Les 11: De overheid in de tijd

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Economie

Wat gaan we vandaag doen

• Herhaling vorige les
• Opdrachten bespreken
• Bespreken hoofdstuk 3
• Zelf aan de slag 

Herhaling

• Door welke twee factoren wordt het menselijk kapitaal in een land beïnvloed? 

Is dit een voorteken van een groeiende- of een krimpende economie? leg je antwoord uit

Opgaven

Nieuwsartikel

• Wat is een pensioenfonds?
• Hoeveel waarde vertegenwoordigt bijvoorbeeld dit pensioenfonds?
• Hoe werkt dit in het buitenland?
  

Nieuwsartikel

• plek waar werknemers sparen voor hun pensioen
  
• 500 miljard bij deze pensioenmaatschappij
• buitenland werkt veelal met omslagstelstel
• Totale pensioenkapitaal 1900 miljard

H3: De overheid in de tijd

Gericht op de continuïteit van een land

Hoe komt de overheid aan geld?

• staatsobligaties: leningen als kleine stukjes verkopen voor het financieren van de staat.

Waar investeert de overheid in:

collectieve goederen: onderwijs, infrastructuur, zorg, sociale zekerheid, enzovoort

Waarom in onderwijs en zorg e.d.?

Positieve externe effecten: het leidt uiteindelijk tot een hoger bruto binnenlands product (bbp) (totale toegevoegde waarde die een land produceert), doordat er een hogere arbeidsproductiviteit ontstaat

Staatsschuld en financieringstekort:

• De Nederlandse overheid komt meestal geld te kort en heeft dus een financieringstekort. Dit leidt uiteindelijk tot een staatsschuld

Hoe hoog denk je dat de staatsschuld van Nederland nu is?

Wie betaalt deze staatsschuld?

Wordt meestal uitgedrukt als % van het bbp:

Regels eurozone:

• financieringstekort niet meer dan 3% van het bbp
• staatsschuld niet hoger dan 60% van het bbp

Wordt standaard niet aangehouden

Bereken de staatsschuld wanneer het bbp €200 mld is en het percentage van de staatsschuld 55% van het bbp is.

Als de staatsschuld 18 miljard is en deze is 60% van het BBP. Hoe hoog is het BBP dan?

Als de overheid dit jaar 10 miljard aan belasting binnen krijgt en 15 miljard uitgeeft, waar is dan sprake van

1. De staatsschuld is 5 mld
2. De staatsschuld is 5 mld toegenomen en het financieringstekort is 5 mld
3. Het financieringstekort is 5 mld toegenomen
4. het financieringstekort is 5 mld toegenomen en de staatsschuld is 5 mld

Als de staatsschuld dit jaar 295 miljard is en deze is met 5% toegenomen ten opzichte van vorig jaar. wat was de schuld vorig jaar?

Staatsschuld laten dalen:

2 manieren:

1. Minder uitgeven dan binnenkomt
2. Je BBP laten stijgen

Ruilen tussen generaties

Als je een bepaalde leeftijd hebt bereikt en je wil stoppen met werken, hoe kom je dan aan geld?

Algemene Ouderdomswet (AOW)

• Mensen die nu werken, dragen geld af voor het AOW van ouderen. Dit is een omslagstelsel: pensioenstelsel waarbij de pensioenuitkeringen gefinancierd worden door belastingen en premieheffing 

Aanvullend pensioen:

• Mensen sparen zelf geld voor later. Dit is dus een kapitaaldekkingsstelsel: pensioenstelsel waarbij de pensioenuitkeringen gefinancierd worden door opgebouwd kapitaal.  

Verschil:

• kapitaaldekkingsstelsel: Ik moet zelf betalen voor mijn aanvullende pensioen.
• Omslagstelsel: Jullie betalen straks (een paar jaar) voor mijn AOW. 

Zelf aan de slag