Les 3 zinsontleden (meewerkend voorwerp en naamwoordelijk gezegde )

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Zinsontleden les 3:

a) meewerkend

voorwerp

b) naamwoordelijk 

gezegde

Week 1:

1. persoonsvorm: leg uit
2. zinsdelen: leg uit
3. onderwerp: leg uit

Twee weken geleden (d.w.z. week 3):

1. werkwoordelijk gezegde: leg uit
2. lijdend voorwerp: leg uit

Even oefenen...

Wat is de pv in de zin:
'Marieke heeft gisteren voor het eerst een echte kus aan een jongen geven.'

1. Marieke
2. heeft
3. heeft gegeven
4. aan een jongen

Uit hoeveel zinsdelen bestaat de zin:
'Marieke heeft gisteren voor het eerst een echte kus aan een jongen geven.'

1. 4
2. 5
3. 6
4. 7

Wat is het wg in de zin:
'Marieke heeft gisteren voor het eerst een echte kus aan een jongen geven.'

1. Marieke
2. heeft
3. heeft gegeven
4. een jongen

Wat is het lv in de zin:
'Marieke heeft gisteren voor het eerst een echte kus aan een jongen geven.'

1. Marieke
2. een echte kus
3. kus
4. aan een jongen

Huiswerkcontrole + nakijken vraag 1 t/m 5

vragen? 

Grammatica

Zinsdelen: meewerkend voorwerp 

Na deze les weet je hoe je het meewerkend voorwerp vindt. 

Rol van het meewerkend voorwerp

• wg: geeft aan wat iets of iemand doet
•        Jan eet een boterham 
• ow: geeft aan wie of wat iets doet
•        Jan eet een boterham 
• lv: geeft aan wie of wat iets ondergaat
•        Jan eet een boterham 

Stappen

1. Persoonsvorm
2. Werkwoordelijk gezegde
3. Onderwerp
4. Lijdend voorwerp
   
5. Meewerkend voorwerp

Zo vind je het meewerkend voorwerp

1. Zoek eerst de persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde , onderwerp en het lijdend voorwerp.
2. Stel de vraag: Aan/Voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

Even oefenen

• De jongen schrijft een lange liefdesbrief aan zijn knappe vriendin.
• Welke stappen zet je en in welke volgorde?
• pv, wg, ow, lv, mv
• Welke  vragen stel je daarbij?
• welke vraag stel je tenslotte om het mv te vinden?
• Aan/voor wie + wg + ow + lv?
• Aan/ voor + wie of wat + schrijft + de jongen + een liefdesbrief? 
• Antwoord: aan zijn vriendin (=mv)

Aan/ voor + wie of wat + appt + mijn oma + het recept? - Meewerkend voorwerp: mij

Mijn oma appt aan mij het recept.

Even oefenen

• Voorbeeld 2:
• Mijn lieve,  oude oma heeft mij vorige week het recept van die overheerlijke appeltaart geappt.
• Opdracht: vind het meewerkend voorwerp
• Hoe pak je dit aan? 

Wat is het mv in de zin:
'Marieke heeft gisteren voor het eerst een echte kus aan een jongen geven.'

1. jongen
2. kus
3. Marieke
4. aan een jongen

Grammatica

Zinsdelen: naamwoordelijk gezegde (ng)

Na deze les weet je hoe je het ng vindt. 

Rol gezegde

• Is het zinsdeel dat aangeeft welke handeling centraal staat in een zin. 
• Geeft aan wie of wat het onderwerp is of doet. 
• Gezegde bestaat uit minstens één ww, dat soms aangevuld wordt met een naamwoord of met andere ww
• Twee soorten gezegdes: het werkwoordelijk gezegde en het naamwoordelijk gezegde

wg

• Wg: bestaat uit alle ww in de zin 
• Rol: geeft altijd aan dat iets of iemand iets doet:
  
• -> Jan kijkt naar buiten. (pv 'kijk' = in z'n eentje wg)
• Jan heeft naar buiten gekeken.
  
• Jan had naar buiten kunnen kijken.

ng (1)

• Ng bestaat uit één of meer werkwoorden + een (zelfstandig, bijvoeglijk, enz.) naamwoord
• Rol: ng geeft altijd aan dat iets of iemand iets ís 
• Bijv. 'De wind is koud' bevat een ng:
• -> er wordt uitgedrukt dat de wind iets ís, namelijk: koud 
• hoofdww van een naamwoordelijk gezegde heet het koppelwerkwoord (kww) 

ng (2)

• Het koppelwerkwoord ‘koppelt’ een bepaalde eigenschap, functie, toestand of hoedanigheid aan het onderwerp:
  
• -> Tomas is timmerman. 
• -> Kelly schijnt aardig te zijn.
  
• -> Alles bleek fout.
  
• Er zijn negen kww's: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, dunken, schijnen, heten, voorkomen 

Ng 

• Ng bestaat uit ww-deel en nw-deel 
  
• -> ww-deel: alle ww- uit de zin (waaronder een kww)
• -> nw-deel: zelfstandig of bijvoeglijk naamwoord,                      = kenmerk of eigenschap (herhaling volgt nog)
•  -> kww koppelt kenmerk aan onderwerp 

Ng vinden

• Zoek pv, ow en overige ww in de zin
  
• Staat er (een vorm van) een kww in de zin?
• Stel vraag: wat + pv + ow + overige ww? 
• Antwoord op de vraag is nw-deel
• Zet nw-deel tussen [vierkante haken] 

Ng vinden

• Vb. zin: 'Is Lampje het hulpje van Willie Wortel?'
• Zoek pv (is), ow (Lampje) en overige ww in de zin (-)
  
• Staat er (een vorm van) een kww in de zin
  (ja: is)
• Stel vraag: wat + pv (is) + ow (Lampje) + overige ww? (-)
• Antwoord op de vraag is nw-deel: [het hulpje van Willie Wortel]

Benoem het gezegde in de volgende zin:
'Is Lucy Luke werkelijk een snellere schutter dan zijn schaduw?'

1. wg: is
2. ng: is een snellere schutter dan zijn schaduw
3. wg: is een snellere schutter
4. ng: is een snellere schutter

Benoem het gezegde in de volgende zin:
'Morgen zullen wij de klanten de uitnodigingen voor de opening toesturen'.

1. wg: zullen
2. ng: zullen de uitnodigingen toesturen
3. wg: zullen toesturen
4. ng: zullen aan de klanten toesturen

Benoem het gezegde in de volgende zin:
'Die jas van vorige winter is mij inmiddels veel te klein'.

1. wg: is
2. ng: die jas is te klein
3. wg: die jas is
4. ng: is te klein

Benoem het gezegde in de volgende zin:
'Die Martijn zal in de toekomst vast een megaster worden'.

1. wg: zal worden
2. ng: zal een megaster worden
3. wg: zal
4. ng: zal in de toekomst een megaster worden

Aan het werk

1. Maak in je schrift de opdrachten 1 t/m 5
2. Wat niet afkomt, maar je thuis af
3. Neem volgende week je schrift mee naar de les; alleen als je alle opdrachten hebt gemaakt en nagekeken, kun je meedoen aan de grammaticatoets in de inloopweek