PTA formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Stijlfouten

Deze les

- Lesdoel

- Uitleg                     congruentie + snelle herhaling grammatica

                                     pleonasme

                                     tautologie

                                     contaminatie

- Oefenen

- Aan de slag

Lesdoel

Aan het einde van deze les kun je uitleggen wat een stijlfout is.

Aan het einde van deze les kun je de stijlfouten pleonasme, tautologie en contaminatie herkennen.

Aan het einde van de les herken je een incongruentie

Incongruentie

(in) congruentie 

Congruentie?     * De persoonsvorm past bij het onderwerp van een zin.

Incongruentie?    * De persoonsvorm en het onderwerp passen niet bij elkaar.

persoonsvorm?

onderwerp? 

lijdend voorwerp?

meewerkend voorwerp?

bijwoordelijke bepaling?

Incongruentie 

A. Het onderwerp lijkt meervoud, maar is het niet.

Een aantal leerlingen lopen naar de Albert Heijn.

B. De pv en ow staan erg ver uit elkaar.

Recentelijk werd ontdekt dat de CIA met zijn buitenlandse medewerkers wel degelijk op geheime plaatsen in Europa mensen gevangen hebben gehouden.

C. Er staat een mv aan het begin van de zin en men denkt dat dat het ow is.

Reizigers voor de richting Amersfoort worden vriendelijk verzocht over te stappen in Zwolle.

4. incongruentie 

4. Het meewerkend voorwerp wordt ten onrechte voor het onderwerp aangezien. 

Ontleed de volgende zin eens

De kinderen werd gevraagd een boek te lezen in de vakantie. 

wg: werd gevraagd

ow: een boek te lezen

Incongruentie

Hoe herken je incongruentie?

1. Zoek de kern van het onderwerp

2. Is de kern ev of mv?

3. Welke ww is de pv en is deze ook ev of juist mv?

Verbeteren: pas de pv aan.

Incongruentie

Regel	Verbetering	Voorbeeld
ow is mv, maar wordt als ev aangezien.	pv = mv	*De media schrijft veel onzin over deze bekende Nederlander.
ow lijkt mv, maar kern is ev	pv = ev	* Uit de enquête bleek dat de meerderheid van de leerlingen tegen frisdrankautomaten waren
ow en pv ver uit elkaar, daartussen andere getallen	pv aanpassen aan ow	* Het schijnt dat het stadsbestuur de komende jaren binnen de grachten geen nieuwe parkeerplaatsen voor auto’s meer willen aanleggen
mwv wordt ten onrechte aangezien als ow	pv aanpassen aan ow (check wat het ow is)	*Bij het eindpunt van de lijn worden alle passagiers verzocht uit te stappen

Het gros van de Nederlanders zijn volgens de krant blij met het koningshuis.

1. Juist
2. Onjuist

Is hier sprake van congruentie of incongruentie:

Een aantal mensen komt altijd te laat.

1. congruentie
2. incongruentie

Is hier sprake van congruentie of incongruentie?
Het blijkt dat de jeugd in ons land tamelijk veel alcohol drinken.

1. Congruentie
2. Incongruentie

Is hier sprake van congruentie of incongruentie?

30 procent van de mensen zijn vaker ziek dan twee keer per jaar.

1. congruentie
2. incongruentie

Is hier sprake van congruentie of incongruentie:

Volgens Van Gaal geeft de media een verkeerde weergave van de gebeurtenissen.

1. congruentie
2. incongruentie

De juistheid van de cijfers werden in twijfel getrokken door de accountant.

1. Juist
2. Onjuist

Tachtig procent van de eindexamenleerlingen is geslaagd.

1. Juist
2. Onjuist

Wat is incongruentie?

1. Een moeilijk woord
2. Een goede afstemming tussen ow en pv
3. Een slechte afstemming tussen ow en pv
4. Een Japans recept

Stijlfouten

Pleonasme

Bij een pleonasme wordt een eigenschap van iets dubbel uitgedrukt (een onnodige herhaling).

Een pleonasme bestaat vaak uit een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord (verschillende woordsoorten).

VB: ronde bal, houten boomstam, aanwezige bezoekers, witte sneeuw

Tautologie

Een tautologie bestaat uit twee woorden van dezelfde woordsoort die hetzelfde betekenen:

vrolijk en blij

vies en vunzig

voor altijd en eeuwig

Stijlfout

Op het moment dat je tautologie of pleonasme niet als stijlfiguur, maar onbewust verkeerd in een tekst verwerkt, spreek je van stijlfouten.

Bovendien moet ik morgen mijn huiswerk ook nog afmaken.

Wat zou het toch fijn zijn als er met Kerst een mooi pak witte sneeuw valt.

Contaminatie

Een contaminatie is een verhaspeling van twee woorden of uitdrukkingen. Deze worden door elkaar gebruikt, waardoor een contaminatie ontstaat.

Bijv.

Je moet dat overnieuw doen!

            Je moet dat opnieuw doen. / Je moet dat over doen.

Het apparaat kost duur.

             Iets is duur of iets kost veel. 

Hoe onthoud je het verschil?

Hoe kan je deze termen goed onthouden?

Plak er een eenvoudig voorbeeld aan vast.

bv.

contaminatie: opnoteren

tautologie: voor altijd en eeuwig

pleonasme: groen gras

Welke stijlfout is het?

1. Wij zijn blij en verheugd met de komst van onze dochter.

2. Dat zal vast en zeker een succes zijn!

3. Je moet deze opdracht overnieuw maken.

4. Het gebouw is van grijs beton.

5. Wij moeten de nadelen zorgvuldig intaxeren.

6. Het is niet altijd pais en vree bij ons thuis.

7. Op het werk is een nieuwe vrouwelijke typiste aangenomen.

Welke stijlfout is het?

1. Tautologie

2. Tautologie

3. Contaminatie

4. Pleonasme

5. Contaminatie

6. Tautologie

7. Pleonasme

Aan het einde van de les kun je:

- uitleggen wat congruentie en incongruentie is

- uitleggen welke 3 'gevaren' kunnen leiden tot incongruentie

- incongruentie herkennen

- incongruentie verbeteren

- uitleggen wat een stijlfout is

- de stijlfouten pleonasme, tautologie en contaminatie herkennen

Wat is het

Pleonasme en tautologie zijn stijlfiguren: manieren om iets op een bijzondere manier te vertellen.

Doel: extra benadrukken of extra betekenis geven.