2h: hoofdstuk 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 3; De tijd van regenten en vorsten

wat gaan we behandelen?

onderwerp: 

• 3.1 machthebbers in de Europa : herhaling 
• 3.2 Nederland en Europa 

Bestuur van de republiek

deelvraag: hoe werd Nederland bestuurd?

Het bestuur van de Republiek

De Republiek werd niet bestuurd door een vorst (bijvoorbeeld een koning).

Geen centraal bestuur of eenheid. 

 7 Gewesten waren onafhankelijk en hadden een eigen bestuur.

Regenten

- De Republiek werd bestuurd door regenten.

- Rijke, protestantse burgers.

-Hadden alle banen in bestuur

z'n kleine groep mensen die bestuurd heet een olicharchie

De Stadhouder 

- Elk gewest koos een eigen stadhouder. 

- Taak:  Opperbevelhebber van het leger en de vloot

De Stadhouder 

- Meestal kozen verschillende gewesten dezelfde stadhouder.

- En meestal was dat iemand van Oranje.

soms strijd tussen regenten en stadhouder. 

 

Bestuur in de Republiek

• Bestuursorgaan van de Republiek.

Leerdoelen check

Hoe was het bestuur in de Republiek

Regels voor oorlogen Hugo de Groot

Regels voor oorlogen

• Door handel veel welvaart!
• Republiek kon grote huurlegers betalen (80-jarige oorlog).
• 1648 Vrede van Münster.
• Spanje erkent soevereiniteit Republiek

De Tachtigjarige Oorlog was een strijd in de Nederlanden die in 1568 begon en eindigde in 1648.

Regels voor oorlogen

• Landen mochten alleen vechten voor zelfverdediging, of om andere goede redenen (oorlogsrecht).
• Hieruit ontstond later het volkenrecht (regels die gelden tussen staten).
• Vrije zee, iedereen moest vrij kunnen reizen over zee (zee is van niemand)  

Nederland in oorlog

• Engelsen wilden een einde maken aan de overmacht van Nederlandse handelaren (overzeese handel)
• Drie zeeoorlogen.
• Nederlandse schepen mochten geen goederen naar Engeland vervoeren (Acte van Navigatie).
• Engelsen konden Nederlanders niet verslaan op zee.

Michiel de Ruyter

Admiraal Nederlandse vloot tijdens Engelse zeeoorlogen

Rampjaar 1672

geheime afspraak : De Republiek wordt vanuit 3 kanten aangevallen:

• Zuiden: Frankrijk
• Oosten: Bisdommen Münster & Keulen
• Westen (zee): Engeland

1672: rampjaar: Nederland werd door de vijanden geplunderd en in brand gestoken.

1672 Willem III stadhouder, hij moest het land redden.

Gebroeders de Witt kregen schuld van het rampjaar, ze werden door een woedende menigte vermoord.

Lynchpartij van de gebroeders De Witt

.

    Johan de Witt           Cornelis de Witt

3.3 Europa en de wereld

3.3 Europa en de wereld

Leerdoelen

Je kunt uitleggen hoe de handel tussen alle werelddelen groeide in de 17e eeuw (les 1)

Je weet hoe Europeanen hun activiteiten in Azië en Oost-Afrika uitbreidden (VOC) (les 1)

Je weet hoe Europeanen hun activiteiten in Amerika en West-Afrika uitbreidden (WIC) (les 2)

kenmerkend aspect:

ontstaan van handelskapitalisme  en begin van een wereldeconomie

Handel op de hele wereld 1/2

1595: begin handel tussen Republiek en Zuidoost-Azië

Eerste compagnie (handelsmaatschappiij) wordt opgericht

17e  eeuw: wereldeconomie -> een economisch systeem van wereldwijde handelscontacten -> vragen en aanbod op de wereld beïnvloeden elkaar (zoals suiker, thee en kleding)

Handel op de hele wereld 

Hoe werkt het?

1. suiker = duur. Alleen rijke mensen kunnen het kopen

2. 17e eeuw -> prijs daalt

3. Meer mensen kopen suiker

4. Meer plantages om meer suiker te produceren

5. Meer slaven van Afrika naar Amerika

6. Meer werk in Europa om suiker te verwerken

Handel op de hele wereld 

andere populaire producten?

thee, koffie, tabak, katoen

gevolg: 

door de handel groeide de kennis over de wereld.

Europese expansie in Azië

Europese expansie in Azie

17e eeuw: Portugezen en Spanjaarden werden verdreven door de Nederlanders. 

voor 1602: concurreerde Nederlandse compagnieën met elkaar dus daarom VOC opgericht.

Nederlandse handel na 1602: Verenigde Oost-Indische Compagnie( VOC) wordt opgericht. De VOC had in Nederland een monopolie (= alleenrecht) op de handel met Oost-Indië. 

