2.2 Cellen deel 1 VWO

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H2: Cel en leven

Programma

• Lezen blz. 52-53 & 54 (tot plantencellen)
• Theorie 
• Verwerking (opdr. 1 t/m 5)

Leerdoelen 2.2 (deel 1)

Je benoemt en herkent de functies van de onderdelen van een menselijke en dierlijke cel.

Herinner jullie deze afbeelding nog..?

Biologen hebben alle organismen (levende wezens) opgedeeld in

  4 rijken

Vier rijken - celkenmerken

Autotroof: maakt eigen voedingsstoffen

Heterotroof: voedingsstoffen uit andere organismen

Vier rijken - celkenmerken

Prokaryoot: zonder celkern

Eukaryoot: met celkern

Dierencellen (heterotroof + eukaryoot)

celmembraan:

begrenzing van de cel, regelt wat er in- en uit gaat (par3)

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

grondplasma:

waterige inhoud van de cel.

cytoplasma: inhoud van de cel inclusief  organellen

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

celkern:

bevat het erfelijk materiaal (DNA) in de vorm van chromosomen (par4)

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

kernlichaampje:

bevat het materiaal wat nodig is om ribosomen te maken

kernmembraan: omgeeft de kern, bevat kernporiën

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

ribosoom:

bestaat uit RNA en eiwitten, zijn betrokken bij het maken van nieuwe eiwitten (par4)

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

mitochondrium:

energiecentrale van de cel: hier wordt glucose afgebroken mbv O₂, dit levert energie op (in de vorm van ATP) en CO₂

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

endoplasmatisch reticulum:

transportstelsel van membranen (par4)

ruw: ribosomen aan de buitenkant

glad: geen ribosomen aan de buitenkant 

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

golgisysteem:

transportstelsel dat eiwitten bewerkt en blaasjes afsnoert zoals lysosomen/ transportblaasjes (par4)

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

lysosoom:

blaasje omgeven door een membraan waar enzymen in zitten (eiwitten die dingen kunnen afbreken zoals organellen)

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

transportblaasje:

blaasje met verpakte eiwitten

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

centrosoom:

bestaat uit twee centriolen. Speelt een rol bij de celdeling, oriënteren en scheiden van het erfelijk materiaal (par5). 

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

celskelet:

geeft stevigheid aan de cel en richting aan transportprocessen.

Stel je voor...

een cel is een fabriek.

Wat wordt er in de fabriek gemaakt? Onderdelen om de fabriek werkend te houden. Of eventueel een nieuwe identieke fabriek te bouwen.

Bedenk voor de organellen die we nu hebben behandeld een analogie in een fabriek.

Maak nu de fabrieksopdracht

Stel je voor...

celmembraan

grondplasma

cytoplasma

celkern

chromosoom

ribosoom

mitochondrium

glad ER 

ruw ER 

golgi-systeem

tranportblaasje

celskelet

Stel je voor...

muur met deuren en ramen

lucht in de fabriek

hele inhoud van de fabriek

hokje met alle instructieboeken

instructieboek (hoe bouw ik..)

machine om iets te maken (volgens de instructie)

celmembraan

grondplasma

cytoplasma

celkern

chromosoom

ribosoom

Stel je voor...

dieselgenerator/energietoevoer

transportbanden

transportbanden met machines

verpakkingsband

verpakking (doos)

balken, metalen rails

mitochondrium

glad er

ruw er

golgi-systeem

tranportblaasje

celskelet

Nu en huiswerk

Maak opdracht 1 t/m 5

Programma 2.2 (deel 2)

• Lezen vanaf blz. 55 t/m het einde 
• Theorie + verwerking (lessonup)

Leerdoelen

• Je benoemt en herkent de functies van de onderdelen van een plantaardige cel.
  
• Je benoemt op celniveau de eigenschappen van planten, dieren, schimmels en bacteriën.

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

celmembraan ✔

celkern ✔

kernlichaampje ✔

kernmembraan ✔

chromosoom ✔

ribosoom ✔

mitochondrium ✔

glad er ✔

ruw er ✔

golgi-systeem ✔

lysosoom ✔

tranportblaasje ✔

celskelet ✔

centrosoom X

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

Celwand: extracellulaire laag, gemaakt van cellulose of lignine (houtstof).

Geeft de plantencel vorm en stevigheid.

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

(centrale) vacuole:

grote blaas met water en opgeloste stoffen (soms kleurstoffen, bijv paars)

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

bladgroenkorrels/ chloroplasten: hier vindt fotosynthese plaats (aanmaak van glucose met water en CO₂).

Groene plastide.

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

andere plastiden: amyloplasten: opslag zetmeel

chromoplasten: kleurstofkorrels (geel - rood)

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

Plastiden kunnen in het leven van een plant veranderen van de een naar de ander

Van chloroplast naar chromoplast

Stel je voor...

celwand

bladgroenkorrel

amyloplast

chromoplast

Stel je voor...

stucwerk aan de  buitenkant

zonnecollector

dieselopslag

gekleurde verf op de muur

celwand

bladgroenkorrel

amyloplast

chromoplast