3. Centrum en periferie (24/25)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

3. Centrum en periferie

Leerdoelen 

BK

• Je kunt de wereld indelen in centrum en periferie.

• Je kent de kenmerken van het centrum en de periferie in de wereld.

Leerdoelen
BK

• Je kunt de wereld indelen in centrum en periferie.

• Je kent de kenmerken van het centrum en de periferie in de wereld.

KB -TH-HV

• Je kunt de wereld indelen in centrum, semiperiferie en periferie.

• Je kent de kenmerken van het centrum, de semiperiferie en de periferie in de wereld.

• Je weet hoe het centrum, de semiperiferie en de periferie van elkaar afhankelijk zijn. 

Kolonialisme

Europese landen hebben vanaf 1500 grote delen van de wereld veroverd.

Zij verdienden goed aan de koloniën door te handelen in:

landbouwproducten, grondstoffen en mensen.

Lokale bevolking:

- Werd gedwongen te werken.

- Stierf door Europese besmettelijke ziekten.

Introductie

• Kleding winkels
• Kleding maken
• Zo goedkoop mogelijk

Maken 3.1 - doe dit online. 

                               2. Je kunt de wereld indelen in centrum, semiperiferie en periferie.

Introductie

• Kleding winkels
• Kleding maken
• Zo goedkoop mogelijk

Maken 3.1 - doe dit online. 

                               2. Je kunt de wereld indelen in centrum, semiperiferie en periferie.

- geld, kennis en macht. 

- landen is rijk geworden doordat ze vroegere koloniën hebben uitgebuit

- hoog op de HDI. 

- inwoners hebben prima inkomen en verdienen genoeg geld voor eten, kleding en een huis. 

- gezondheidszorg is er prima geregeld 

- goede scholen en universiteiten

- internet

De economie van centrumlanden is sterk. Er is veel kennis, die komt van onderzoeken door universiteiten en bedrijven. De industrie is er goed ontwikkeld. Industriële bedrijven bedenken en maken producten waar veel kennis voor nodig is, zoals nieuwe geneesmiddelen, elektrische auto’s en microchips voor je telefoon. In het centrum liggen ook de hoofdkantoren van grote bedrijven. Zij bepalen wat er geproduceerd wordt en waar dat in de wereld gebeurt..

CENTRUM

Introductie

• Kleding winkels
• Kleding maken
• Zo goedkoop mogelijk

Maken 3.1 - doe dit online. 

                               2. Je kunt de wereld indelen in centrum, semiperiferie en periferie.

- periferie is het tegenovergestelde van het centrum

- landen die erg arm zijn

- weinig kennis en macht hebben

- laag scoren op de HDI

- worden ook wel ontwikkelingslanden genoemd. 

- de meeste landen waren vroeger een kolonie van een centrumland en zijn nog sterk afhankelijk van dat land. 

Een groot deel van de bevolking werkt in de landbouw. Zij produceren voedselproducten en grondstoffen, die voor een deel naar het centrum en de semiperiferie gaan. Denk daarbij aan koffie, tropisch fruit, rubber en katoen. De prijs van deze landbouwproducten is laag, dus perifere landen verdienen er niet veel mee. Perifere landen leveren ook grondstoffen als mineralen en metalen aan het centrum en de semiperiferie, bijvoorbeeld voor de productie van telefoons. Ze kunnen deze grondstoffen niet zelf verwerken, omdat ze nog steeds weinig industrie hebben. Hun industrieproducten kopen ze van het centrum en de semiperiferie, tegen hoge prijzen .

PERIFERIE

Introductie

• Kleding winkels
• Kleding maken
• Zo goedkoop mogelijk

Maken 3.1 - doe dit online. 

                               2. Je kunt de wereld indelen in centrum, semiperiferie en periferie.

- periferie, maar ook niet bij het centrum.

- een grote groep landen, waarbij de verschillen tussen die landen groot zijn

- sommige landen zijn maar net iets rijker dan perifere landen

- andere landen worden juist steeds rijker en machtiger, zoals China, India en Brazilië. 

Ondanks de verschillen hebben semi perifere landen wel een aantal algemene kenmerken. In vergelijking met de periferie werkt een kleiner deel van de bevolking in de landbouw, maar een groter deel in de industrie. In deze industrie worden vaak de minder ingewikkelde producten gemaakt, zoals kleding en etenswaren. Maar sommige landen maken producten waarvoor veel kennis nodig is, zoals medicijnen en vliegtuigen.

SEMI PERIFERIE

centrum

periferie

armoede

landbouw

macht

rijkdom

sloppen

wijken

westerse

landen

goede gezondheidszorg

ontwikkelingslanden

centrum

semiperiferie

periferie

Somalie 

Nederland 

Rusland 

Zet de zinnen in de juiste volgorde.

Benin exporteert palmolie naar Nederland

Unilever produceert margarine in Rotterdam

Het hoofdkantoor van Unilever bepaalt dat er een miljoen kuipjes magarine moeten worden gemaakt. 

Unilever bestelt grondstoffen

Benin koopt kuipjes margarine uit Nederland

Global shift 

Vroeger was de indeling van de wereld heel duidelijk, maar de indeling is langzaam aan het veranderen. Landen ontwikkelen zich van periferie, naar semiperiferie. Er zijn ook landen die zich ontwikkelen van semiperiferie naar centrum. 

Het omgekeerde gebeurt ook!!!!

Deze verschuiving noem je global shift. 

Global shift 

De verschuiving van prodcutie, handel en vervoer

Global shift is dat het economisch zwaartepunt verschuift van ....

1. periferie -> centrum
2. (semi-)periferie -> centrum
3. Centrum -> (semi-)periferie
4. Semi-periferie -> periferie

Wat is global shift

1. De uitbreiding van de wereldhandel
2. De verplaatsing van de belangrijkste productiegebieden
3. Dat er globaal iets verschuift in de wereld
4. De uitbreiding van de contacten tussen landen in de wereld

wat voor prodcuten gaan er over en weer? 

Beschrijven en verklaren 

1. Beschrijf wat je ziet
2. Verklaar wat je ziet

• verklaren betekent dat je iets gaat uitleggen hoe het komt. Er zijn twee soorten factoren:
  

1. natuurlijke factoren: klimaat, natuurkrachten
2. menselijke factoren: economie, sociaal, cultureel en politiek

Grote verschillen 

- diensten

- hoog inkomen  

- weinig kinderen 

- kapitaalintensief

tussen centrum en periferie

- landbouw

- laag inkomen  

- veel kinderen

Zet centrum, semiperiferie en periferie op de goede plek

Zet centrum, semiperiferie en periferie op de goede plek

Begrippen

• Centrum

• Periferie

• Semiperiferie

• Westerse landen

• Ontwikkelingslanden

• Derdewereldlanden

• Opkomende economieën

Wat moet je nu kunnen en kennen? 

Je moet alle begrippen kunnen uitleggen. 

Je moet de lesdoelen kunnen beantwoorden.

Je moet een samenvatting of een mindmap kunnen maken.