Hfd3-les3

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Niels + Rick

Naomi + Laura

Viggo + Ismail

Noura + Jackie

Amy + Renate

Martijn + Liam

Elisa + Kirsten

Floris + Sjoerd

Huub + Jeffrey

Nynke + Nikki

Eddy + Thomas

Jake + Daan

Bord

A3X

Huiswerk deze les

Doornemen paragraaf 3.2

Maken de opdrachten van deze paragraaf

Had je vragen over het huiswerk: dan heb je gemaild met mevrouw Deen

Verder hoef je de tekenopdrachten niet te maken

Leerdoelen vorige lessen:

• ik weet wat een concrete en een abstracte markt is
• ik weet wat betalingsbereidheid inhoudt
• ik weet wat het consumentensurplus is
• ik kan met een vraagfunctie rekenen
• ik weet wanneer een vraagfunctie verschuift
• ik weet hoe prijselasticiteit werkt

• ik kan met een aanbodfunctie rekenen
• ik weet wanneer de aanbodlijn verschuift
• ik weet wat marktevenwicht betekent
• ik weet wanneer er sprake is van een vraagoverschot
• ik weet wanneer er sprake is van een aanbodoverschot

Deze les

Uitleg nieuwe stof

Nakijken gemaakte werk 

Aan de slag met het huiswerk

De aard van het product / dienst

• Homogene goederen:  de  producten / diensten zijn exact hetzelfde
  
• Heterogene goederen: de  producten/ diensten  verschillen van elkaar   
  

Heterogene goederen

Homogene goederen

Tarwe

Kristal suiker

Elektriciteit

Frisdrank

Melk

Auto

Geld

0

Marktvormen

1. Volkomen concurrentie
2. Monopolie
3. Oligopolie
4. Monopolistische concurrentie

Volkomen concurrentie

• In een volkomen concurrentie zijn veel vragers en aanbieders. 
  
• Het gaat om een homogeen product / dienst. 
  
• Er is transparante informatie over de prijzen, die is bekend bij alle marktdeelnemers.
• Toegang tot de markt is vrij.  
  

Monopolie

• Bij een monopolie zijn er veel vragers 
• en is er maar één aanbieder. 
• Logischerwijs een homogeen product / dienst.  
• De prijs is meestal hoog, want er is geen concurrentie. 
  

Oligopolie

• Een oligopolie heeft veel vragers en weinig/beperkt aantal aanbieders. 
• Veel producten die je kent zijn producten van een oligopolist. De bedrijven houden elkaar in de gaten: als de ene grote concurrent de prijs verlaagt, kan jij als bedrijf niet 200 euro duurder zijn!
• Producten / diensten kunnen homogeen of heterogeen zijn.
• Soms is er ook sprake van kartels tussen bedrijven.

   Kartel

Doel: beperken van onderlinge concurrentie bij oligopolie door de markt te verdelen.  

Die prijs-en marktafspraken noem je een kartel.  

Dat is bij wet verboden. In Nederland en Europa gelden hoge boetes daarvoor.

Monopolistische concurrentie

• Lijkt op een volkomen concurrentie. 
• Het aantal aanbieders is groot.
• Hier gaat het om een heterogeen product / dienst. 
• Marketing en reclame zijn belangrijk om een aandeel in het markt te krijgen. 

Volkomen concurrentie

-Veel aanbieders

-Veel vragers

-Homogeen product

Voorbeelden:

paprikamarkt

valutamarkt

Monopolie

-Eén aanbieder

-Veel vragers

-Homogeen product

Voorbeeld:

De NS

Oligopolie

-Enkele aanbieders

-Veel vragers

-Homogeen of heterogeen product

-Risico op kartelvorming

Voorbeeld:

Supermarkten, banken, vliegtuigmaatschappijen

Monopolistische concurrentie

-Veel aanbieders

-Veel vragers

-Heterogeen product

Voorbeeld: 

Kledingwinkels, Koffie zaken 

Leerdoelen deze les:

