§1.4 Meer mensen krijgen inspraak

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

Mobiel in de tas

Tas op de grond

Laptop en boek op je bureau

Log in op LessonUp

§1.4 Meer mensen krijgen inspraak

...kan je uitleggen wat er in het bestuur van Nederland veranderde door de grondwet van 1848

...kan je uitleggen wat sommige vrouwen wilden veranderen aan de samenleving en of dat lukte

...kan je beschrijven dat Nederland steeds democratischer werd

Aan het einde van de les...

Klassikale uitleg

Zelfstandig werken

Afsluiten

Doen

§1.1 Industriële revolutie

§1.2 Leven in een industriestad

§1.3 Arbeiders gaan samenwerken

Repetitie hoofdstuk 1

§1.4 Meer mensen krijgen inspraak

Herhaling

2M: Di 12 oktober
2L: Ma 11 oktober

TERUGKIJKEN

De industriële revolutie zorgde voor veranderingen.

Noem een economische verandering

De industrialisatie zorgde voor verandering op economisch gebied:

• Mijnbouw en metaalindustrie werd belangrijk
• Huisnijverheid en kleine werkplaatsen van ambachtslieden verdwenen
• Boeren waren niet langer baas op hun boerderij, maar werkten op vaste tijden in de fabriek
• Met machines kon je in dezelfde tijd veel meer maken
• Het bezit van geld werd belangrijk.

§1.1

De industriële revolutie

A

Van handwerk naar machine

§1.1

De industriële revolutie

B

De eerste fabrieken in Nederland

• Eerste fabrieken in Engeland (1750)
• Eerste fabrieken in Nederland (NL) 1860
  
• Twente: veel huisnijverheid

De industriële revolutie zorgde voor veranderingen.

Noem een niet-economische verandering

• Het landschap veranderde sterk
• Bij mijnen en fabrieken ontstonden nieuwe steden
• Een nieuwe groep in de samenleving: arbeiders
• Het milieu raakt vervuild

• Alle veranderingen bij elkaar noemen we industriële revolutie
• Vanaf 1800 dus moderne tijd

§1.1

De industriële revolutie

C

Gevolgen van de industriële revolutie

Leerdoel:

• Je kunt vier gevolgen van de industriële revolutie noemen die niet economisch zijn

Begrippen:

• arbeiders
• industriële revolutie
• moderne tijd

Beschrijf de werkomstandigheden van de arbeiders

Werkomstandigheden:

• Lange dagen
• Nachtdiensten
• Lage lonen
• Hele gezin moest werken
• Werk was gevaarlijk en ongezond
• Ziek? Je verdiende niets
• Je kon zomaar ontslagen worden
• Ging je klagen, dan werd je ontslagen

§1.2

Leven in een industriestad

A

Het leven van arbeiders

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van arbeiders beschrijven

Begrippen:

• geen begrippen

Woonomstandigheden:

• Huizen lagen dicht bij fabrieken
• Vuile rook
• Kleine huizen
• Geen stromend water
• Geen riolering
• Slechte hygiëne, veel ziektes
• Door geldgebrek konden kinderen niet naar school

Beschrijf de leefomstandigheden van de arbeiders

Gegoede burgerij = groep mensen met veel geld en bezittingen, zoals fabriekseigenaren, advocaten, bankiers

• Grote huizen met tuinen
• Huizen hadden eigen wc
• Gezond voedsel en drinkwater

§1.2

Leven in een industriestad

B

Het leven van de burgerij

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van de gegoede burgerij beschrijven 

Begrippen:

• gegoede burgerij

Onder de gegoede burgerij de middenklasse

• Winkeliers
• Onderwijzers
• Kantoorpersoneel

Regering bestond uit liberalen, die veranderden niks aan de leefomstandigheden van de arbeiders.

§1.2

Leven in een industriestad

C

Het liberalisme

Leerdoel:

• Je kunt twee belangrijke ideeën noemen die liberalen in de 19e eeuw hadden op het gebied van bestuur en economie

Begrippen:

• liberalen
• liberalisme
• kiesrecht

Belangrijke punten liberalisme:

• Regering zo min mogelijk bemoeien met economie
• Regering moest zich niet bemoeien met leven van de burgers
• Alle burgers zelfde grondrechten: vrijheid van meningsuiting/godsdienst
• Kiesrecht? Alleen voor de rijken 

Arbeiders en armen werden door de staat niet geholpen.

Door wie wel?

• Familie
• Kerk
• Liefdadigheid van de rijken

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

A

Samen sterk

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen hoe arbeiders en de gegoede burgerij probeerden de situatie van de arbeiders te verbeteren

Begrippen:

• liefdadigheid
• vakbonden

Een vrouw zamelt geld in
voor een goed doel

Geef een omschrijving van het begrip vakbonden

Eind 19e eeuw richten arbeiders vakbonden op.

Zij strijden voor:

• hoger loon
• kortere werktijd
• afschaffing kinderarbeid

Dit deden zij door:

• Stakingen organiseren
• Doel: fabrieksbazen dwingen om lonen te verhogen en werkomstandigheden te verbeteren

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

A

Samen sterk

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat het socialisme inhoudt

Begrippen:

• socialisme
• politieke partij
• algemeen kiesrecht

Fabriekseigenaar

Arbeiders

alle winst van de fabriek

bezaten grondstoffen, machines, fabrieken

kregen laag loon

Oneerlijk!!!

Socialisme

Wat is het belangrijkste doel van de socialisten?

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

Socialisten: de arbeiders zullen ooit in opstand komen en dan het bezit van de rijken afpakken.

Om echt dingen te veranderen was invloed op het bestuur nodig.

