Zenuwstelsel 21 maart

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom vandaag 25 maart

Planning

• Planning
• Vragen
• Verder met het elektrisch zintuig

M7 bestaat uit

- Elektriciteit

- Zenuwstelsel van de mens

- Rekenen met het metriekstelsel

- Rekenen met formules

Toets 6 mei

Nu week 13

Neem plaats pak je PC

week/datum	Planning
11 maart	Elektra en carrousel huisinstallatie (Lindeborg)
18 maart	Rest carrousel opgaven M7 elektra
25 maart	Zintuigen met opdracht (Nijeborg)
1 april	Zintuigencarrousel (Lindeborg)
8 april	Zintuigen en bespreken opdrachten (Nijeborg)
17 april	Herhalen stof (Nijeborg)
25 april- 5 mei	vakantie
6 mei	Toets over module 7 (Nijeborg)

HB2

Studiemiddag

Cursusmiddag

Pak je papier en pen om soepel te blijven

Welk zintuig zit niet in je huid ?

1. warmte zintuig
2. reuk zintuig
3. pijn zintuig
4. tast zintuig

Wat is de goede volgorde?

1. Zintuig - Prikkel - Hersenen
2. Prikkel - Zintuig - Hersenen
3. Hersenen - Prikkel - Zintuig
4. Prikkel - Hersenen - Zintuig

Het zintuig geeft de prikkel door aan de hersenen door een...

1. Seintje
2. Prikkel
3. Impuls
4. Zintuig

prikkel

zintuig

bewustwording

impuls

Prikkel - Reactie

Wat zie je op de afbeelding?

A  Er is een zak patat (prikkel).

     De zintuigcellen in je ogen en neus geven signaaltjes af.  

B  Het signaal (impuls) is een elektrisch signaal dat door de 

     zenuwen naar de hersenen gaat (korte blauwe pijltjes in de 

     afbeelding). De hersenen verwerken de impulsen.  Nu weet 

     je wat je ruikt en wat je ziet.  Je bent je er nu van bewust:  

   PATAT   ...  Als je je ervan bewust bent: 

                                                   heb je het waargenomen

CD  De hersenen geven een signaal (impuls), via het 

        ruggenmerg en de zenuwen naar de armspieren. Er gaat 

        ook een impuls naar de speekselklieren in je mond.

        Reactie (respons): de arm beweegt : het meisje pakt ...

        Reactie (respons): het meisje  krijgt speeksel in je mond.

De zak patat

De zak patat is een prikkel

Een prikkel is informatie uit de omgeving

1

Zintuigstelsel

Alle zintuigen samen vormen het zintuigstelsel.

Zintuigen werken samen.

3

oog en neus

Dit zijn organen. 

In de organen bevinden zich zintuigcellen

2

Zet in de juiste volgorde

1. prikkel

2.

3.

4.

5. 

6. waarneming

hersenen

zintuig

zenuw

impuls

Match de adequate prikkel met het juiste zintuig.

Druk

zwaarte-

kracht

smaak

licht

lichte 

aanraking

drukzintuig

gezichts-

zintuig

evenwichts-

zintuig

smaakzintuig

tastzintuig

Eindstand

Zintuigen leerdoelen

Je kunt 

- afleiden of een cel een mototrische zenuwcel, een sensorische zenuwcel of een schakelcel is

- uitleggen wat een reflex en een reflexboog  zijn

-aangeven welke zenuwcellen bij een reflex betrokken zijn

Vorige les

- Zintuigen herhaald: oog, tong, huid, neus, oor

- volgorde prikkel, zintuig, impuls

Hoe werkt een zintuig?

Bij elk soort zintuig past een adequate prikkel

Prikkels

• licht
• geluid
• geurstoffen
• smaakstoffen
• hoge temperatuur
  
• lage temperatuur
  
• voorwerpen
• pijn
  

Zintuigen

• gezichtszintuig (licht zintuig)
• gehoor zintuig
• reuk zintuig
• smaak zintuig
• warmte zintuig
• koude zintuig
• tast zintuig
• pijn zintuig
  

Van prikkel tot respons

Prikkel                                     Zintuig                                 Hersenen

                                                Respons                                    Spier of klier

Wordt opgevangen door:

Impuls gaat naar:

Impuls gaat naar:

Zorgen voor een:

Deze les

Prikkel > zintuig > impuls > verwerking > reactie

Hoe wordt informatie van zintuigen verstuurd in je lichaam? 

Zenuwcellen

Informatie wordt verstuurd via zenuwcellen: neuronen.

Deze maken verbindingen met elkaar en geven zo informatie door naar andere cellen: zenuwcellen, spiercellen of kliercellen.

