schildklier en bijnier

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

 Het hormoonstelsel

schildklier en nieren

Doel

Aan het einde van deze les kan ik de hormonen van de schildklier en de bijnieren benoemen en de functies van deze hormonen beschrijven.

Tongbeen

Luchtpijp

Strottenhoofd

Schildklier

Strotklepje

De schildklier

• Zit in de hals
• Wordt aangestuurd door de hypothalamus -> hypofyse -> schildklier
• Produceert Thyroxine (T4) & T3 = schildklierhormonen
• T4 is nodig voor de hersenen, centrale zenuwstelsel, groei en stofwisseling
• T4 kan door het lichaam omgezet worden naar T3
• Klachten vaker bij vrouwen 

Werking schildklier

de schildklierhormonen (T3 & T4) zijn van invloed op de stofwisseling van (vrijwel) alle lichaamscellen en lichaamsweefsels.

Schildklier

• De schildklier maakt schildklierhormoon: 
  
• Schildklierhormoon regelt verbranding in de cellen
  
• Te weinig schildklierhormoon: Je bent koud en moe en wordt dikker.
  
• Te veel schildklierhormoon: Je hebt het warm, bent bewegelijk, valt af.
  

Deze schildklierhormonen zijn onmisbaar voor de volgende lichamelijke functies en eigenschappen:

Celstofwisseling

Voedselverwerking (spijsvertering)

Hartslag & zuurstofcirculatie

Lichamelijke groei & ontwikkeling

Instandhouding & uitbreiding van zenuwstelsel

Temperatuur (indirecte thermostaat-functie)

Vetverbranding

Spierspanning & werking van gewrichten

Vochthuishouding

Psyche & hersenactiviteit

TSH – thyroïd stimulerend hormoon. Dit hormoon zet de schildklier aan tot de productie van: 

Thyroxine. (T3 en T4) Dit hormoon heeft invloed op alle cellen in het lichaam. Met als doel: het regelen van de stofwisseling. Thyroxine verhoogt de verbranding in de cellen.

Calcitonine. Dit hormoon verlaagt het calciumgehalte in het bloed. Calcium is nodig voor de opbouw van botten en tanden en bij overdracht van zenuwprikkels en spiercontracties en bloedstolling

Invloed van TSH op de bijschildklieren

De bijschildklieren worden door de productie van TSH aangezet tot de productie van het parathormoon. Dit hormoon heeft ook invloed op de calciumbalans. Het verhoogt het calciumgehalte in het bloed.

Calcitonine en parathormoon zijn antagonisten van elkaar. Dat wil zeggen dat wanneer het calciumgehalte in het bloed te hoog wordt, er meer calcitonine gemaakt zal worden. Wanneer het weer te laag wordt, zal er meer parathormoon gemaakt worden. 

Schildklierproblematiek 

• Hyperthyreoïdie - teveel schildklierhormoon
• Hypothyreoïdie - te weinig schildklierhormoon
• Struma - vergroting van de schildklier

• Hyper = teveel
• Hypo = te weinig

Hyperthyreoïdie: schildklier produceert te veel hormonen

Symptomen van een verhoogde stofwisseling:

• vermagering ondanks goede eetlust
•  snelle pols
  
•  transpireren
  
•  diarree
•  onrust
  
•  menstruatiestoornissen
  

Hyperthyreoïdie 

• Leeftijd 25-50 jaar
• Vrouwen
• Ziekte van Graves (auto-immuun) - erfelijke aanleg
• Lichaam maakt antistoffen -> schildklier maakt extra schildklierhormoon aan
• Symptoom = uitpuilende ogen

Behandeling hyperthyreoïdie

Thyreostatica

 Schildklierremmers > schildklier geeft minder hormoon af.

Radioactief jodium

De straling die het radioactief jodium in de schildklier uitzendt, remt de groei van de schildkliercellen waardoor ook de productie van het schildklierhormoon vermindert

Thyreoïdectomie

 Wegnemen van schildklier bij abnormale werking of struma

Ziekte van Graves (ziekte van Basedov) 

De schildklier produceert teveel schildklier hormoon.

Auto immuun ziekte.

De schildklier is diffuus vergroot (diffuus struma).

Uitpuilende ogen.

Behandeling ziekte van Graves

• De schildklier medicamenteus te blokkeren met Strumazol.
  

Hierbij moet dan vaak wel schildklierhormoon (levothyroxine)) worden bijgegeven omdat er anders een tekort ontstaat. Na een tijd (b.v. 1 jaar) kan de behandeling worden gestaakt om te zien of er weer een normale schildklierwerking ontstaat.

• Als de ziekte van Graves terugkomt, wordt er in principe overgegaan tot definitieve therapie in de zin van behandeling d.m.v. toediening van radioactief jodium. Er is wel kans op het ontstaan van een hypothereoïdie
• Als alternatief bestaat er een operatieve behandeling.

Hypothyreoïdie: schildklier produceert te weinig hormonen

Symptomen van een verlaagde stofwisselingsactiviteit:

• Gewichtstoename
  
• trage pols
  
• kouwelijkheid
  
• obstipatie
  
• verminderde activiteit
  
• menstruatiestoornissen
  

Te weinig schildklierhormoon

Oorzaak

• Jodium tekort (zorgt voor aanmaak hormonen) - brood 
• Ziekte van Hashimoto (auto-immuun)
• Aangeboren afwijking Congenitale Hypothyreoïdie (hielprik)​
  
• Aandoening aan schildklier / hypofyse​
  
• Gevolg radiotherapie / chirurgie ​
• Geneesmiddelen: lithium / amiodaron ​
  
• Als gevolg van behandeling te snelle schildklier 

Klachten

• Traagheid
  
• Lusteloosheid / vermoeidheid
  
• Koud
  
• Concentratieproblemen
• Gewichtstoename
  
• Moeizame stoelgang
  
• Haarverlies
  
• Somber
  

De ziekte van Hashimoto

Dit is een ziekte van de schildklier, waarbij ons eigen afweersysteem zich richt tegen schildkliercellen, waardoor deze cellen kapot gaan en de schildklier geleidelijk langzamer gaat werken en steeds minder schildklierhormoon maakt.

 Er ontstaat dan hypothyreoïdie ofwel een te traag werkende schildklier.

Vervolg Hashimoto

De oorzaak is een auto immuun ziekte.

Klachten ontstaan geleidelijk.

Oorzaak auto immuun ziekte?

De ziekte van Hashimoto is een veel voorkomende ziekte, die vooral volwassen vrouwen treft. 

Behandeling: schilklierhormomen

Struma

een vergroting/vormverandering van de schildklier:

• Diffuus
• Nodulair (knobbelvormig)
  
• Solitaire(één) knobbel
  

En schildkliervergroting of vormverandering hoeft niet samen te gaan met een toename van de functie. Bij een schildkliervergroting kan de functie ook normaal of juist verminderd zijn.

De bijnier

• De bijnier ligt boven de nier
  
• De bijnier maakt adrenaline
  
• Adrenaline = paniekhormoon
  

Zorgt voor:

=> snellere hartslag

=> snellere ademhaling

=> meer verbranding

Dus meer energie

Maak opdracht hormonen en nieren

afsluiting

vragen

Doelen

Vragen?

Website voor extra informatie:

https://schildklier.nl/schildklieraandoeningen/de-schildklier/werking-schildklier/ 

Huiswerk/verdere info? Zie studieplanner in learnbeat!