COV 3 actief luisteren

• Begeleider in de Kinderopvang
• Secundair onderwijs

Communicatieve vaardigheden in de kinderopvang

Les 3 - actief luisteren

Goeiemorgen!
Hoe gaat het?

😒🙁😐🙂😃

Vandaag

voorbeeld en evaluatie ik-boodschap

oefening LSD

oefening luisterfouten

evaluatie actief luisteren

verbindend communiceren

voorbeeld en oefening: ik-boodschap

evaluatie in bookwidgets

Je hebt morgen een belangrijk examen. Je partner kijkt tv, het geluid staat erg luid. Je kan je niet concentreren.

Wat zeg je?

Schrijf zelf eens een ik-boodschapje gericht aan de klas...

(ik merk/zie/hoor- mijn gevoel - wat ik nodig heb - wat ik wil dat de ander doet)

evaluatie ik-boodschap

• in smartschool - oefeningen - Eva ik-boodschap
  

•  MAXIMUM 30 minuten (= incl korte pauze)

link ESF

link Basis

= > Ik verwacht je terug in SSLIVE om (??) u / of geef een seintje als je klaar bent

actief luisteren

Actief luisteren: vorige lessen

samenvatten (de hobby van de leerkracht)

• kort herhalen in je eigen woorden
• = ik luister naar je én ik begrijp ook wat je zegt.

vragen stellen (kennismaking en de hobby)

• durf!
• bij open vragen krijg je meer informatie (hoe ... gaat het, ... komt het dat, ... denk je daarover, ... voel je je daarbij, ...)
• gesloten vragen geven korte, duidelijke antwoorden (wie, wat, waar, wanneer, ...)

actief luisteren: vandaag

• luisterhouding: oefening
• ezelsbruggetjes LSD
• gevoelsreflecties: oefening
  
• luisterfouten: oefening
• evaluatie actief luisteren
  

intro: luisteroefening in de klas

Groep 1 gaat buiten de klas: jullie mogen iets vertellen waar je enthousiast van wordt.

Groep 2 blijft in de klas: jullie gaan naar iemand van groep 1 luisteren.

luisteroefening nabespreking

• Hoe verliep de oefening? Gezellige babbel? Of net niet
• Werd er naar je geluisterd?
• Wat doe je zelf wel eens bij het luisteren... dat de verbinding verbreekt?

• Er zijn heel wat luisterfouten te bedenken, maar eerst kijken we eens naar wat echt, actief luisteren is.

Wat is voor jou 'goed' luisteren?
Hoe ziet dat eruit / wat doe je dan?

ezelsbruggetjes

OMA en NIVEA

• ‘Echt luisteren’ is het allerbelangrijkste in de zorg.
• Er is echter niets moeilijker dan dat.
• Er is altijd ruis (= storingen in de communicatie).
• De meeste ruis zit in jezelf.

De meeste ruis zit in jezelf... Daarom zeggen we:
‘Laat OMA thuis’ en ‘Smeer Nivea’.

Oma staat voor ‘Oordelen, Meningen en Aannames.

Waar staat NIVEA voor?

1. Niet invoelen van een ander
2. Niet invullen voor een ander
3. Niet interesseren voor een ander

Echt luisteren is wat anders dan ‘aanhoren’. Echt luisteren helpt je te achterhalen wat voor de ander belangrijk is. Echt luisteren doe je met je oren maar ook met al je andere zintuigen.

Ook hier is een ‘ezelsbruggetje’ voor:
'Geef LSD', of 'gebruik LSD'. Wat bedoelen we daarmee?

1. Neem een geestverruimend pilletje of drankje, dan praat je makkelijker
2. Lekker Samen met Dierbaren
3. Luisteren, Samenvatten, Doorvragen

LSD (Luisteren, Samenvatten, Doorvragen) helpt je in een doelgericht gesprek bij nog meer zaken.

Welke is hierbij het belangrijkste?

1. Het helpt je regie te houden over het gesprek
2. Het helpt je om verslag te doen van een gesprek
3. Het helpt de ander te beseffen met wie hij of zij spreekt

Een goede luisterhouding

We bekijken een filmpje in 2 delen

Na deel 1 kan je een reactie noteren

• wat was de houding van de verpleegster? (wat deed ze? wat zei ze?)
• wat was het effect op de dochter?
  

Na deel 2 reageren we mondeling

Een goede luisterhouding (bron: Goed in gesprek)

Wij kijken naar Siona, de verpleegster met het witte jasje.

• Siona evalueert met de dochter van mevrouw Vreeswijk hoe het met haar moeder gaat.

• De moeder van Siona is gevallen en de dochter wil nieuwe afspraken over de zorg.

• Heeft Siona oog, oor en gevoel voor de dochter? Welk effect heeft dit alles op de dochter?

02:09

wat was de houding van de verpleegster? (wat deed ze? wat zei ze?)
wat was het effect op de dochter?