Een gouverneur-generaal 

was de hoogste bestuurder van de VOC in Azië.

deze had zijn hoofdkwartier in Batavia, de hoofdstad van Java, en was gesticht door J, P. Coen

Europese Expansie in Azie

De VOC was op een gegeven moment het grootste bedrijf te wereld. 

In Nederland was  de VOC de grootste werkgever(= iemand die mensen tegen loon in dienst heeft)

Had meer dan 20.000 werknemers(= zijn mensen die werken voor loon) in dienst. 

do VOC stichtte veel factorijen(= zijn handelsposten met kantoren en pakhuizen)

Amerika en Afrika - WIC

1621: WIC opgericht, moesten Spanje en Portugal verslaan, zodat de driehoekhandel kon worden opgezet. 

1634: West-Indische Compagnie (WIC) verovert de Nederlandse Antillen (Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint-Maarten.

1628: Piet hen verslaat de Spanjaarden en veroverd de zilvervloot.

1637: WIC verovert fort Elmina in Ghana voor slavenhandel.

1664: Engeland verovert Nieuw-Nederland en sticht New York

Driehoekshandel

 Stedelijke cultuur in Nederland

H3.4 - De stedelijke cultuur van Nederland

3.4 Stedelijke cultuur

Leerdoelen

Je kunt uitleggen hoe de welvaart in Nederland leidde tot een bloeiende cultuur (les 1)

Je kunt omschrijven welke religieuze vrijheid er was in Nederland (les 2)

Je weet welke migranten zich in Nederland vestigden en vooral ook waarom (les 2)

Welvaart en cultuur

Nederland in de Gouden Eeuw: 

1. Soberheid (eenvoud) door het Calvinisme

2. Rijke burgers met veel geld (welvaart)

De kunst bloeide in de Nederlandse steden doordat rijke burgers veel schilderijen lieten maken en ook veel schilderijen kochten.

De schilderkunst werd hierdoor het beroemdste/belangrijkste kenmerk van de stedelijke cultuur in Nederland. Ondanks het feit dat de Republiek geen koning had om opdrachten te geven en ook het Calvinisme gaf weinig opdrachten.

Literatuur en bouwkunst bloeide ook in de Gouden Eeuw. 

Schilderkunst, literatuur en bouwkunst = zegt iets over de cultuur: 

3.4 Stedelijke cultuur

Leerdoelen

Je kunt uitleggen hoe de welvaart in Nederland leidde tot een bloeiende cultuur (les 1)

Je kunt omschrijven welke religieuze vrijheid er was in Nederland (les 2)

Je weet welke migranten zich in Nederland vestigden en vooral ook waarom (les 2)

Religieuze vrijheid

Er is meer religieuze vrijheid in de Republiek dan in andere Europese landen

Wel gewetensvrijheid, maar geen godsdienstvrijheid. Wat is precies het verschil?

Staatsgodsdienst is het Calvinisme. Alleen deze mensen kunnen belangrijke functies krijgen

Ze lieten de Statenbijbel maken -> veel invloed op dagelijks leven

Rechten van niet gereformeerde mensen: katholieke bijeenkomsten werden gedoogd (toegelaten/geaccepteerd). Daarnaast verschilden de rechten per stad. Er werden schuilkerken gebouwd.

Leerdoel 2

Was er nu wel of geen godsdienstvrijheid in de Republiek tijdens de Gouden Eeuw?

onze lieve heer op zolder!

Migranten naar de Republiek

Pushfactoren: redenen waarom mensen vertrekken uit een gebied

armoede, oorlog en geloofsvervolging

Pullfactoren: redenen waarom mensen naar ene gebied komen.

welvaart, veiligheid, werkgelegenheid, geloofsvrijheid

Migranten waren positief voor de economie:

ze namen kennis, kracht en aantallen mee.

Dus ze namen bijvoorbeeld kennis over lakens mee of namen zwaar werk over.

1. Lees 'migranten' van 3.4 uit het boek

2. Maak voor jezelf een samenvatting door de 4 groepen migranten op te schrijven die naar Nederland kwamen, dus welke groepen waren er? Noteer bij elke groep waarom ze kwamen.

vraag  5b

Groepen migranten tijdens de Gouden Eeuw:

1.

2.

3.

4.

Klaar? Maak vragen 6 van 3.4 in het werkboek

Migranten Gouden Eeuw

1. Hugenoten doordat het Calvinisme werd verboden in Frankrijk

2.  Joden uit Spanje en Portugal, omdat het daar verboden werd

3. Arme migranten uit Duitsland en Scandinavië, op zoek naar werk

4. 100000 migranten uit de Zuidelijke Nederlanden vanwege geloofsvervolging en oorlogsgeweld