Bouwstenen van de hersenen

Zenuwcel (neuron)

• Dendriet: impuls komt binnen
• Cellichaam: celorganellen
• Axon: vervoert impuls naar synaps
• Synaps: uiteinde axon, impuls springt over naar volgende zenuwcel

Soorten neuronen

Er zijn 3 soorten neuronen met elk een eigen taak:

- motorische neuronen

- sensorische neuronen

- schakelneuronen

Dendriet uitloper van cellichaam; ontvangt boodschap andere zenuwcel

Axon uitloper van het cellichaam, een zenuwvezel (lengte mm tot > meter) geeft informatie door

Sensorische neuron (gevoel)

Motorische neuron (beweging)

Schakelneuron/ schakelcel

Schakelneuron

• geleiden impulsen binnen centraal zenuwstelsel
• verbinden uitlopers gevoelzenuwcellen met uitlopers bewegingszenuwcellen
• schakelen impulsen door
• geheel (lichaam en uitlopers) ligt in centraal zenuwstelsel
• onderling verbonden door uitlopers

Soorten neuronen

Maak dit overzicht en vul in...

.

Soort zenuwcel	Dendriet	Axon	Krijgt impuls van	Geeft impuls door aan
Sensorische zenuwcel
Schakelcel
Motorische zenuwcel

Maak dit overzicht en vul in...

.

Soort zenuwcel	Dendriet	Axon	Krijgt impuls van	Geeft impuls door aan
Sensorische zenuwcel	lange uitloper	korte uitloper	zintuigen	schakel en/of motorisch zenuwcel
Schakelcel	ja	ja	ene zenuwcel	andere zenuwcel
Motorische zenuwcel	korte uitloper	lange uitloper	schakel en/of motorisch zenuwcel	spier of klier

Centrale zenuwstelsel

Het centrale zenuwstelsel verwerkt impulsen.

Wat is er? Wat doen we?

Het centrale zenuwstelsel bestaat uit de ruggenmerg en de hersenen.

Motorische

zenuwcel

Schakelcel

Sensorische

zenuwcel

Bewuste reactie

Hierbij zijn betrokken:

1. Schakelcel in hersenen

2. Schakelcel in ruggenmerg

3. Sensorische zenuwcel

4. Motorische zenuwcel

5. Zintuig

Wat is de juiste volgorde?

1

2

3

4

5

Motorische zenuwcel

Schakelcel

ruggenmerg

Zintuig

Sensorische zenuwcel

Schakelcel

hersenen

Bewuste reactie

Hierbij zijn betrokken:

1. Zintuig

2. Sensorische zenuwcel

3. Schakelcel in hersenen

4. Schakelcel in ruggenmerg

5. Motorische zenuwcel

Wat is er anders als je de sinaasappel voelt en steviger vastpakt?

Hoe werken je hersenen?

https://schooltv.nl/video-item/hersenen-hoe-werken-je-hersenen

Zintuigen

Vangen prikkels op worden omgezet in impulsen deze gaan via sensorische zenuwen naar grote hersenen; 

Zintuigen hebben een eigen plek 

op schors grote hersenen.

Deze worden omgezet in een beleving

Reflex

Een vaste, onbewuste snelle reactie van het lichaam:
Impuls naar hersenen en tegelijk reactie:

- sneller

- altijd dezelfde reactie

Vaak het beschermen van het lichaam tegen invloeden van buiten

of handhaven lichaamshouding

Onbewuste reactie

Hierbij zijn betrokken:

1. Zintuig

2.  Schakelcel in ruggenmerg

3. Motorische zenuwcel

Bewuste reactie

Hierbij zijn betrokken:

1. Zintuig

2. Sensorische zenuwcel

3. Schakelcel in hersenen

4. Schakelcel in ruggenmerg

5. Motorische zenuwcel

Reflexboog

Een vaste snelle reactie op een prikkel, lopen buiten grote hersenen om.

In een menselijk lichaam altijd spieren of klieren.

Voorbeelden:

Het boller en platter worden ooglens (scherp stellen: ver weg en dichtbij zien)

Verwijden en kleiner worden pupil bij veranderende lichtomstandigheden

Reflexboog

Correctie houding... het hamertje op de kniepees.

Niet de pees maar de daaraan bevestigde

dijbeenstrekspier wordt uitgerekt. Deze niet 

gewenste strekking wordt waargenomen. 

Normaal wordt deze dijbeenstrekspier alleen 

gestrekt bij een achterwaartse beweging van 

het onderbeen, lichaam gaat met reflex de 

houding herstellen: het onderbeen moet terug naar voren

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

Heet!

De route ruggenmerg via hersenstam naar grote hersenen is langer dan de route ruggenmerg naar armspieren. Hierdoor trek je eerst je arm weg en voel je pas daarna pijn. 

Huiswerk voor 1 april 

We zijn begonnen met zintuigen

Voorbereiden carrousel zintuigen 1/4

Bestuderen ItsLearning

boekje: Carrousel zintuigen

Jullie komen naar de Lindenborg

En alle bronnen!

Kahoot

Naam: Zenuwstelsel en zenuwcellen

Check of het goed uitgelegd en begrepen is

Heb je nog vragen?
schrijf ze op en stel ze aan je docent.

Opdracht 2a

Opdracht 2b