4.3 Stofeigenschappen

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

4.3 Stofeigenschappen

H4 Stoffen en Materialen

4.2 Materialen in onze omgeving

4.3 Stofeigenschappen

Kerstvakantie

4.4 Zinken en drijven

4.5 Omgaan met gevaarlijke stoffen

4.6 Stoffen in het milieu

PTA vrijdag 31 januari 2025 

H4.3 Stofeigenschappen

Aan het eind van deze paragraaf kan ik...

• beschrijven wat stofeigenschappen zijn;
  
• uitleggen wanneer een stof van fase verandert;
  
• Ik kan minimaal 5 stofeigenschappen noemen om stoffen van elkaar te kunnen scheiden
• rekenen met oplosbaarheid en concentratie. 

Maar eerst een stukje herhaling

Deeltjesmodel

• Moleculen van een stof veranderen niet

• Moleculen van een stof bewegen voortdurend.
  

• Moleculen van een stof trekken elkaar aan.
  

Ken je de faseovergangen nog?

verdampen

condenseren

stollen/bevriezen

smelten

rijpen

vervluchtigen/
sublimeren

Fasen en fase-overgangen

• a)  vast
• i)   vloeibaar
  
• h)  gas
  

• b)  rijpen
• c)  sublimeren 
• d) stollen
• e)  smelten
• f)  condenseren
• g)  verdampen

Graden celcius naar Kelvin

0 graden Celsius is ... Kelvin

0 Kelvin is ... graden Celsius

Stofeigenschappen 

Ik kan minimaal 5 stofeigenschappen noemen 

om stoffen van elkaar te kunnen scheiden

Ik kan met voorbeelden uitleggen hoe je 

stoffen van elkaar kunt scheiden

Stofeigenschap of niet

Stofeigenschap

Geen Stofeigenschap

Brandbaarheid

Kleur

Temperatuur

Fase

Massa

Vorm

Dichtheid

Kook/smeltpunt

Volume

Stofeigenschappen:

• Brandbaarheid
• Geur
• Kleur
• Smaak
• Fase (bij kamertemp.)
• Kookpunt
• Smeltpunt
• Oplosbaarheid in water/olie
• Dichtheid

Geen stofeigenschappen:

• Temperatuur
• Vorm
• Massa
• Volume

Eigenschappen vaststellen

Oplosbaarheid:

• de mate waarin een stof oplost in een andere stof, bv water of olie

Geleiding:

• Alle metalen geleiden goed, rest zijn isolatoren

Dichtheid:(komt in 4.4)

• Is de hoeveelheid massa in een bepaald volume
• de massa van een stof per volume-eenheid 
• Dichtheid = massa : volume

Zuivere stoffen of mengsels

Zuivere stof

• Slechts één type bestandsdeel
• Element / verbinding

Mengsel

• twee of meer stoffen bij elkaar                                                                                             en niet een nieuwe stof vormen

Zuiveren

• moleculen aan het sorteren. 

• Alle moleculen van dezelfde soort bij elkaar sorteren

• gebruik van scheidingsmethodes 

Voorbeeld

Het zuiveren van suiker. Suikerbieten die in de fabriek worden verwerkt, bestaan voor ongeveer 20% uit suiker. Stap voor stap wordt de suiker gescheiden van de andere stoffen. Uiteindelijk blijven er dan witte kristallen over die voor meer dan 99% uit suiker bestaan.

Afbeelding 12

Een mengsel van 3 stoffen

Afbeelding 13 

3 zuivere stoffen

Zuivere stof of mengsel?

mengsel

zuivere stof

zuivere berglucht

zeewater

gedestilleerd water

coca-cola

zuurstof

suiker

gemalen koffie

Smeltpunt/Kookpunt

dfdf

Smeltpunt

Vast > vloeibaar

vloeibaar > vast 

Kookpunt

vloeibaar > gas

gas > vloeibaar

Zie Binas (let op Kelvin of graden Celcius)

Wat is het Smeltpunt?

1. 400 °C
2. 250 °C
3. 100 °C
4. 1.7 °C

Het kookpunt van zuurstof is -183 ℃.
Wat is het kookpunt van zuurstof in kelvin?

1. -90 K
2. -456 K
3. 90 K
4. 456 K

Wat is het kookpunt van olijfolie in graden Celsius? Kookpunt is 573 K

1. 843 graden
2. 300 graden
3. 0 graden
4. 570 graden

Wat is het smeltpunt van zilver?
(hiervoor Binas nodig)

1. 1234 Kelvin
2. 1234 graden Celsius
3. 1808 graden Celsius
4. 1808 Kelvin

Concentratie

Stofeigenschap: Oplosbaarheid. 

