Fictie: tijd

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Wat gaan we deze les doen? 

We gaan deze les het onderdeel fictie herhalen. 

Wat gaan we herhalen: Tijd, spanning en ruimte

Tijd

chronologisch - niet-chronologisch

Een verhaal noem je chronologisch als de gebeurtenissen in een verhaal worden verteld in de volgorde waarin ze ook hebben plaatsgevonden. 

Voorbeeld: Dagboek van Anne Frank

Een verhaal is niet-chronologisch als de schrijver midden in een verhaal begint. de lezer komt er pas langzaam achter wat er gebeurt is. 

Voorbeeld: boeken van Mel Wallis de Vries

vertelde tijd - verteltijd 

Vertelde tijd: de tijdsperiode van een verhaal (bijvoorbeeld: twee minuten - twee jaar).

Verteltijd: Elk verhaal heeft een bepaalde lengte: woorden, zinnen, bladzijden (150 woorden, 2 minuten leestijd).

Versnelling - vertraging

Een verhaal kan versneld worden door een sprong te maken in de tijd. Opeens gaat het verhaal na twee jaar verder (op de volgende bladzijde).

Een verhaal kan vertraagd worden door een bepaalde scene lang te laten voortduren gedurende het boek. Meestal worden de personages en de ruimte uitgebreid beschreven. 

flash forward - flash back

flash forward: ook wel vooruitwijzing genoemd. De lezer krijgt een tip over wat er verderop in het verhaal gebeurt.

flashback: wanneer een personages terugkijkt in de tijd (terugblik). Dit kan uitgebreid zijn, maar ook in een paar regels gebeuren. 

LET OP: in beide gevallen wordt de chronologie van het verhaal onderbroken. 

In deze scene is gebruik gemaakt van

1. flash forward
2. versnelling
3. vertraging
4. flashback

‘Gisteren was Robin gegaan, vandaag zou zij vertrekken’.

Is hier sprake van:

1. flasback
2. versnelling
3. vertraging
4. flashforward

Ze zou ’s avonds weglopen. Ze hoefde alleen nog maar de rest van de dag door te komen.

Is hier sprake van:

1. flashback
2. versnelling
3. vertraging
4. flashforward

Het viel niet op dat Anna niet kwam ontbijten. In de avond zou ze weglopen. Om 12 uur klom ze uit haar bed, douchte lang en sloop naar beneden.

Hier is sprake van:

1. flashback
2. versnelling
3. vertraging
4. flashforwad

Spanning 

Fragement 32:30-33.30 minuten 

Fragment

Jullie gaan kijken naar een fragment uit de serie ‘Penoza V’. Tijdens het fragment krijgen jullie vragen over spanning en vertelperspectieven. 

Luister en kijk goed naar dit fragment. 

Welk woord past bij dit fragment?

1. spanning
2. sensatie

Op welke manier wordt in dit stukje ‘spanning’ gebruikt?

Vanuit welk perspectief wordt dit stukje gefilmd. Waarom denk je dat dit zo is gedaan?

Wat maakt dit stukje fragment spannend?

Geef aan waarom je nu al weet dat deze mensen kwaad in de zin hebben.

Korte instructie

Spanning: zorgt ervoor dat een lezer of een kijker nieuwsgierig blijft naar wat gaat volgen. 

Sensatie: betekent eigenlijk opwinding —> een opstootje. Dit is van korte duur (is snel voorbij). 

Spanning

* je leeft mee met de hoofdpersoon (identificatie - vereenzelviging)

* de kijker - lezer moet de hoofdpersoon sympathiek vinden

* de kijker - lezer moet zich in de hoofdpersoon kunnen herkennen

* het lot van de hoofdpersoon raakt de kijker - lezer

Ruimte 

Ruimte

* Ruimte is de omgeving waarin het verhaal zich afspeelt, waarin personages zich bewegen. 

* Onder ruimte verstaan we niet alleen fysieke ruimtes, zoals een slaapkamer of een park, maar alle omschrijvingen over de omgeving. 

Beschrijven van ruimtes in een verhaal

Een schrijver beschrijft ruimtes omdat dit een functie heeft in het verhaal, bijvoorbeeld om gebeurtenissen te omschrijven of om een bepaalde sfeer weer te geven.

Een ruimtebeschrijving kan ook spanning creëeren doordat het juist contrasteert met de beschreven gebeurtenissen. 

Voorbeelden:

Voorwerpen: flikkerende lampen, een kerstboom, een ambulance voor de deur.

Geluiden: geraas van verkeer, een tikkende klok, een glas dat kapot valt.

Weer en seizoenen: stralende zon, miezer, bittere vrieskou. 

Tijdperken: het heden, een jaar (1940), een verre toekomst.

Culturen: typische Japanse gerechten, personages met een dialect, jongerencultuur. 

Hoe wordt ‘ruimte’ in deze scene gebruikt?