1881: oprichting socialistische politieke partij

Belangrijkste doel: algemeen kiesrecht.

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

Algemeen kiesrecht

Ook arme arbeiders mogen stemmen

Socialisten zouden in bestuur komen

Wetten om arbeiders te beschermen

Noem een sociale wet

Rond 1870: liberalen voeren eerste sociale wetten in.

• Ongevallenwet
• Kinderwetje van Van Houten
• Leerplichtwet

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

C

Sociale wetten

Leerdoel:

• Je kun met een voorbeeld uitleggen wat een sociale wet is

Begrippen:

• sociale wetten

Liberalisme

Socialisme

Arbeiders moeten worden beschermd. 

Alle burgers moeten kunnen stemmen. 

Fabriekseigenaren mogen alle winst krijgen van de fabriek. 

Het verschil tussen arm en rijk zal gaan leiden tot een opstand. 

Vrijheid is goed voor de economie. 

Welke wetten hebben ervoor gezorgd dat er meer kinderen naar school gingen?

Invoering van Algemeen Kiesrecht

Leerplichtwet

Ongevallenwet

Woningwet

Kinderwetje van Van Houten

IETS NIEUWS LEREN

Hoe kan jij invloed uitoefenen op het bestuur van NL?

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

A

Een nieuwe grondwet

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat er in het bestuur van Nederland veranderde door de grondwet van 1848

Begrippen:

• grondwet
• parlement
• parlementaire democratie

B

Vrouwen willen gelijkheid

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat sommige vrouwen wilden veranderen aan de samenleving en of dat lukte

Begrippen:

• feminisme

C

Nederland wordt een democratie

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven dat Nederland steeds democratischer werd

Begrippen:

• geen begrippen

1813: Nederland wordt een koninkrijk

1815: Grondwet

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

A

Een nieuwe grondwet

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat er in het bestuur van Nederland veranderde door de grondwet van 1848

Begrippen:

• grondwet
• parlement
• parlementaire democratie

alle burgers zelfde grondrechten

veel macht bij de koning: Willem I

vrijheid van meningsuiting

vrijheid van godsdienst

Liberalen: 

de macht zou bij het volk moeten liggen

1848: veel onrust in Europa. Ook rellen in NL.

Koning Willem II geeft opdracht voor nieuwe grondwet:

• rijke mannen kozen leven van het parlement. Elke 4 jaar kwamen er verkiezingen. 
• ministers gehoorzamen vanaf nu aan het parlement. Zij voeren hun beslissingen uit. Parlement kon ministers ontslaan.

Parlementaire democratie. Het parlement had de meeste macht. 

De macht was verschoven van koning naar burgers

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

A

Een nieuwe grondwet

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

B

Vrouwen willen gelijkheid

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat sommige vrouwen wilden veranderen aan de samenleving en of dat lukte

Begrippen:

• feminisme

Mannen

Vrouwen

Hoofd van het gezin

Nam alle beslissingen

Mogen niet:

scheiding aanvragen

grote bedragen uitgeven

stemmen

Huishouden en voor kinderen zorgen

Bij werk minder betaald

Vrouwen in actie voor vrouwenkiesrecht

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

B

Vrouwen willen gelijkheid

Vanaf 1870: vrouwen in actie voor gelijke rechten: feminisme

1: Vrouwen uit middenklasse en gegoede burgerij

2: Daarna vrouwen arbeidersklasse

3: Daarna mannen

Belangrijkste doel: vrouwenkiesrecht. Dit is in 1919 gelukt

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

B

Vrouwen willen gelijkheid

Aletta Jacobs

Eerste vrouw die:

• studeert aan een universiteit
• arts is geworden
• gepromoveerd is

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

C

Nederland wordt een democratie

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven dat Nederland steeds democratischer werd

Begrippen:

• geen begrippen

1848: nieuwe grondwet

Mannen die minimaal 20 gulden belasting betaalden mochten stemmen (1,9% bevolking)

1917: wijziging grondwet

Alle mannen vanaf 25 mogen nu stemmen

1919: wijziging grondwet

Alle vrouwen vanaf 25 mogen nu stemmen

1946: 23 jaar

1963: 21 jaar

1972: 18 jaar

AAN DE SLAG!

Wat?	§1.4 Opdracht 2 t/m 13
Waarom?	Omdat je moet weten hoe meer mensen inspraak in het bestuur kregen
Hoe?	Lees de teksten, maar de vragen
Hulp?	Rood: stilte, geen vragen Oranje: stilte, je mag vragen stellen Groen: zachtjes overleggen
Klaar?	Maken opdracht 14 Maak daarna een keuze: - Samenvatten - Een Test Jezelf maken - Instructiefilmpjes kijken van Geschiedenis Kennisclips - Begrippen leren

Heb je het gesnapt?

...kan je uitleggen wat er in het bestuur van Nederland veranderde door de grondwet van 1848

...kan je uitleggen wat sommige vrouwen wilden veranderen aan de samenleving en of dat lukte

...kan je beschrijven dat Nederland steeds democratischer werd

Aan het einde van de les...

Wie kreeg in 1917 stemrecht?

Geef een omschrijving van feminisme

Geef je inzet tijdens deze les een cijfer

110

Wat vond je van deze les?

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk

Maak thuis §1.4

Leren begrippen hoofdstuk 1
Tijdens de volgende les moet je ze kunnen uitleggen!!!

Opruimen!!

Zorg ervoor dat alle tafels weer netjes staan

Zorg ervoor dat iedereen netjes zit

Als de bel gaat, bepaalt de docent wie er mag gaan. Je verlaat dan rustig het lokaal