§2.2 Rivieren van ijs deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Binnen is beginnen!

Binnen is beginnen!

• Ga op je plek zitten,
• Pak je ipad voor,
• Ga naar lessonup en accepteer de uitnodiging,
• Beantwoord de 5 geografische vragen van de openingsfoto met je buur aan je tafel
• Wanneer de timer afloopt, is het stil!

In de Alpen liggen een paar honderd gletsjers. Deze rivieren van ijs schuiven over de grond. Ze breken het landschap af, maar bouwen het ook op.

Hoofdstuk 2: 

Van de 

bergen naar de zee

§2.2 Rivieren van ijs deel 1

Lesplanning 

Aanwezigheid en huiswerkcontrole 

Mededelingen:  

Uitleg §2.2 'Rivieren van ijs' deel 1

Maak van §2.2 'Rivieren van ijs' vraag 1 t/m 5

Lesafsluiter: lesdoelcheck

Vooruitblik op de volgende les: flipping the classroom

Lesdoelen van deze les

1. In welke ijstijd lag Nederland onder het ijs?
2. Leg uit hoe een gletsjer ontstaan.
3. Benoem 3 kenmerken van een gletsjer
4. Leg uit wat morenen zijn?
5. Wat is de snelheid van een gletsjer?

Neem de vragen over en beantwoord ze tijdens de uitleg!

Dagopening:

Actualiteit

IJstijden

Glaciaal = periode waarin de gemiddelde temperatuur 5 graden lager lag dan nu.

Oorzaak: het ijs reflecteert het zonlicht, waardoor de temperatuur daalde.

Interglaciaal = periode tussen de glacialen in.

±10.000 jaar geleden liep de laatste ijstijd af.

Gletsjers zijn overblijfselen van de ijstijden. 

Tegenwoordig: worden ze als maar kleiner. 

Het afsmelten van de gletsjers ontstaat door klimaatsverandering.

Vergletsjering 

Ijstijden in Nederland(1)

Een na laatste ijstijd - 150.000 jaar geleden.

Het landijs uit Scandinavië schoof tot over de over de helft van Nederland, tot de HUN-lijn            Haarlem - Utrecht - Nijmegen.

Deze ijstijd noemen we de Saale ijstijd

Ijstijden in Nederland(2)

Tijdens de meeste ijstijden bleef Nederland ‘ijsvrij’. 

Landijs soms wel dicht in de buurt.  

Er heerste een poolwoestijn  

          toendralandschap.

In de laatste ijstijd, 20.000 jaar geleden, was dit het geval.

Deze ijstijd noemen we de Weichsel ijstijd.

Großglocknergletsjer - Oostenrijk

Ontstaan van gletsjers

1. Het sneeuwt hoog in de bergen. 

2. Sneeuw veranderd in firn en hoopt zich op in het firnbekken. Dikke lagen firn drukken de lagen onder in elkaar tot ijs.

3. Ijsmassa beweegt de berg af door zijn gewicht.

De snelheid van een gletsjer is niet meer dan 40 à 50 m per jaar.

Gletsjers bevat ongeveer 87% van het zoete water op aarde. Gletsjers zijn vaak de bron van vele rivieren, zoals de Rijn, Donau, Gele rivier, Blauwe rivier, etc

firnbekken

Ophoping van firn.

firn

Korrelige, overjarige en ijsachtige sneeuw.

firnbekken

Op lagergelegen plaatsen hoog in de bergen hoopt de firn zich op en vormt een firnbekken: het begin van een gletsjer.

Het grote plaatje

Gletsjerrivier

Het smelt water wat uit de gletsjerpoort naar buiten komt, stroomt hier de berghelling af. Dit is het begin van een gletsjerrivier.

Gletsjertunnel/poort

Door het smelten van de gletsjer, onstaat inder in de gletsjer t een gletsjertunnel. Door deze tunnel baant het smeltwater zich een weg naar buiten. De plek waar het water uiteindelijk naar buiten komt, heet de gletsjerpoort. 

Eindmorene

Verpulverd materiaal dat een gletsjer voor zich uit heeft geschoven en dat na het afsmelten van de gletsjer is blijven liggen.

Zijmorene

Gletsjerpuin aan de zijkant van een gletsjer

Kenmerken van een gletsjer

Middenmorene

Gletsjerpuin dat op het het ijs ligt en dit geeft de gletsjer een grijs/grauwe kleur.

Grondmorene

Gletsjerpuin dat onder het ijs ligt en dat achterblijft als de gletsjer smelt.

Firnbekken

Firn

Zijmorenen

Eindmorenen

Firnbekken

Middenmorenen

Grondmorenen

Wat zijn gletsjers?

1. Sneeuw die nooit smelt
2. een ijsmassa die beweegt
3. De bergtoppen
4. een afgelikt soft-ijsje

Gletsjers breiden uit bij...

1. Koude winters & hete zomers
2. Milde winters & koele zomers

Gletsjers ontstaan in...

1. in het laagland
2. in berggebieden
3. in het dal
4. hoog in de bergen

Hoe ontstaat een gletsjer?

1. Een gletsjer is een rivier van water.
2. Er vormt ijs in de wolken en dat valt naar beneden.
3. Het is een dikke laag sneeuw dat langzaam ijs wordt.

Hoe heet het gletsjerpuin dat onder een gletsjer ligt?

1. Grondmorenen
2. Grondpuin

Wat is de snelheid van een gletsjer?

1. 30 tot 40 meter per dag
2. 10 tot 20 meter per week
3. 20 tot 50 meter per week
4. 40 tot 50 meter per jaar

Werkvorm: Placemat

Benoem 3 feiten van de les

Stel 3 vragen aan je buurman/ vrouw over de stof

Benoem 3 begrippen van de les

Benoem 3 dingen die je nog niet wist 

Benoem 3 dingen van de vorige les 

Aantekeningen niet toegestaan!

Lesdoelcheck

1. In welke ijstijd lag Nederland onder het ijs?
2. Leg uit hoe een gletsjer ontstaan.
3. Benoem 3 kenmerken van een gletsjer
4. Leg uit wat morenen zijn?
5. Wat is de snelheid van een gletsjer?

Aan het werk

Wat?	Havo: §2.2 'Rivieren van ijs' vraag 1 t/m 5 VWO: §2.2 'Rivieren van ijs' vraag 1 t/m 5
Hoe?	Zelfstandig in stilte
Hulp	Brein, Boek, Buur, Bureau
Tijd	Timer Daarna checken we de leerdoelen
Klaar?	Maak de herhaling en of de en of Keuzemenu B: Het ontstaan van fjorden vraag 1 t/m 3

Quizlet

Aan het werk 

Ik begrijp het wel	Ik begrijp het bijna	Ik vind het nog lastig
Zelfstandig werken: Havo: §2.2 'Rivieren van ijs' vraag 1 t/m 5 Vwo: §2.2 'Rivieren van ijs' vraag 1 t/m 5 Klaar? Keuzemenu B: Het ontstaan van fjorden vraag 1 t/m 3	Maak de opdrachten en de herhaling Klaar? Maak de	Extra uitleg en maak daarna de opdrachten Klaar? Maak zelf oefenen

Quizlet