Koppelwerkwoord (zww en hww)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom

Woordsoorten

Koppelwerkwoord
(zww en hww)

Nederlands

Lesprogramma

• Start van de les

• Uitleg KWW en ZWW

• Zelfstandig werken (restant les)

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je wat een zelfstandigwerkwoord en wat een koppelwerkwoord is.

• kun je herkennen en uitleggen wat de verschillen zijn tussen een zelfstandigwerkwoord, een hulpwerkwoord en een koppelwerkwoord.

• kun je de volgende woordsoorten in een zin herkennen en benoemen:
  zn, lw, bvn, vz, pers vnw, zww, hww, kww, bez vnw.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je wat een koppelwerkwoord is.

• kun je herkennen en uitleggen wat de verschillen zijn tussen een zelfstandigwerkwoord, een hulpwerkwoord en een koppelwerkwoord.

• kun je de volgende woordsoorten in een zin herkennen en benoemen:
  zn, lw, bvn, vz, pers vnw, zww, hww, kww, bez vnw, wederkerend vnw, wederkerig vnw, vr. vnw, betr vnw, onb vnw.

Zelfstandig werkwoord

• Heb je een zin met maar één werkwoord?

• Dan is het sowieso een zww.
  
  
• Thijs fietst naar huis.
• Charlot slaapt nog steeds niet.
  
  
• Het zelfstandig werkwoord vertelt wat er gebeurt!

Meerdere werkwoorden in een zin?

• Thijs is naar huis gefietst.
• Charlot heeft nog steeds niet geslapen.

• Het belangrijkste werkwoord is het zww. Je kunt het niet weglaten.
• Het andere werkwoord is een hulpwerkwoord.
• Twee werkwoorden? De pv is dan altijd hww!

Meer dan twee werkwoorden?

• Er is altijd één zww.
• De rest is dan hww.

• Frank heeft zijn broer niet weten te vinden.

• Wat is het belangrijkste werkwoord? Welk werkwoord geeft aan wat er gebeurt?

In de zin: Frank heeft zijn broer niet weten te vinden.

• Is het belangrijkste werkwoord: vinden.
• Je zou namelijk kunnen zeggen:

1.  Frank wist zijn broer niet te vinden.
2. Frank vond zijn broer niet.

Je kunt de zin steeds eenvoudiger maken tot er maar één ww overblijft.

• heeft en weten zijn dus hulpwerkwoorden.

Zww of Hww?
Deze film wordt veel bekeken.
Wordt is een...

1. zww
2. hww

Hij zou graag op straat willen spelen.
Spelen is een....

1. zww
2. hww

Frank vindt zijn broer niet.
Vindt is een....

1. zww
2. hww

Koppelwerkwoorden

• Koppelwerkwoorden geven niet aan dat er iets gebeurt, maar koppelen een eigenschap aan het onderwerp.

• Die kinderen zijn rijk.
• Veel profvoetballers worden beroemd.

• Je vindt een koppelwerkwoord in het naamwoordelijk gezegde.

NG en WG

• In een zin staan werkwoorden.
• Meestal gebeurt er iets. Alle werkwoorden in de zin vormen dan samen het werkwoordelijk gezegde.

• Hij heeft 5 km gezwommen.
• wwg = heeft gezwommen.

Naamwoordelijk gezegde

• In een zin met een naamwoordelijk gezegde gebeurt niet iets, maar is iemand (of iets) iets.

• De tandarts is ziek.
  Ziek zijn doe je niet, dat ben je.
• De voetballer is beroemd.
  Beroem zijn doe je niet, dat bent je.

• Ze doen niet iets, maar ze ZIJN iets.

Bij een NG

1. Gaat het om een eigenschap.
2. Is er sprake van één van de volgende koppelwerkwoorden:
   

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen (heten, dunken en voorkomen)

• Per zin is er altijd maar één kww, de andere werkwoorden zijn hulpwerkwoorden. Tenzij het een samengestelde zin is.

Voorbeelden kww's

• De planeet Mars lijkt onbewoond.
  Onbewoond zijn doe je niet, dat ben je.

• Mijn zusje is ziek.
  Ziek zijn doe je niet, dat ben je.

• Dat bleek een vergissing.
  Dat doet niks, die bleek alleen iets te zijn. 

Een lastige: welke zin heeft een naamwoordelijk gezegde en dus een koppelwerkwoord?

1. Hij blijft dit jaar nog profvoetballer.
2. Hij blijft dit jaar voetballen.

Uitleg:

• Hij blijft dit jaar nog profvoetballer.
• Hij is namelijk iets (profvoetballer), hij doet niet iets.
  
  
• Hij blijft dit jaar voetballen.
• Hier doet hij iets, namelijk voetballen.

Twijfel je of iets een kww is?

• Zijn, worden en blijven zijn de belangrijkste koppelwerkwoorden.

• Kun je het werkwoord in de zin vervangen door zijn worden of blijven?

De bassist is ziek.

De bassist wordt ziek.

De bassist blijft ziek.

• In de bassist is ziek, is is dus een koppelwerkwoord.

De drummer blijft in het ziekenhuis.
Is 'blijft' een zww of kww?

1. zww
2. kww

Controle

• De zin was:
• De drummer blijft in het ziekenhuis.

• Kun je zeggen: De drummer wordt in het ziekenhuis?
  Nee!

• Blijft is dus geen kww maar een zww.

Wat is juist?

Zij is ziek naar huis gegaan.

1. is=hww gegaan=zww
2. is= kww gegaan=zww

De rechercheur was ongewapend.

Was=

1. zww
2. kww

Als je meerdere werkwoorden in een zin hebt, dan is de persoonsvorm altijd een......

Noem 5 koppelwerkwoorden

Leg het verschil uit tussen een koppelwerkwoord en een zelfstandig werkwoord.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je wat een koppelwerkwoord is.

• kun je herkennen en uitleggen wat de verschillen zijn tussen een zelfstandigwerkwoord, een hulpwerkwoord en een koppelwerkwoord.

• kun je de volgende woordsoorten in een zin herkennen en benoemen:
  zn, lw, bvn, vz, pers vnw, zww, hww, kww, bez vnw, wederkerend vnw, wederkerig vnw, vr. vnw, betr vnw, onb vnw.