Les 12 §10 vd en od

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1,3

Lesplanning

* stillezen in je leesboek

* terugblik vorige lessen

* theorie §10 vd en od 

* oefeningen §10

Lesdoel

Aan het eind van de 

les kan/weet ik:

* voltooide en onvoltooide deelwoorden correct spellen.

Voltooid en onvoltooid deelwoord

Pak je schrift en pen erbij. We gaan aantekeningen maken.

Wanneer gebruik je een voltooid deelwoord?

Als je wilt vertellen dat iets al gebeurd is, dan gebruik je een voltooid deelwoord. Voltooid betekent dat iets is afgerond.

Voorbeeld:
Het regent → Het is nu aan het regenen.

Het heeft geregend →  De regen is voorbij, het is nu droog.

Klinkercombinaties met -r (eer/oor/eur

Hoe ziet een voltooid deelwoord eruit?

• Het heeft altijd een ander werkwoord erbij (hebben, zijn of worden).
• Begint bijna altijd met ge-.
  

Voorbeelden:
Ik ben gebleven, ik heb gehuild, ik word gezocht

Klinkercombinaties met -r (eer/oor/eur

Noteer het voltooid deelwoord in de zin:

Mijn moeder moest naar het ziekenhuis rijden, omdat mijn vader in zijn vinger had gezaagd. 

Noteer het voltooid deelwoord in de zin:

Ik heb sperziebonen gekocht, want ik wist niet zeker of je spruitjes lust. 

Let op

Soms begint een werkwoord al met be-, ver-, ont-, of her-. Deze krijgt dan géén ge- aan het begin van het voltooid deelwoord.

Voorbeelden: betaald, verteld, ontvoerd, hersteld.

De uitgang bepalen

- gezaagd

- bezocht
- ontvangen

Hoe weet je op welke letters een voltooid deelwoord eindigt?

Klinkercombinaties met -r (eer/oor/eur

Weet je nog?

Zwakke werkwoorden

blijven in een andere tijd hetzelfde klinken.

Sterke werkwoorden 

hebben de kracht om in de verleden tijd van klank te veranderen.

De uitgang bepalen

• Een voltooid deelwoord eindigt meestal op -en bij de sterke werkwoorden.

• Een voltooid deelwoord eindigt altijd op een -t of -d bij de zwakke werkwoorden.
  

Klinkercombinaties met -r (eer/oor/eur

Voorbeelden 

Sterk
lopen - liep - gelopen
slapen - sliep - geslapen

Zwak
koken - kookte - gekookt
tekenen - tekende - getekend

-t of -d?

Gebruik de verlengproef:
Maakt het voltooid deelwoord langer met -e. Je hoort dan of je een -t of een -d moet schrijven.

Regel

Leer de regels uit je hoofd.

                            

Twijfel je?
Als de laatste letter van de stam voorkomt in
't kofschip X, schrijf je een -t. Zo niet, dan schrijf je een -d.

Regel

Leer de regels uit je hoofd.

Deze regel is bij de verleden tijd al aan bod geweest.

Voorbeeld

Hij heeft zijn geld eerlijk ... verdient of verdiend?

Langer maken met -e: verdiende

Je hoort een -d, dus je schrijft VERDIEND

Onvoltooid deelwoord (od)

Onvoltooid deelwoord: geeft aan dat de handeling nog aan de gang is.

Bevend stapte Geert op de mevrouw af.

Zij lachte het voorval hoofdschuddend weg. 

Onvoltooid deelwoord: schrijfwijze

🡪 Een od schrijf je als infinitief +d

Juichend, slapend, gapend, fietsend, 

whatsappend, bellend

Pak de laptop er weer bij

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

We wilden naar het theater, maar de kaartjes waren te duur dus toen hebben we maar een museum bezocht. 

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

De buurman heeft zijn salaris niet op tijd ontvangen en nu moet hij verhuizen omdat hij de huur niet kan betalen.

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang: klemmen.

Verleng het voltooid deelwoord:
staken

1. Gestaakte
2. Gestaakde

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang: staken

Vul de juiste vorm in: kies vd of od.
___ (surfen) op de golven komen de dolfijnen dichterbij.

1. gesurft
2. surfent
3. gesurfd
4. surfend

Vul de juiste vorm in: kies vd of od.
Heeft Jos eigenlijk wel zijn tanden ___ (poetsen)?

1. gepoetst
2. poetsent
3. gepoetsd
4. poetsend

Vul de juiste vorm in: kies vd of od.
De minister heeft ___ (stotteren) veel ___ (beloven).

1. gestottert, belooft
2. stotterent, belovent
3. stotterend, beloofd
4. stotterend, belooft

ZELFSTANDIG WERKEN

Wat :	Keuze 1: Maak de 3 trainingsopdrachten voltooid deelwoord van Cursus 7 - §10 Keuze 2: Maak opdracht 2, 4 en 6
Hoe :	Keuze 1: laptop / Nieuw Nederlands online Keuze 2: lesboek of laptop Je mag fluisterend overleggen.
Hulp :	Theorie uit je boek of schema werkwoordspelling
Tijd :	20 minuten
Klaar :	Maak de trainingsopdrachten van de andere paragrafen ww-spelling.

Ik kan voltooide en onvoltooide deelwoorden correct spellen.
0 = echt (nog) niet / 10 = absoluut wel

010

Hoe vind je zelf dat je gewerkt hebt?

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk

Volgende les:

Maak opdracht 1 van C7 §9 pvvt sterke ww (online)

Welke vragen heb je nog?

Ik kan de verleden tijd van zwakke werkwoorden correct spellen.
0 = echt (nog) niet / 10 = absoluut wel

010

Hoe vind je zelf dat je gewerkt hebt?

😒🙁😐🙂😃