Fictie Analyse - Poëzie - Les 5 - Sonnet

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Leerdoelen

Aan het eind van de les...

kun je drie kenmerken van een sonnet uitleggen. 

kun je kenmerken van een sonnet herkennen en benoemen. 

kun je het begrip volta uitleggen en herkennen in een sonnet. 

Wat valt je op aan het gedicht?

dinsdag 23 maart 5e uur

woensdag 24 maart 3e uur

Geschiedenis van het sonnet

• Italië  (eind 13e / begin 14e eeuw)
• Renaissance 
• Dante en Petrarca
• Nederland (16e eeuw)
• Jacques Perk
• William Shakespeare

Regels van het sonnet

• Altijd 14 regels 
• Twee kwatrijnen (samen: octaaf)
• Twee terzinen (samen: sextet)
• Het meest traditionele rijmschema is: abba abba cdc dcd, andere varianten komen wel voor, maar er is altijd sprake van enige vorm van rijm.

Petrarcasonnet

• Een klassiek sonnet is een rijmend gedicht van 14 regels en met de volgende structuur: eerst twee kwatrijnen en daarna twee terzinen.
• Het rijmschema kan variëren, maar veel voorkomende rijmschema's zijn
  
• abba abba cdc cdc
  

Shakespearesonnet

Sonnet nr. 130

Mijn liefje heeft geen ogen als de zon;

 Veel roder dan haar lippen is koraal;

 En sneeuw is wit? Dan zijn haar borsten vaal;

 Zijn haren goud? ’t Is zwart goud dat zij spon.

 En ik ken rozen, roze, wit en rood,

 Maar zulke rozen sieren niet haar wangen;

 Ook zijn er geurtjes waar ik meer van genoot;

 Dan die er in mijn liefjes adem hangen.

 Ik die graag hoor praten moet beamen

 Dat ik muziek vaak aangenamer vond;

 Nooit zag ik hoe godinnen nader kwamen,

 als zij loopt, stampt mijn liefje op de grond.

En toch, mijn hemel, mijn lief kan meer bekoren

 Dan al die vrouwen vervalst in metaforen.

William Shakespeare (1564 - 1616)

Shakespearesonnet

• 14 regels
• 3 kwatrijnen
• 1 distichon
• abab cdcd efef gg

Modern sonnet

Een modern sonnet lijkt veel op een gewoon sonnet. Het grote verschil is dat de dichtvorm sonnet hoort te rijmen, terwijl een dichter bij het schrijven van een modern sonnet juist rijm doelbewust vermijdt. 

De strofe-indeling van een modern sonnet is meestal gelijk aan het klassieke sonnet (4/4/3/3) of het Engelse sonnet (4/4/4/2).

Modern sonnet

Kaas

De schaal met blokjes kaas gaat rond

Daarin geprikt het rood wit blauw

De vlag van 't nieuwe vaderland

wordt uitgedeeld - kritiek verstomt

Welkom zijn de nieuwe mensen

Als mosterd, want de kaas is flauw

Het volkslied in 't geheugen gebrand

netjes gezongen - Nog wat te wensen?

De camera's, zij registreren de zucht

die na jaren wachten wordt geslaakt

We krijgen te horen hoe opgelucht

de vreemden zijn die tot ons zijn gemaakt

Dat wij voor hen niet meer beducht

hoeven zijn - Maar de grens wordt bewaakt

De wending

• Wending = Volta
• Wordt gezien als een soort ontwikkeling/verandering

Volta

De sonnettenschrijver

Hij wilde graag sonnetten schrijven,

woorden schikken in een klassieke vorm.

Zinnen die bij hun lezers zouden beklijven,

ze wikken en wegen volgens de norm.

Maar het liefst wilde hij lekkere wijven,

om te beminnen, in Harderwijk of Benidorm.

Hij zocht ze op stranden, die naakte lijven,

om ze desnoods te verdoven met chloroform.

Hij was niet bij machte er één te versieren.

Een heerlijke snol of lekkere del?

Hij wist het telkens te verstieren.

Floor, Sandra, Annabel, Pia of Nel,

ze wezen hem af, die vervelende klieren.

Maar sonnetten schrijven, dat lukte hem wel!

Aan het eind van de les...
kun je drie kenmerken van een sonnet uitleggen.
kun je kenmerken van een sonnet herkennen en benoemen.
kun je het begrip volta uitleggen en herkennen in een sonnet.

😒🙁😐🙂😃