05:21

Wat vond je goed aan dit gesprek?
Wat deed / zei Siona?
Wat was het effect op de dochter?

Waarom actief luisteren? Als je goed luistert dan…

• Stimuleer je de ander zijn verhaal te vertellen
• Geef je je volle aandacht
• Probeer je je in te leven in de gedachten en gevoelens van de ander. Je vraagt daar ook naar.
• Let je op non-verbale signalen van de spreker
• Probeer je de boodschap en de gevoelens van de spreker zo goed mogelijk te begrijpen.
• Actief luisteren is meer dan enkel 'horen wat de ander zegt'. Het vraagt van jou als luisteraar een actieve inzet

1

2

3

4

5

LSD

• Luisterhouding: SOFTEN
• Samenvatten: parafraseren en gevoelsreflecties
• Doorvragen: open en gesloten vragen

S

O

F

T

E

N

hoort er niet bij

Smile

Open houding

Forward

Touch

Eye

Nod

Knikken (nod)

Naar voren leunen

Aanraken (als gepast)

Oogcontact

Armen gekruist

Achterover leunen

LSD - Samenvatten

Redenen om samen te vatten wat je hoort:

• Je toont dat je echt luistert.
• Je houdt een spiegel voor de ander: dit is hoe je bij mij overkomt, wat ik begrijp
• Je checkt of je de ander wel goed begrepen hebt.

parafraseren

Parafraseren is in je eigen woorden herhalen wat de spreker zei.

Deze woorden kan je gebruiken om samen te vatten:

•     Dus,...
•     Als ik het goed begrijp, ...
•     Klopt het dat je ...
•     Ik wil graag even samenvatten, zodat ik zeker ben dat ik je goed begrepen heb.

gevoel reflecteren

Soms merk (hoor, zie, voel)  je dat iemand heel blij, verdrietig, bang of boos is.

• Dan kan het helpen om dat even te benoemen.
• Dat heet 'een gevoelsreflectie doen.'
• Gevoelsreflecties zijn een belangrijke luistertechniek.

Effect

• de spreker weet zich erkend in zijn gevoelens
• gevoelens mogen er zijn
• er komt rust en ruimte in het gesprek
  

gevoelsreflecties verwoorden

•  'ik zie dat je gezicht helemaal optrekt, je bent er echt gelukkig mee'
•  'ik zie je tranen.. je bent echt verdrietig he.. '
•  'je wordt rood en je praat steeds luider, ik denk dat je heel boos aan het worden bent...'
• 'het frustreert je als we door elkaar praten'

gevoelsreflectie fout-fout-goed voorbeeld

Linda, de moeder van Jonas, heeft een afspraak met het CLB. Omwille van hardnekkige rekenproblemen, dubbelt Jonas momenteel het tweede leerjaar.  Linda vermoedt dat de school niet genoeg moeite doet om haar zoon te helpen. De juf volgt de gemaakte afspraken niet, kijkt zijn agenda niet na,… Linda wordt hier kwaad over.

https://ppw.kuleuven.be/gespreksvaardigheden/Project/videojukebox_1_mov/linda

(extra voorbeelden)

LSD - doorvragen

Niet:

• 1 vraag
• Enkel de vragen op je lijstje stellen
• ja/nee vragen stellen

Doorvragen is wel:

• inhaken op wat de spreker zegt, vaak direct nadat je kort samenvatte
  
• "oh ja? Vertel daar eens meer over?"

Ik krijg van mijn mentor feedback waar ik niets van begrijp.

Ik ga hier actief luisteren (LSD toepassen)

JA, vragen stellen mag toch?

NEE, ik moet dat gewoon aanvaarden

Ik wil hier iets over zeggen

Mijn partner komt thuis van het werk en heeft daar iets meegemaakt. Ik heb zelf een rotslechte dag gehad op school, slecht geslapen, de kinderen te laat opgehaald van de opvang en ik ben echt doodop.
Ik ga toch actief luisteren naar mijn partner. (LSD)

Ja

Nee

Ik wil hier iets over zeggen

Ik heb snel praktische informatie nodig.

Actief luisteren?

Ja

Nee

Ik wil iets zeggen

typische luisterfouten

te snel adviseren 'zou je niet...'

geruststellen 'komt wel goed'

afgeleid zijn 

verklaringen geven

Oefeningen en evaluatie

• de rest van de les: 2 oefeningen + 1 evaluatie
• bookwidgets in oefeningen
• stuur een SS-bericht naar de leerkracht als je gedaan hebt

Oefeningen in Smartschool

COV - oefeningen - actief luisteren

1. gevoelens herkennen en reflecteren (wat is de beste reactie)
   
2. gevoel verwoorden (zelf een reactie schrijven)
3. evaluatie actief luisteren (reacties beoordelen goed/fout)