5.3 Gedrag onderzoeken

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

5.3 Gedrag onderzoeken

Benoem 3 vormen van sociaal gedrag.

Wat is overspronggedrag?

Wat is omgericht gedrag?

Wat is het verschil tussen baltsgedrag en voortplantingsgedrag?

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen dat je bij gedragsonderzoek kijkt naar de volgorde van handelingen die dieren of mensen doen.
• Je kunt de stappen van een gedragsonderzoek beschrijven en uitleggen welke middelen je daarvoor gebruikt.
• Je kunt uitleggen hoe je het gedrag van dieren of mensen noteert.
• Je kunt conclusies trekken uit een gedragsonderzoek.

Ethologie

Het bestuderen van gedrag van dieren/mensen

• Oorzaak gedrag
• Doel gedrag

Gedragen dierentuinleeuwen zich heel anders dan leeuwen in het wild?

Bestuderen (van gedrag)

Objectief: feitelijke waarnemingen 

Subjectief: bevat een interpretatie

Antropomorfisme: toekennen van menselijke gevoelens / bewustzijn / motivatie aan organismen zonder bewijs

Bestuderen (van gedrag)

Echt objectief: rond voorwerp, ingedeukt aan de bovenzijde. Rood van kleur met groene stippen van 2 mm doorsnede, etc.

Objectief: afbeelding van een appel

Subjectief: appel

Antropomorfisme: Deze appel toont met zijn kleur aan dat hij opgegeten wil worden, zodat zijn zaden verspreid worden.

Ethogram: een lijst met akortingen en beschrijvingen van handelingen (stukje gedrag)

Protocol

Gedragsketens bepalen (opeenvolgende handelingen)

• Hoe vaak
• Hoelang
• Welke volgorde

In tweetallen:

A: observeert en roept wanner de handeling verandert.

B: noteert  

(voor de zekerheid altijd video opnemen)

	ops	fts	rem	afst	bct
ops	x	3	0	0	0
fts	0	x	5	0	0
rem	0	1	x	2	1
afst	2	0	0	x	0
bct	0	1	0	0	x

Analyse

Als de tabel klaar is kijk je welke handeling opvallend vaak na een andere komt.

Na fietsen komt bijvoorbeeld 5x remmen, en alle andere handelingen komen na fietsen niet voor.

fietsen - remmen is dus een vaste volgorde, een gedragsketen

conclusie: fietsen-remmen is een gedragsketen  

of als je wat verder doorkijkt: opstappen - fietsen - remmen - afstappen

Tijdsbesteding (hoelang)

Noteer elke 10 seconden wat het dier op dat moment doet.

-> De 'hoe vaak' en 'volgorde' vragen kan je hier ook uit halen

Analyse

Noteer van elke handeling

Resultaat

Overzicht van de manier waarop een dier de tijd besteed.

Staafdiagram kan ook

De opdrachten

Sta je gemiddeld op je eindlijst een 6.5 of hoger

Maken + nakijken opdr. 3, 6, 7, 9, 14, 15

Sta je gemiddeld op je eindlijst lager dan een 6.5

Maken + nakijken opdr. 3, 6, 8, 9, 11, 14