1.7 Grammatica (persoonsvorm, zinsdelen, onderwerp)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 1

Grammatica

les 1. 

Deze les gaan we:

- oefenen met zinsdelen

- op zoek naar de persoonsvorm

- nadenken wie het onderwerp is in een zin

Zinsdelen

Om iets aan een ander te kunnen vertellen, is het handig als je iets weet over de volgorde van een zin. En over welke delen van een zin bij elkaar horen. 

 Om de zinsdelen goed te kunnen herkennen, gebruiken we de 

‘zinsdeelproef’.

Waar begin je mee als je de zin in zinsdelen gaat knippen?

Stap 1. je zoekt de persoonsvorm

De persoonsvorm vind je

- door de zin vragend te maken (de pv is het eerste woord)

- door de zin in een andere tijd te zetten (de pv verandert)

Jantje loopt op straat.

Op straat loopt Jantje. 

Het is dezelfde zin, alleen zijn er een paar zinsdelen van plek gewisseld. 

Jantje loopt op straat.

stap 1. Zoek de pv. 

- Zin vragend maken: Loopt Jantje op straat?

of 

- Zin in een andere tijd zetten: Liep Jantje op straat? 

de pv in deze zin is: loopt

Jantje - loopt - op straat. 

Deze zin heeft drie zinsdelen. De pv is 1. Het stuk voor de pv is 1 deel. Het stuk na de pv is 1 deel. 

Op straat = 1 deel. je kunt het niet uit elkaar halen

Je zegt niet: op loopt Jantje straat

De lange jongen geeft het kleine meisje een kusje. 

Stap 1. Zoek de pv. 

Wie weet het?

Maak de zin vragend:

Geeft de lange jongen het kleine meisje een kusje?

‘Geeft’ komt vooraan en is dus de persoonsvorm (pv).

Welke delen van de zin kun je nog meer vóór de pv zetten?

Een kusje geeft de lange jongen het kleine meisje. 

‘een kusje’ is ook een zinsdeel

Dan kun je de zin in zinsdelen gaan knippen:

De lange jongen - geeft - het kleine meisje een kusje.

We missen nu nog 1 stap. 

Je kunt de zin dus in vieren delen:

de lange jongen - geeft - het kleine meisje - een kusje 

We hebben nu twee stappen gehad: 

1. Zoek de persoonsvorm

2. Zet zinsdeelstrepen

De derde stap is zoeken naar het onderwerp.

Wie of wat doet er iets in de zin?

Eigenlijk vraag je: wie/wat + pv?

In de zin: Jantje loopt op straat

Vraag je: 

Wie loopt? Want loopt is de pv. 

Jantje loopt, Jantje is het onderwerp.

Bij de zin van de lange jongen, vraag je:

Wie geeft het kleine meisje een kus?

Antwoord: de lange jongen. Hij is het onderwerp. 

Wat is de persoonsvorm in deze zin:
Het hondje bijt in een bal.

1. Een bal
2. Bijt
3. Het hondje

Wat is het onderwerp in deze zin:
De kip legt een gouden ei.

1. Legt
2. De kip
3. Een gouden ei

Maken: 

1.7 grammatica

Let op: je gaat zelfstandig door dit hoofdstuk heen. 

Als je vragen hebt, steek je vinger op.

Voor vandaag krijg je geen huiswerk. 

Wat vond je vandaag het moeilijkst?