is dat er vaak rijm in voorkomt. Je kunt in een gedicht op veel verschillende manieren rijmen. In deze les ga je vooral letten op eindrijm. Eindrijm betekent dat de woorden aan het einde van de zin op elkaar rijmen.

Wanneer de eindwoorden van zin 1 en zin 2 op elkaar rijmen, wordt dit aangegeven met de letter A. 

Het zoetste kind dat ik ooit zag A

was Pieter Hendrik Hagelslag A

Het kan voorkomen dat zin 1 en 2 niet dezelfde eindrijm hebben, maar dat een andere zin wel op zin 1 rijmt. Dan worden die zinnen met de letter A gemarkeerd. 

Zinnen die op zin 2 rijmen geven krijgen de letter B, C, etc.

Rozen verwelken, A

schepen vergaan B

maar mijn liefde voor jou C

zal altijd bestaan! B

Er zijn veel gedichten met verschillende soorten eindrijm. 

Slagrijm:                A A A A B B B B

Gekruist rijm:       A B A B C D C D

Omarmend rijm: A B B A C D D C

Gepaard rijm:       A A B B C C D D

Welke letter komt achter elke regel?

a

b

b

a

c

d

d

c

e

e

Dit is een __________________

slagrijm

gekruist rijm

omarmend rijm

gepaard rijm

Alliteratie 

Alliteratie wordt ook wel beginrijm genoemd. Het gaat bij alliteratie om dezelfde beginletters (medeklinkers) van woorden. Bij merknamen en in reclame wordt er veel gebruik gemaakt van alliteratie.

Merknamen

Heerlijk Helder Heineken - de alliteratie zit in de herhaling van de H.

Today, Tomorrow, Toyota - de alliteratie zit in de herhaling van de T.

Reclame

Assonantie

Assonantie heet ook wel klinkerrijn of klankrijm.

Hierbij gaat het heel erg om de klank van beklemtoonde lettergrepen.

Bij assonantie hebben de klinkers in de beklemtoonde lettergrepen dezelfde klank. Ook assonantie komt vaak in reclame voor.

Hoe vind je

de beklemtoonde lettergreep?

1. Deel het woord in lettergrepen. 

be-lang-rijk

2. Stel je voor dat je het woord

heel duidelijk uit moet spreken

(bijvoorbeeld voor een dove buurvrouw). 

Welke lettergreep krijgt dan

extra nadruk (extra hard en

misschien extra lang)?

be-lang-rijk

Zoek het gedicht Schimmenspel van Linda Vogelesang op en kopieer het

in het poëziedossier. 

Markeer in het gedicht eindrijm

met een kleur.

Markeer in het gedicht alliteratie

met een andere kleur.

Markeer in het gedicht assonnatie

met weer een andere kleur.

OPDRACHT 8

Poëzie en gedichten