4H herhaling b3 en b4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Programma

Leerdoel

• Je kunt uitleggen wat de neodarwinistische evolutietheorie inhoudt.
• hoe allelfrequenties veranderen

Programma

1. herhaling b3 en b4
2. toetsopgaven evolutie

Neodarwinistische evolutietheorie

• Genetische variatie
• Mutaties
• Selectiedruk
• Natuurlijke selectie / survival of the fittest
• Fitness
• geologische isolatie

wat betekenen bovenstaande begrippen?

De evolutietheorie gaat ervan uit dat:

1. Door mutaties steeds nieuwe ......................... ontstaan waardoor er steeds meer ................... is binnen een soort. 

2. Als een organisme voldoende aangepast is aan zijn omgeving heeft hij een grotere ............................. Dit verschijnsel noemen we .........................

3. Door ......................... kunnen individuen van dezelfde soort steeds meer verschillen van elkaar, omdat ze in een andere omgeving leven. Hierdoor kunnen er uiteindelijk nieuwe ......................... ontstaan. Deze verschillende soorten kunnen zich uiteindelijk onderling niet meer samen .......................... .

soorten

overlevingskans

natuurlijke selectie door grotere fitness

geografische isolatie

allelen (genotypen)

voortplanten

variatie

Evolutie

• Verschillen in genotypen door mutaties --> ontstaan allelen --> genetische variatie

•  Natuurlijke selectie = organismen met gunstige eigenschappen, voor het milieu waarin ze leven, overleven en hebben meer kans om zich voort te planten (hogere fitness) dan organismen met 'ongunstige eigenschappen' 
  
  

• Overerving van de 'goede eigenschappen

Voorbeeld van evolutie

Voorbeeld van evolutie

Voorbeeld van evolutie

Evolutie

Selectiedruk = invloed van milieufactoren op genetische variatie.

• hoger --> minder variatie
• lager --> overleving voor iedereen makkelijker

Fitness = voortplanting geschiktheid doordat het organisme het beste is aangepast.

Fitness is afhankelijk van het milieu.

Adaptatie = aanpassing

Het veranderen van een soort

• Niet alle individuen van dezelfde soort zijn gelijk (genetische variatie).
• Die het beste passen in de omstandigheden en in het gebied hebben op dat moment meer overlevingskans.
• Ook meer kans op voortplanting, dus om dit door te geven aan nakomelingen.
• Na vele jaren zie je deze variant van de soort (bijna) alleen nog maar en zijn andere varianten (bijna) verdwenen).

Oorzaken van reproductieve isolatie

Geografische isolatie.

Ontstaan van bergen

rivieren 

Flinke bosbrand

Ontstaan van eilanden bijv vulkanische

Maak opgave 3 en 5 van de examentrainer

blz 285 en 286

geografische isolatie

Micro-, macro- en co-evolutie

Micro-evolutie: verandering van allelfrequenties in een populatie

Macro-evolutie: ontstaan van nieuwe soorten

Co-evolutie:een evoluerende soort beïnvloedt de evolutie van een andere soort

4.4 Evolutie in populaties

Definities

• Populatie = Alle individuen van een soort die in een bepaald gebied leven en onderling voortplanten
  
  
• Genenpool is alle verschillende allelen  die voorkomen in een populatie 
  
  
• allelfrequentie: hoe vaak een allel in de populatie voorkomt

Stel dat....

- Populaties volledig gescheiden zijn 

- Ze groot genoeg zijn 

- Er geen evolutie optreedt
(allelen hebben dus geen specifiek voordeel) 

Dan blijkt dat de allelfrequenties
in populaties constant blijven 

(voorbeeld bij mensen is oogkleur of bloedgroep)

Evolutie

Mutaties zorgen voor nieuwe varianten van genen, vooral als deze dominant zijn zal snel worden geselecteerd op het  positieve/nadelige effect. 

Waarom is dit vooral bij dominante allelen? 

Evolutie

Als een eigenschap voordeel oplevert voor overlevingskans, zorgt natuurlijke selectie voor survival of the fittest 

In sommige gevallen levert een eigenschap alleen voordeel op voor de voortplantingskans* dan spreken we van seksuele selectie

Allelfrequentie sikkelcelanemie

In heterozygote toestand (Hb^NHb^S) verzooraakt het slechts een lichte vorm van anemie (bloedarmoede).

Sikkelcelanemie wordt veroorzaakt door het allel Hb^S.

allelfrequentie

Geen selectie (bv. oorlelletje):

allelfrequenties blijven gelijk

Wel selectie (bv. Sikkelcelanemie)

allelfrequenties veranderen

Maak opgave 58 en 62 blz 262