Les 6: persoonsvorm en samengestelde zinnen.

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Werkwoordspelling

Werkwoordspelling

Deze les

- Toets doornemen

- Persoonsvorm

- Samengestelde zinnen + bijbehorende voegwoorden

- Tijd om te leren en opdrachten te maken.

- Nieuwsquiz

Toets

AV2D - donderdag 18 november

AV2F - vrijdag 19 november

Leren voor de toets:

- Persoonsvorm (t.t en v.t) 

- Onderwerp

- Voltooid deelwoord

- Onvoltooid deelwoord

- infinitief (hele werkwoord)

- gebiedende wijs

- Voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord.

- Enkelvoudige en samengestelde zinnen.

Deze week

Les 1:

Persoonsvorm, onderwerp en samengestelde zinnen.

Les 2:

Gebiedende wijs, infinitief en voltooid deelwoord

Les 3:

Onvoltooid deelwoord en voltooid bijvoeglijk naamwoord.

Leerdoelen

• Aan het einde van de les weet ik...
• Wat ik precies moet leren voor de toets.
• Persoonsvorm juist opschrijven.
• Enkelvoudige zinnen van meervoudige zinnen onderscheiden.
• Kan ik voegwoorden herkennen in een meervoudige zin.

Persoonsvorm

• Is het werkwoord dat verandert als de zin van tijd of onderwerp verandert.
  
• De persoonsvorm kunnen we vinden door de tijdsproef (zin van t.t naar v.t of de getalproef (van enkelvoud naar meervoud of andersom) te doen.
• Bijvoorbeeld. De jongens rijden in een oude auto naar het zuiden van Frankrijk.
• Als we de tijdproef doen, dan veranderen we de zin van tijd: De jongens reden in een oude auto naar het zuiden van Frankrijk.
• Als we de getalproef doen, dan verandert de zin van enkelvoud naar meervoud of andersom: De jongen rijdt in een oude auto naar het zuiden van Frankrijk.

De pv in de tegenwoordige tijd ziet er zo uit: 

enkelvoud: ik-vorm                                                                          ik lach, lach ik? lach jij?

enkelvoud: ik-vorm+t                                                               jij/u lacht, hij/zij/het lacht

meervoud: hele werkwoord                                 wij lachen, jullie lachen, zij lachen

In de gebiedende wijs schrijf je altijd alleen de ik-vorm. Houd je mond! Sta op!

Stappenplan.

Hij vind/ vint/ vindt dat leuk!

!

Hoe pak je het aan?

Hoor je dan een t aan het eind van loop of snap?

Hij snapt/ loopt

vervang vind in je hoofd door loop of snap

1

2

3

Als je geen T hoorde is vind ook zonder T.

Als je wel een T hoorde is vind ook met. Dus hij vindt

Verander de volgende zin met de getalproef:
De jonge vrouw voelt zich niet veilig op straat.

Verander de volgende zin met tijdsproef:
De bakker besluit de plaatselijke sportclub te steunen.

Noteer de persoonsvorm in de t.t. en het onderwerp.

1. Hoe vaak ... je dat horloge eigenlijk op? (winden)

Persoonsvorm verleden tijd

Sterke werkwoorden

de klank van het ww verandert.

slaap - sliep

schrijf - schreef

Hebben - hadden

Persoonsvorm verleden tijd

sterke werkwoorden

Vind je het lastig om te horen of de klank verandert, maak van het ww dan een zinnetje of maak het voltooid deelwoord.

varen - vaarde - gevaard?

varen - voer - gevaren?

Wat is de verleden tijd van:
verbieden

1. verbiedde
2. verbood
3. verbad
4. verboodden

Wat is de verleden tijd van:
juichen

1. juichde
2. juichte
3. jooch
4. joog

Wat is de verleden tijd van:
werpen

1. werpte
2. werpde
3. worp
4. wierp

Persoonsvorm verleden tijd

zwakke werkwoorden

ik-vorm + te(n)

ik-vorm + de(n)

werk + te = werkte

speel + de = speelde

brand + de = brandde

wacht + te = wachtte

lachen - lach              

                                 de H staat in 't ex-kofschip

lach+ te - hij lachte/ wij lachten

                            

't ex kofschip

Staat de laatste letter van de stam in

't ex kofschip? Schrijf dan -te of -ten.

Let op! De klinkers (e/o/i) doen niet mee.

Bloeien - en = bloei = i staat in het kofschip, maar doet niet mee. Dus bloeide(n)

Let op !

Het is hierbij belangrijk om naar de stam te kijken

1.  hele werkwoord kleven -en  = stam : kleven
2.  laatste letter van de stam in 't kofschip?: nee
3.  dus de(n)
4.  ik-vorm van werkwoord + uitgang : kleefde(n)

Mijn broer (kleden) zich gistermorgen heel langzaam aan.

1. kleed
2. kleedt
3. klede
4. kleedde

Mijn broer (kleden) zich heel langzaam aan.

1. Kleed
2. kleedt
3. klede
4. Kleedde

Bij enkelvoudige zin:

Bestaat uit één persoonsvorm.

1. Persoonsvorm  (pv)

2. Werkwoordelijk gezegde (wg)

3. Onderwerp (o)

4. Lijdend voorwerp (lv) 

5. Meewerkend voorwerp (mv)     

6. Bijwoordelijke bepaling (bwb) 

Bijvoorbeeld:

 Wij hebben gisteren een nieuwe computer gekocht.

Wij = het onderwerp. 

Hebben = de persoonsvorm.

Bij samengestelde zin:

Bestaat uit meerdere persoonsvormen en een voegwoord.

1. Voegwoord benoemen
(en, want, maar, dus, of = nevenschikkend)

2. pv en o zoeken in beide zinnen

3. Wat is de hoofdzin (hz) en wat is de bijzin (bz)?

Bijvoorbeeld:

Deze plant moet je twee keer per week water geven, maar geef hem niet te veel.

Maar = voegwoord (nevenschikkend)

Geef = persoonsvorm

Hem = onderwerp

Voegwoorden

Met een voegwoord verbind je twee zinnen met elkaar, zodat er een nieuwe zin ontstaat. De zin die je op deze manier maakt, noem je een samengestelde zin.

Voegwoorden zijn: wanneer, als, terwijl, zodra, voordat, voor, nu, toen, nadat, zolang als, totdat, sinds, doordat, zodat, waardoor, omdat, opdat, indien, mits, tenzij, hoewel, ofschoon, ondanks dat, zoals, alsof, dat, of

‘Mirthe wilde niet, maar haar zus wel’.

‘Oma is jarig, dus we gaan op visite’. 

De zinnen ‘Oma is jarig’ en ‘We gaan op visite’ worden aan elkaar geplakt door het voegwoord ‘dus’.

Hoofd- en bijzinnen

Samengestelde zinnen bestaan uit hoofdzinnen en/of bijzinnen.

Dus:

HZ + HZ = nevenschikking

De zinnen zijn gelijkwaardig

Dus: 

HZ + BZ = onderschikking

BZ + HZ = onderschikking

Bijzin kan niet op zichzelf bestaan. Heeft een hoofdzin nodig.

Noem de onderwerpen en de persoonsvormen:
Ik ga naar de markt, omdat ik appels wil kopen.

Noem de persoonsvormen, het onderwerp en het voegwoord.
Hij zei dat hij meer dan drie uur getennist had.

Nieuwsquiz

Ga naar kahoot.