De eiwitsynthese

• Natuurwetenschappen
• Secundair onderwijs

Planning

mRNA, tRNA en codon

DNA 

Transcriptie en translatie

LPD 9 B

Genexpressie

Leerdoelen

Na deze les kan je ...

• verwoorden hoe en waar de transcriptie gebeurt in de cel
• verwoorden wat de taak is van mRNA
• verwoorden hoe en waar de translatie gebeurt in de cel

Van DNA-code tot eiwit

Eiwitsynthese

DNA naar RNA

1. Transcriptie van DNA naar mRNA
   
2. Transport mRNA naar cytoplasma
   
3. Translatie van mRNA naar eiwit
   

Eiwitsynthese

DNA

RNA

Dubbele streng

Enkele streng

Desoxyribose

Ribose

Thymine

Uracil

Kern

Kern & cytoplasma

Herhaling: Hoe heten de bouwsteentjes van eiwitten?

1. A,C,T,G
2. ribosomen
3. aminozuren

Waar worden de aminozuren aan elkaar gebonden tot eiwitten?

eiwitten

Bestaan uit een lange keten van aminozuren.

Er bestaan 20 verschillende soorten aminozuren.

De code voor de volgorde van aminozuren staat vast in de nucleotidenvolgorde van het RNA (volgorde AUCG).

De code voor 1 aminozuur zijn 3 opeenvolgende nucleotiden: codon. 

start/stop

De synthese van een aminozuurketen begint altijd bij het ''start'' codon en stopt bij het ''stop'' codon.

Start codon is altijd AUG, er zijn meerdere stopcodonnen. Zoek eens een code op van een stop codon.

www.bioplek.org

aminozuren

In de cel is altijd een voorraad van de 20 aminozuren aanwezig. Deze wordt aangevuld door bijvoorbeeld voeding. 

Meerdere ribosomen kunnen hetzelfde RNA lezen -> veel eiwitten

Genetische code -  5'AUG AGC AAG 3'

eiwitten

Ribosomen in cytoplasma of op endoplasmatisch ret.

Eiwitten op endoplasmatisch reticulum zijn nog niet ''af''.

In golgisysteem uiteindelijke vorm.

HERHALING

Schrijf op:

TRANSCRIPTIE = 

*noteer waar en wat er gebeurt*

TRANSLATIE = 

*noteer waar en wat er gebeurt*

Wat zijn de DNA-nucleotiden die afgelezen zijn om dit codon te schrijven?

de DNA-nucleotiden die afgelezen zijn om dit codon te schrijven zijn ATG

Oefenen

Los de vragen op de volgende slides op.

Welk celorganel maakt eiwitten?

1. Ribosomen
2. Lysosomen
3. Celkern
4. Mitochondriën

Welke binding zorgt voor de secundaire structuur van eiwitten?

1. Waterstofbruggen
2. Zwavelbruggen
3. Van der Waalsbindingen
4. Ionbinding

Welke binding zorgt voor de tertiaire structuur van eiwitten?

1. Waterstofbruggen
2. Zwavelbruggen
3. Van der Waalsbindingen
4. Ionbinding

Een anticodon is een basentriplet

1. in DNA mRNA en tRNA
2. alleen in tRNA
3. alleen in mRNA
4. alleen in DNA

In een cel komen 3 types van RNA voor: mRNA, tRNA, rRNA (ribosomaal = onderdeel van het ribosoom). Welke uitspraak is juist?

1. Alleen mRNA wordt gesynthetiseerd door transcriptie
2. Alleen mRNA en tRNA komen tot stand via transcriptie
3. Alle RNA types spelen een rol bij transcriptie
4. De 3 types RNA worden aangemaakt via transcriptie

Een tRNA-molecule heeft als anticodon AUG. Welke basesequentie in het DNA codeert voor het aminozuur dat door tRNA wordt aangebracht?

1. UAC
2. TAG
3. ATG
4. TTC

Ook al zijn er voldoende noodzakelijke moleculen, het translatie proces zal stoppen omdat:

1. Er een losmakingsfactor bindt op het ribosoom
2. De opbouw van de polypetide stilvalt
3. Een polypeptide zich opvouwt tot een proteïne
4. Er een stopcodon voorkomt op het mRNA

Zet de zinnen over translatie op de volgende slide in de juiste volgorde. Dit doe je door de zinnen te verslepen naar het overeenkomstig getal. 

1

2

3

4

5

6

mRNa hecht zich aan kleine subeenheid

Ribosoom verplaatst zich over mRNA

Juist AZ hecht aan juist tRNA

Polypeptide vouwt tot een afgewerkt proteïne

tRNA bindt aan startcodon op mRNA

AZ wordt geactiveerd

Voor welk aminozuur bevat het codon ACG de code?

1. serine
2. cysteïne
3. tryptofaan
4. threonine

Welk van de onderstaande codons is geen stopcodon?

1. UAA
2. UGA
3. UAG
4. UAU

Wat gebeurt er tijdens de transcriptie? Waar heeft dit proces plaats?

Wat gebeurt er tijdens de translatie? waar heeft dit proces plaats?

Maak een RNA-kopie van deze DNA-streng:
C T T A C T G G A T T C G C A C T G

De vorm en functie van een eiwit worden bepaald door...

1. De volgorde van de chromosomen
2. De volgorde van de aminozuren
3. De volgorde van de polypeptiden
4. De volgorde waarin de kip haar eieren legt

Een codon bestaat uit...

1. 1 base
2. 2 basen
3. 3 basen
4. 4 basen

Waar vinden transcriptie en translatie plaats?

1. Beide in de kern
2. Beide in het cytoplasma
3. Transcriptie in de kern en translatie in het cytoplasma
4. Translatie in de kern en transcriptie in het cytoplasma

ICT-taak Eiwitsynthese

sintlodewijk.smartschool.be