aardrijkskunde

• Aardrijkskunde
• Basisschool
• Groep 5

zee

Hoe ziet droge zeeklei eruit?

1. Het ziet er brokkelig uit en heeft scheuren
2. De bovenste laag is egaal
3. Dat zie je niet

Welk antwoord is 'NIET' goed?
Een kwelder...

1. Daar kunnen planten op groeien
2. Als het droog is, kan er vee op staan
3. Het is opgebouwd uit zand en slipdeeltjes. Het lijkt op een weiland.
4. Is een rivier

Wat is een polder?

The 80,000 inhabitants of a neighbourhood round the Banger canal in Semarang on the island of Java in Indonesia think nothing of it.

The people who live in this five-square kilometre area are used to the fact that water from the Java Sea flows through their streets every day.

Dit is het model zoals ze het gebruikt hebben voor de tentoonstelling voordat ze het gingen maken. 

Andere polders zijn veengebieden. Deze gebieden waren erg drassig. Ze werden ingepolderd om er landbouwgrond van de maken. Eerst werd een dijk aangelegd, daarna groef men sloten en vaarten om het water af te kunnen voeren. De Krimpenerwaard is een voorbeeld van zo´n polder. 

Wat doen de gemalen NIET

1. pompen het overbodige water uit een rivier
2. Die halen het zand uit een rivier
3. Die pompen water in de polder als het te droog is

Wat zou er gebeuren als Nederland geen dijken of duinen zou hebben?

1. Wat zie je op deze plek? Wat is het nu? Hoe weet je dat?
2. Waarom is het daar? Waarom ziet het er daar zo uit?
3. Wat was het vroeger? Hoe zijn jullie daar achter zijn gekomen?
4. Waarom wordt de ruimte nu anders gebruikt? Hoe denken jullie dat het zo gekomen is?   
5. Zouden de mensen er blij mee zijn? Wat vinden jullie ervan?
6. Was het vroeger beter? 

De vragen 

Ga op zoek naar hoe de ruimte vroeger gebruikt werd en hoe het nu is. 

Elke groep  krijgt een adres.

Jullie nemen mee: 

• een plattegrond van Lekkerkerk
• twee schriften en pennen 
• een ipad om foto´s mee te maken 
• een vragenlijst met vragen die jullie gaan onderzoeken

De opdracht

Onderzoeken hoe plekken vroeger  werden gebruikt en nu.  

Ontdek dit in groepjes door: 

1. goed te kijken, na te denken en te overleggen
2. informatie te vinden door bordjes, naamplaatjes en jaartallen op gebouwen 
3. informatie te krijgen van mensen die daar zijn. 

Wat gaan we doen?

1850

2020

Wat is er veranderd? 

Veel meer huizen

Hoe komt dat?  Er wonen veel meer mensen, de bevolking is gegroeid, meer mensen gaan in een dorp wonen omdat ze daar meer winkels hebben, school. Mensen krijgen een auto. Er is meer geld gekomen om huizen te bouwen. 

Hoeveel jaar verschil? (140 jaar) 

95% van alle Europese polders ligt in Nederland dat betekent dat wij heel veel polders hebben. Het is typisch Nederlands, we hebben zoveel water veranderd in land, dat we mensen dit wel eens zeggen. 

Emmastraat 1: gele groep

Veerdienst: groene groep

De Werf 16: rode groep

Voorstraat 66 blauwe groep

N

Z

O

W

De omgeving wordt opgesplitst in 5 delen voor elk groepje. Vragen bij veldwerk. Hoe werd deze ruimte vroeger gebruikt? Hoe was het ingericht? 

Transport.

roeger een overgang naar de overkant. Nu nog steeds maar boten zijn moderner.  Mensen hun behoefte is niet veranderd. Eerst een scheepswerf, nu moderne dikke villa´s. 

VOORMALIGE LEERLOOIERIJ

VOORSTRAAT 66

Het pand aan Voorstraat 66 was vroeger

een leerlooierij. Aan de gevel hing een

stenen ossenkop die later is verplaatst

naar het kantoorpand van de voormalige firma Luijten. De stenen ossenkop

is diverse malen gerestaureerd, totdat

dit niet meer mogelijk was. De replica

is gemaakt van kunststof en deze is op

Open Monumentendag te zien

Bedenk welk ambacht is verdwenen? Welke ruimte werd gebruikt voor het ambacht? Wanneer was dat? Hoe is de ruimte daarna gebruikt? Hoe wordt deze ruimte nu gebruikt? Hoe zou dat komen? Maak foto´s van dingen die er nog aan herinneren. 
Praat met zoveel mogelijk mensen die je tegenkomt. 

Hoe kwam dat? Maak foto´s van 

Directeurs

VOORSTRAAT 17

Na het onderzoek 

Les 2  

• Check jullie antwoorden en foto´s
• Overleg met de groep 
• Verdeel taken voor een presentatie 
• Maak de presentatie en oefen 

Les 3 

• Presenteer ´jullie plek´ 

Landschappen

In Nederland zijn allerlei landschappen.

Je herkent een landschap aan verschillende dingen. 

Die noem je landschapskenmerken. 

Landschappen

In Nederland komen de volgende landschappen voor:

• bos
• heide
• duinen
• stuifzand
• water

Landschappen

Landschappen zien er verschillend uit. 

Dat komt door de grondsoort. 

Grondsoorten

De bodem in Nederland kan bestaan uit zand, klei of veen.

Op zand groeit heide heel goed.