Concentratie= hoeveelheid van één stof die is opgelost. 

VB Zout en Suiker kun je oplossen. 

Als je 5 gram zout oplost in 100 ml, 

dan is de concentratie zout 5%.

Wanneer je de concentratie weet, kun je ook uitrekenen hoeveel gram ergens in zit. 

VB, in een blikje van 330ml is de suiker concentratie 10,6%, hoeveel suiker zit erin. 

Verhoudingstabel!!!

En nu aan de slag

Lees H4.3 Stofeigenschappen goed door. (p. 78 LB)

Maak WB
GT H4.3 Opg. 3 t/m 23 (Begrijpen-Beheersen)
K Opg. 6 t/m 25 (Begrijpen-Beheersen)

Klaar:

=> Aan de slag in learnbeat ("F" Extra oefening)

of learnbeat zelf oefenen

H4 Stoffen en Materialen

4.2 Materialen in onze omgeving

4.3 Stofeigenschappen

4.4 Zinken en drijven

Kerstvakantie

4.5 Omgaan met gevaarlijke stoffen

4.6 Stoffen in het milieu

PTA Dinsdag 21 januari 2025 

Stofeigenschappen 

Ik kan minimaal 5 stofeigenschappen noemen 

om stoffen van elkaar te kunnen scheiden

Ik kan met voorbeelden uitleggen hoe je 

stoffen van elkaar kunt scheiden

Stofeigenschappen:

• Brandbaarheid
• Geur
• Kleur
• Smaak
• Fase (bij kamertemp.)
• Kookpunt
• Smeltpunt
• Oplosbaarheid in water/olie
• Dichtheid

Geen stofeigenschappen:

• Temperatuur
• Vorm
• Massa
• Volume

Practicum: 

Afkoelen van kaarsvet

Wijziging Startopdrachten:

1. Lees het hele practicum door

2. Zoek het smeltpunt op van paraffine (kaarsvet) en reken deze om naar °C

• paraffine = 325 K - 273= 52°C

Wijziging  Benodigdheden:

* Waterbad
* brander, driepoot en gaasje
* bekerglas met water

Wijzigingen Uitvoering

1. 2. 

3. Zet de opstelling klaar op je werkplek

4. Plaats de thermometer in de reageerbuis met kaarsvet, terwijl deze nog in het waterbad zit. Wacht 20 seconden.

5. Pak de reageerbuis met de reageerbuisknijper vast en zet deze in het reageerbuisrekje

6. Meet gedurende vijf minuten om de 20 seconden de temperatuur.

7. Zet de temperaturen in de tabel

8. Verwerk de gegevens uit de tabel in een grafiek. Zet de tijd uit langs de horizontale as en de temperatuur langs de verticale as.

Dit ga je doen:

• Zet eerst de opstelling klaar om de temperatuur van het kaarsenvet te meten. 
• Plaats de thermometer in de reageerbuis met kaarsvet, terwijl deze nog in het waterbad zit. Wacht 20 seconden.
• Pak de reageerbuis met gesmolten kaarsenvet uit het waterbad en plaatst die in jouw reageerbuisrekje.
• Meet gedurende vijf minuten om de 20 seconden de temperatuur.
  
• Zet de temperaturen in de tabel.
  
• Verwerk de gegevens uit de tabel in een grafiek. Zet hierbij de tijd uit langs de horizontale as en de temperatuur langs de verticale as.
  

Vragen

• Welke temperatuur meet je tijdens het stollen van het kaarsvet?

• Verklaar het verloop van de grafiek

Vuurwerk

Bijna weer Oud & Nieuw

Hoe werkt vuurwerk!

Waarom houden we zo van vuurwerk!

www.google.com

Nog even extra herhaling

Stofeigenschappen:

• Brandbaarheid
• Geur
• Kleur
• Smaak
• Fase (bij kamertemp.)
• Kookpunt
• Smeltpunt
• Oplosbaarheid in water/olie
• Dichtheid

Geen stofeigenschappen:

• Temperatuur
• Vorm
• Massa
• Volume

Fasen en fase-overgangen

• a)  vast
• i)   vloeibaar
  
• h)  gas
  

• b)  rijpen
• c)  sublimeren 
• d) stollen
• e)  smelten
• f)  condenseren
• g)  verdampen

Kookpunt of kooktraject

En nu aan de slag

Lees H4.3 Stofeigenschappen goed door. (p. 78 LB)

Maak WB H4.3 Opg. 3 t/m 22 (Begrijpen-Beheersen)

Klaar:

=> Aan de slag in learnbeat ("F" Extra oefening)