• ik kan uitleggen wat homogene goederen zijn
• ik kan uitleggen wat heterogene goederen zijn
• ik kan uitleggen wat een perfect werkende markt is
• ik kan de belangrijkste verschillen tussen de verschillende marktvormen toelichten
• ik weet wanneer er sprake is van volkomen concurrentie
• ik weet wanneer er sprake is van een monopolie

• ik weet wanneer er sprake is van monopolistische concurrentie
• ik weet wanneer er sprake is van oligopolie
• ik kan verklaren wat een kartel is
• ik weet bij welke marktvorm er sprake kan zijn van kartelvorming
• ik weet hoe bedrijven concurreren op een oligopolistische markt

Huiswerk volgende les

Doornemen paragraaf 3.3

Maken de opdrachten van deze paragraaf, 

m.u.v.  opdracht 38, 41 en 43.

Je hoeft de tekenopdrachten niet te maken!

Heb je vragen over het huiswerk: kijk deze les nog eens terug (met extra uitleg en filmpje), nog meer vragen: mail mevrouw Deen

Veel vragers, veel aanbieders, homogeen product.

1. Monopolie
2. Volkomen concurrentie
3. Homogeen oligopolie
4. Monopolistische concurrentie

Hoe meer aanbieders er op een markt zijn...

1. ...hoe groter de concurrentie is (en een hogere prijs voor een product).
2. ...hoe kleiner de concurrentie (en een hogere prijs voor een product).
3. ...hoe groter de concurrentie (en een lagere prijs voor een product).
4. ...hoe kleiner de concurrentie (en een lagere prijs voor een product)

Waarom heeft Prorail (Nederlandse spoor) een monopolie in Nederland?

Welke van de volgende goederen / diensten kunnen een oligopolist zijn?

1. Benzine
2. Mobiele telefoons
3. Cola
4. Vliegtuigmaatschappij

MONOPOLIE

VOLKOMEN CONCURRENTIE

MONOPOLISTISCHE CONCURRENTIE

OLIGOPOLIE

2

Aanbieders: één

Heterogeen / homogeen: beide

1

Aanbieders: veel

Heterogeen / homogeen: heterogeen

3

Aanbieders: enkele

Heterogeen / homogeen: beide

4

Aanbieders: veel

Heterogeen / homogeen: homogeen

Welk product is homogeen

1. Kaas
2. Bier
3. Wijn
4. Graan

monopolistische concurrentie betekent...

1. veel vragers, veel aanbieders, heterogeen product
2. veel vragers, veel aanbieders, homogeen product
3. veel vragers, weinig aanbieders, homogeen product
4. veel vragers, weinig aanbieders, heterogeen product

In welk marktvorm functioneert Transavia

1. Monopolie
2. Monopolistische concurrentie
3. Homogeen oligopolie
4. Heterogeen oligopolie

De kans op een kartel is bij een oligopolistische marktvorm veel groter dan bij volkomen concurrentie.

1. Juist.
2. Onjuist.

Een kartel is niet strafbaar.

1. Waar
2. Niet waar

Hoe heet een product waarbij het voor de consument niet uit maakt wie het levert of van welk merk het product is?

1. Homogeen goed
2. Heterogeen goed

Het is..

1. mogelijk om de prijzen van ijssalon te vergelijken met die van andere ijswinkels. Ijs is namelijk homogeen.
2. niet mogelijk om de prijzen van ijssalon te vergelijken met die van andere ijssalons. Ijs is homogeen
3. mogelijk om prijzen van ijswinkels te vergelijken met andere ijswinkels, maar het is wel lastig: de producten zijn niet hetzelfde!
4. niet mogelijk om prijzen van ijssalons te vergelijken met andere ijssalons.

Welk product is heterogeen

1. Een Mars
2. Een volkorenbrood
3. Een flesje spa water
4. Aardappelen

Wat is een kenmerk van een monopolie

1. Veel aanbieders
2. Heterogeen product
3. Weinig aanbieders
4. Onderscheidend

Huiswerk nakijken