11.2 Voedingsstoffen en voedingsmiddelen, 11.3 Voeding en leefstijl

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

11.2 Voedingsstoffen en voedingsmiddelen

11.3 Voeding en leefstijl 

Leerdoelen

11.2.1 Je kunt de functies van voedingsstoffen en voedingsvezels in voedingsmiddelen noemen.

11.2.2 Je kunt zes groepen voedingsstoffen met hun functies en kenmerken noemen.

11.3.1 Je kunt met behulp van de Schijf van Vijf adviezen voor een gezonde voeding en leefstijl geven.

11.3.2 Je kunt factoren noemen die van invloed zijn op het energieverbruik van organismen.

Voedingsmiddel

Alles wat je eet en drinkt

In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen, hieruit haal je je energie

Plantaardig of dierlijk ?

Plantaardig of dierlijk ?

Vier groepen voedingsstoffen

Er zijn vier hoofdgroepen voedingsstoffen.

1. Bouwstoffen
2. Brandstoffen
3. Reservestoffen
4. Beschermende stoffen. 

Brandstoffen

Leveren energie

In elke cel van je lichaam vindt verbranding plaats, hiervoor zijn brandstoffen nodig die energie leveren.

Brandstoffen zijn nodig voor: energie

Bouwstoffen

Zijn nodig voor groei, ontwikkeling en herstel

Als je ene wond hebt worden er nieuwe cellen gemaakt om de wond te dichten

Je lichaam maakt dus nieuwe cellen en weefsels aan

Reservestof

Zijn stoffen die je lichaam niet direct nodig heeft, ze worden opgeslagen in je lichaam

Later kan je lichaam ze gebruiken als bouwstof of brandstof

Beschermende stoffen

Zorgen ervoor dat je niet ziek wordt

Voedingsvezels (of vezels)

Is een verzamelnaam voor stoffen uit planten die je lichaam NIET kan verteren 

Zitten vooral in groente, fruit, aardappelen, volkorenbrood, peulvruchten, noten en ontbijtgranen 

Ze zorgen voor een verzadigd gevoel

Nodig voor een goede darmontwikkeling

De 6 groepen voedingsstoffen

Eiwitten

Eiwitten zijn bouwstoffen, zijn nodig voor vorming van celplasma

Teveel aan eiwitten? 

• Eiwit als brandstof 
• Eiwit als reservestof (vet)

Koolhydraten

Koolhydraten zijn brandstoffen, maar kunnen ook dienen als bouwstof. 

Teveel aan koolhydraten?

• Koolhydraten als reservestof (vet)

Wat zijn koolhydraten:

Suikers (glucose), zetmeel, voedingsvezels en glycogeen. 

Vetten

Vetten zijn een brandstof en bouwstof. 

Teveel--> opgeslagen als reservestof (Onderhuidse vetlaag)

Onverzadigde vetten: gezond (vaak in planten)

Verzadigde vetten: ongezond (vaak in dieren), krijg je meer vet van

- Water

Groot deel van je lichaam is water. Wel 60%!!

Belangrijk voor bloed, 

verbranding en vervoeren 

van stoffen in lichaam.

Mineralen

-Bouwstoffen, beschermende stoffen

Zout is ook een mineraal

- Magnesium

- Calcium 

Vitamines

• Het zijn bouwstoffen
• Ze werken als beschermende stoffen tegen ziektes
  
• Vitamines worden aangegeven met letters: vitamine A, B,  C, D en K zijn de bekendste
  
• Vitamine A is voor de huid, vitamine D voor stevigheid van je botten
• Te veel vitamines werken vergiftigend!
  
• In Nederland bestaat niet echt een vitaminegebrek
  
• In gezond eten zitten alle vitamines  mooi verdeeld

Indicator

Een voedingsmiddel kun je aantonen met een indicator.

Joodoplossing is de indicator voor zetmeel.

Zetmeel wordt blauw/paars als er joodoplossing op komt.

Hierna een filmpje van hoe dat werkt

Schijf van vijf

Adviezen voor gezond eten

Groen: vooral vitaminen

Geel: vooral vetten

Roze: vooral eiwitten

Oranje: vooral koolhydraten

Blauw: vooral water

Hoe groter de vak hoe meer je ervan moet hebben

Energieverbruik in je lichaam

Het is belangrijk dat je genoeg eet en drinkt want je verbrand altijd zelfs als je niks doet!

= Grondstofwisseling

Afhankelijk van bouw, lengte, gewicht en temp van de omgeving

Hoeveel moet je eten en drinken?

Hoeveel je moet eten en drinken is dus 

afhankelijk van de factoren:

• leeftijd 
• gewicht
• lengte 
• omgevingstemperatuur 
• hoeveel je beweegt

De adviezen in de tabel hiernaast zijn dan ook 

richtlijnen en hoeven voor jou niet te kloppen.

Misschien heb je meer nodig en misschien ook minder.

Gewicht

Hoe meer je eet, hoe meer je gewicht toeneemt

Bij iedereen heeft gewicht te maken met erfelijke eigenschappen

Als je wil afvallen kun je het beste je leefstijl aanpassen

Wat zou je kunnen doen?

Thuiswerken aan 11.2 en 11.3  (Boek B)

11.2 opdracht 1, 2, 3, 5, 6 en 7 (8+)

11.3 opdracht 1, 2, 4, 5, 6, 7, en 8+