Op klei groeien de meest gewassen weer beter. 

Zandlandschap

Een zandlandschap heeft een zandbodem.

Die is vaak begroeid met bos of heide. 

Zandlandschap

Zand bestaat uit heel veel korreltjes steen.

Je vindt zandlandschap bijvoorbeeld op De Hoge Veluwe en De Sallandse Heuvelrug.

Boslandschap

In een bos heb je verschillende lagen, die allemaal hun eigen begroeiingen hebben.

Heide-landschap

Als je van juli tot september naar de hei gaat zie je allemaal paarse bloemetjes. Wat zijn dat eigenlijk voor bloemetjes? En hoe komen die grote heidenvelden daar? 

Duinlandschap

Een duinlandschap herken je aan duinen.

Dicht bij de zee.

Een duinlandschap vind je bijvoorbeeld bij Texel of Schiermonnikoog. 

Duinlandschap

Langs de Nederlandse kust liggen duinen in een rij achter elkaar. Hoe zijn deze duinen eigenlijk ontstaan?

Zeekleilandschap

In het noorden van Nederland zit klei in de grond.

Klei lijkt op zand, alleen heeft het veel fijnere korreltjes. 

Zeekleilandschap

Je vindt zeekleilandschap onder meer bij Lauwersmeer en de Oosterschelde.

Waar of niet waar?

Klei en zand bestaan allebei uit korreltjes steen

1. waar
2. niet waar

Veenlandschap

Veen ontstaat in een moeras of ondiep water.

Het bestaat uit dode planten die naar de bodem zakken. 

Veenlandschap

In een veenlandschap vind je veel water.

Veenlandschap

In de Middeleeuwen haalden mensen veen uit de bodem.

Ze lieten het drogen: dan krijg je turf.

Dat gebruikten ze als brandstof. 

Rivierlandschap

Er stromen grote rivieren door Nederland.

Langs die rivieren is het rivierlandschap. 

Ik heb in deze les nieuwe dingen geleerd.

1. ja
2. nee

Polders

Een groot deel van Nederland ligt lager dan de zee. 

Om deze lage delen zijn al lang geleden dijken gebouwd. 

Anders zou het land daar overstromen. 

Polders

Zo'n laag gebied met dijken erom heen noemen we een polder. 

Vroeger was daar water. 

Een polder heeft veel sloten om het vele water in de polder weg te laten stromen.

Anders kunnen we niet in de polder wonen of kunnen de boeren er niet werken.

Meestal staat er aan het eind van de sloot of het kanaal een gemaal om het water uit de polder weg te pompen. 

Beken en rivieren

Ook door beken en rivieren kan water wegstromen, net als bij sloten.

Ze zijn alleen niet gegraven door mensen, maar door de natuur gemaakt. 

Kanalen

Kanalen zijn wateren die gegraven zijn door mensen.

Meestal is het kanaal gegraven om er boten op te laten varen. 

Meren

Een meer kan door de natuur gemaakt zijn, maar ook door de mens.

Het is eigenlijk een hele grote waterplas.

Groter dan een vijver, maar kleiner dan een zee. 

Sloten, beken, meren en kanalen

Bijna overal in Nederland vind je water.

In de polder zie je rechte sloten.

In de heuvels zie je kronkelende beekjes. 

Sloten

Als het hard geregend heeft, kan het water door de sloten wegstromen.

Dat is vooral nodig in de lagere delen van Nederland.

Anders is het land veel te nat om akkers om te ploegen of om er huizen op te bouwen.

Sloten zijn gegraven door mensen. 

Achter de duin ligt lager land. Neder = laag. 

Nederland ligt dus laag. Als er geen duinen en dijken waren zou Nederland overstromen. 

3

Ook verderop in Nederland zijn dijken. Ze zijn alleen niet zo hoog als de duinen. 

We noemen ze binnendijken. De dijk die de zee tegenhoudt noemen we een zeedijk. Goed onthouden! 

4

Hier zie je een duin. Een heuvel van zand bij het strand. De natuur heeft de duin gemaakt. Hoe? Klik hier. 

Maar soms maken wij mensen ook duinen door zand op te stapelen. Want golven van de zee en de wind maken de duinen stuk. 

Meer weten? Klik hier. 

2

Nederland overstroomt niet omdat overal OM Nederland heen dijken en duinen zijn. Ze zijn dus erg belangrijk!

Nederland heeft de allerlangste dijk van Europa! De

Afsluitdijk van 32 kilometer lang!

3,5

Nederland ligt onder de zeespiegel. Wat is de zeespiegel? 

Klik hier.

De Noordzee stroomt niet over ons een wegens onze dijken.

Dijken zijn hoog gemaakte heuvels grond die water tegenhouden.

Wij mensen hebben ze gemaakt.

1

van een sloot naar land

Zo'n groot meer moest worden droog gemaakt voor landbouw en bebouwing. 

Dat noemen we een polder. 

Eerst werden polders droog gemaakt met windmolens, denk maar aan Kinderdijk bij Alblasserdam. Omdat deze afhankelijk waren van de wind en bij geen wind het risico dat het water terug de polder in zou kunnen stromen en technische vooruitgang werden gemalen uitgevonden. Deze werken op elektriciteit en werken dag en nacht. 

Een polder kun je herkennen op de kaart, kijk maar naar de volgende dia, waar herken je een polder aan op de kaart?

Boeren regelen de waterstand met een ...

1. sluis
2. gemaal
3. stuw