Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Samengestelde zinnen

Beantwoord: Hoe vind je ook alweer de persoonsvorm (pv)?

Herhaling: Persoonsvorm

Hoe vind je ook alweer de persoonsvorm (pv)?

- Getalproef

- Vraagproef

- Tijdproef (handigste!)

DUS:

Ik zal morgen op visite bij oma gaan.

Getalproef: Wij zouden morgen op visitie...

Vraagproef: Zal ik morgen op visite gaan bij oma?

Tijdproef: Ik zou morgen op visite bij oma gaan.

Samengestelde zinnen

Enkelvoudige zinnen: Zinnen met één pv

Ik zal morgen op visite bij oma gaan.

Samengestelde zinnen: Zinnen met twee of meer pv's

Ik zal morgen op visite bij oma gaan, zodat ik haar weer gezien heb voordat ik op vakantie ga.

Let op: Komma's en signaalwoorden!

Soorten zinnen: Hoofdzinnen

Hoofdzinnen: Zinnen die 'los' kunnen voorkomen

Pv op eerste of tweede plek

Belangrijk: Je kan niks tussen de pv en het onderwerp staan.

De hond verstopte al zijn botten. (correct)

De hond niet verstopte al zijn botten. (incorrect)

    

Soorten zinnen: Bijzinnen

Bijzinnen: Zinnen die niet 'los' kunnen voorkomen.

De persoonsvorm staat meestal achteraan.

Tussen persoonsvorm en onderwerpen kunnen dus wél zinsdelen staan.

De hond verstopte al zijn botten (hoofdzin), omdat hij (ond) ze nog niet wilde (pv) opeten (bijzin).

Soorten samengestelde zinnen

Twee soorten samengestelde zinnen: nevenschikkend en onderschikkend 

Nevenschikkend: twee of meer hoofdzinnen (neven --> naast elkaar)

Het (ond) is (pv) al laat en daarom kom (pv) ik (ond) niet meer.

(hoofdzin 1)                               (hoofdzin 2)

Soorten samengestelde zinnen

Onderschikkend: Een hoofdzin met één of meer bijzinnen.

Omdat zij (ond) last van suikerziekte heeft (pv), eet (pv) Suzie (ond) geen koekjes.

(Bijzin)                                                                                       (Hoofdzin)

Welke onderdelen?
Jan heeft goed geleerd, waardoor hij een goed cijfer zal behalen.

1. Hoofdzin + Hoofdzin
2. Bijzin + Hoofdzin
3. Hoofdzin + Bijzin
4. Bijzin + Bijzin

Welke onderdelen?
Toen ik naar huis ging, regende het ontzettend hard, waardoor ik nat werd.

1. Hoofdzin + hoofdzin + Hoofdzin
2. Hoofdzin + Hoofdzin + Bijzin
3. Bijzin + Hoofdzin + Bijzin
4. Bijzin + Bijzin + Hoofdzin

2 HZ's of HZ & BZ?
Als je zoveel taart blijft eten, word je vanzelf wel misselijk.

1. 2 HZ's
2. HZ & BZ

Herkennen: Twee extra tips

1. Bijzinnen kan je meestal vervangen door één woordje

De jongen die al jaren verliefd op jou is, heeft voor Valentijn een kaart gestuurd.

Hij heeft voor Valentijn een kaart gestuurd.

2. Maak een vraagzin: De hoofdzin komt dan naar voren!

Gisteren heb ik jou gezien, toen jij boodschappen deed.

Heb ik jou gisteren gezien toen jij boodschappen deed?

Aan de slag!

- Lees de groene theorie uit je reader (p.29-30)

- Maak opdr. 2

Hoe ontleed je samengestelde zinnen?

1. Deel eerst je samengestelde zin op in enkelvoudige zinnen (DUS 1 PV!)

2. Zoek elke pv!

3. Stel het gezegde vast: werkwoordelijk gezegde (wg) of naamwoordelijk gezegde (ng)

4. Ontleed de zin verder zoals je geleerd hebt

Werkwoorden benoemen

Zelfstandige werkwoorden (zww): Werkwoord geeft de handeling weer in de zin.

Na een lange dag gaat de agent naar huis.

In Italië at ik elke dag pizza.

Hulpwerkwoorden

Hulpwerkwoorden (hww): Geeft een extra betekenis aan het zelfstandig werkwoord. Vaak tijd of mening.

Tijd: Ik heb gisteren gevoetbald. vs. Ik voetbal nu. 

Mening: Hij zou zich eens wat fatsoenlijker moeten gedragen! vs. Hij gedraagt zich fatsoenlijk. 

Koppelwerkwoord

Koppelwerkwoord (kww): Koppelt onderwerp aan eigenschap.

Hij is lief.

Dat dunkt me correct.

Die docent blijft een rare vogel.

Bekend lijstje? Zijn, worden, schijnen, lijken, blijken, dunken, blijft, heten, voorkomen

Let op: De koppelwerkwoorden zijn niet altijd kww. 

Werkwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk gezegde (wg): alle werkwoorden in een enkelvoudige zin. 

Let op: te + ww en aan het + ww en verplichte wederkerende voornaamwoorden (me, zich, etc)

Dus: Samengestelde zinnen hebben meerdere wg's!

's Avonds heb ik mijn hele kamer gepoetst, waardoor ik uitgeput in bed lag. 

Naamwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde (ng): werkwoorden + eigenschap

Is er een (vorm van) een koppelwerkwoord aanwezig?

Controleer: is er geen ander betekenisvol werkwoord aanwezig?

Johan is profvoetballer. --> is (kww) + profvoetballer 

Let op: Johan is profvoetballer geworden. --> geworden = kww!

Maar ng = is [profvoetballer] geworden.

Valkuil: Jan is in Spanje. vs. Jan is jarig.

Welke werkwoordsoort?
Vorig jaar was ik de hele zomer ziek.

1. was = zww
2. was = kww
3. was = hww

Welke werkwoordsoort?
Jij bent altijd een vervelend mannetje gebleven.

1. bent = zww
2. bent = kww
3. bent = hww

Type het gezegde uit: ''Els schijnt vroeger een aardige vrouw te zijn geweest.''

Wat is het ng in de volgende zin?
''Mario Kart zal altijd een populair spel blijven.''

Aan de slag!

-  Lees de groene theorie in je reader (p.32).

- Maak opdr. 2