Les 3. Populatiedynamiek

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

Tas van tafel

Laptop pakken & in Lesson-Up

Binas pakken

Eindexamenvraag havo 2019

Over de relaties tussen de plant, de vleesetende luis, de spin en de fruitvliegjes worden drie uitspraken gedaan:

1. Tussen de vleesetende luis en de plant is sprake van mutualisme.

2. Tussen de vleesetende luis en de fruitvliegjes is sprake van

parasitisme.

3. Tussen de spin en de fruitvliegjes is sprake van predatie.

Noteer de nummers 1, 2 en 3 onder elkaar op je antwoordblad en schrijf achter elk nummer of de betreffende uitspraak juist of onjuist is.

Over de relaties tussen de plant, de vleesetende luis, de spin en de fruitvliegjes worden drie uitspraken gedaan:
1. Tussen de vleesetende luis en de plant is sprake van mutualisme.
2. Tussen de vleesetende luis en de fruitvliegjes is sprake van parasitisme.
3. Tussen de spin en de fruitvliegjes is sprake van predatie.

Noteer de nummers 1, 2 en 3 en schrijf achter elk nummer of de betreffende uitspraak juist of onjuist is.

Waarom kunnen deze soorten toch naast elkaar leven? (allebei herbivoren & consument van de .... orde

Habitat en niche

Habitat:

De leefomgeving van een organisme met de specifieke abiotische en biotische factoren (een aanwijsbare plek)

Niche:

De wijze waarop de soort de biotische en abiotische factoren in de habitat gebruikt en dus de habitat beïnvloedt. (rol/functie)

Door verschillen in niche kunnen verschillende soorten samenleven in dezelfde habitat.

DOEL

Je kunt in een gegeven situatie beargumenteren hoe verschillende factoren bijdragen aan populatiegroei (of afname)

0

BALANS

Populatiegroei = (geboorte-sterfte) + (immigratie - emigratie)

i= in

e=exit

Hoe zijn deze begrippen van toepassing op het vorige filmpje?

Geef een biotische factor en een abiotische factor die invloed hebben op het geboortecijfer

Geboortecijfer

populatiegrootte

voedselbeschikbaarheid

soort

Sterftecijfer

biotisch

predatie

ziekte

voedseltekort

abiotisch

droogte

hitte/kou

DOEL

Je kunt veel voorkomende patronen in populatiedynamiek in een gegeven context herkennen en verklaren (predator-prooi dynamiek, S-curve, J-curve)

0

fasen

1. Exponentiele groei (J-curve)
2. Stabilisatie (S-curve)
3. biologisch evenwicht

"verspreid zich in een rap tempo"

Exponentiële groei

Voorwaarde: 
Geen beperkende factoren

Geeft J-curve

Loopt het compleet uit de hand, dan noem je de soort een plaag

Bij een J-curve is er vaak er verassingselement aanwezig

Stabilisatie

Beperkende factoren gaan een rol spelen (Welke?)

Groei stopt als draagkracht is bereikt

Geeft s-curve

Beperkende factoren

• Broedplekken verwijderen
• Inzet natuurlijke vijanden
• Voedsel afschermen (gaas)
• Gif
  

DOEL

Je kunt in een gegeven situatie beargumenteren wat de beste methode is om een populatiegrootte te bepalen. Je kunt de volgende methoden toepassen: Tellen, Steekproef, Vangen-Merken-Terugvangen

Hoe bepaal jij het aantal gnoe's?

Tellen of steekproef?

Tellen:
Weinig individuen en makkelijk te zien

Steekproef:
Veel individuen en homogeen verdeeld

0

Vangen-merken-terugvangen

1. Vang en merk een deel van de populatie
2. Geef dieren tijd om zich opnieuw te verdelen
3. Vang een deel van de populatie en tel de gemerkte dieren

Aanname:

verhouding gemerkt/ongemerkt is bij de 2e vangst gelijk aan de verhouding in de totale populatie

Samen een voorbeeld uitwerken

Met de volgende berekening is het totaal aantal spitsmuizen in dat gebied te bepalen: x : y = o : g.

x = de onbekende populatiegrootte

y = het aantal gemerkte dieren

o = aantal dieren dat de tweede keer is gevangen en 

g = het aantal teruggevangen gemerkte dieren.

Makkelijker is om x =  (y * o) / g

Dus: onbekende populatiegrootte = (aantal gemerkte dieren * aantal dieren 2e vangst) / aantal 
                                                                                                                                    teruggevangen gemerkte dieren

Een vwo 5 leerling op het Ichthus College wil weten hoeveel eerstejaars er in de school zijn. Hij beschiet er 25 met watervaste verf. De leerling vraagt een groepje medeleerlingen om een dag later eerstejaars te zoeken. Van de 20 leerlingen die ze vinden hadden er 2 een verfvlek. Bereken de grootte van de eerstejaars populatie.

biologiepagina.nl

In de praktijk blijkt dat de telling van de havo 5 leerling niet helemaal klopt met de werkelijkheid. De leerlingen die de eerste keer geraakt werden door de verf blijken zich veel meer te verstoppen en zijn dus moeilijker terug te vangen. Is er in de berekening van de havo-5 leerling een overschatting of onderschatting van het werkelijk aantal eerstejaars geweest?

Samenvattend

Als gemerkte dieren gemakkelijker terug te vangen zijn de tweede keer, dan zal er sprake zijn van een onderschatting

Als gemerkte dieren moeilijker terug te vangen zijn de tweede keer, dan zal er sprake zijn van een overschatting

Inzichtsvraag. Bij de eerste vangst tweedejaars leerlingen zijn er 30 gemerkt met verf. Bij de twee vangst waren er wederom 30 tweedejaars leerlingen. Er zijn op school 150 tweedejaars leerlingen. Hoeveel leerlingen moeten er gemerkt met verf zijn geweest bij de tweede vangst?

Huiswerk

Maken oefen opgaven 23.4 en toetsvragen 23.5

Lezen 23.8